Madde Detay
EMNÎ, Seyyid Emnî Mehmed Bey
(d. ?/? - ö. 1163?/1749-50?)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 18. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
İstanbul’da doğdu. Doğum tarihi bilinmemektedir. Asıl adı Mehmed’dir. Seyyid Emnî Mehmed Bey olarak tanındı. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopesi (1979: 337)’nde Vidinli Mehmed Paşa olarak geçmektedir. Tuhfe-i Nâilî (Kurnaz,Tatçı 2001: 61)’de Ümnî şeklinde harekelenmiştir. Râmiz (Erdem 1994: 17)’e göre ise Yancıklı Bey olarak tanınmaktadır. Emnî, Mevlânâ soyundan gelmektedir. Babası Vidin kalesi kumandanı Yusuf Paşa (ö. 1695-96)’dır. Babasının vefatı üzerine Sadrazam Elmas Mehmed Paşa tarafından genç yaşta İstanbul’a getirildi. Enderun’a girerek Kilar-ı Hassa’da yetişti. Yedikuleli Abdullah Efendi’den hat meşk etti. Çalışkanlığı ve zekâsıyla devlet büyüklerinin dikkatini çeken Emnî, önce hazine kethüdası İbrahim Paşa'ya divan kâtibi oldu. Sonra Hekimoğlu Ali Paşa’nın ilk sadrazamlığında (1732-35) sadaret mektupçuluğu yaptı. Ruznamçe-i evvellikte bulundu. 1151/1738-39 yılında defter emini oldu. 1154/1741 yılında Mîr-i mîrân-ı Rumeli rütbesiyle Rusya'ya sefir olarak gönderildi. Bir yıl sonra İstanbul’a döndü. Yeniden defter emini oldu. Maliye tezkerecisi, sonra da Anadolu muhasebecisi oldu. Şevval 1161/Ekim 1748’de yeniçeri kâtibi oldu. Esad (Oğraş 2001: 46) ve Râmiz (Erdem 1994: 18) tezkirelerine göre 1160 yılı sonunda (1747-48), Sicill-i Osmanî (Akbayar 1996: 481), Babinger (2000: 356) ve Osmanlı Müellifleri (2000: 22)’ne göre 1163/1749-50 yılında İstanbul’da vefat etti. Tedbirli ve güçlü bir kimse, yazısı güzel bir hattat idi.
Emnî’nin bilinen tek eseri Rusya Sefâretnâmesi’dir. Emnî’nin sefâret görevi esnasında gerçekleşen olayları içermesi bakımından önemlidir. Eser, İstanbul Murad Molla Kütüphanesi 1458’de kayıtlıdır. Sefâretnâmenin başında otuz yedi beyitlik Rusya ve Avusturya savaşından ve Belgrad kuşatmasından bahseden bir mesnevi bulunmaktadır (Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi 1979: 38). Eser Münir Aktepe (1974) tarafından yayımlandı.
Emnî'nin divanı mevcut değildir. Fakat Millet Kütüphanesi AE 782’de kayıtlı bir mecmuada kendi eliyle yazdığı bir hayli şiiri vardır Bu şiirler, İbrahim Paşa'ya yazılmış bir tarih manzumesi ile bir kaç kaside ve bazı gazel, kıt'a ve rubailerden ibarettir (Ergun 1936-1945: 1263; Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi 1979: 38; Ünver 2003: 337).
Ergun (1936-1945: 1263)’a göre kudretli bir şair olup pürüzsüz ve olgun bir lisanla manzumeler vücudeagetirmiştir.
Kaynakça
Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ Sicill-i Osmanî. C. 2. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 481.
Aktepe, Münir (1974). Mehmed Emnî Beyefendi (Paşa)’nin Rusya Sefâreti ve Sefâret-nâmesi. Ankara: TTK Yay.
Babinger, Franz (2000). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri. çev. Coşkun Üçok. Ankara: KB Yay. 356.
Bursalı Mehmed Tâhir (2000). Osmânlı Müellifleri. C. III. Ankara: Bizim Büro Yay. 22.
Erdem, Sadık (hzl.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâsı (İnceleme-Tenkitli Metin-İndeks-Sözlük). Ankara: AKM Yay. 17-18.
Ergun, Sadettin Nüzhet (1936-1945). “Emnî (İstanbullu)”. Türk Şairleri. C. 3. İstanbul: Bozkurt Matbaası. 1262-1264.
Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî, Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I-II. Ankara: Bizim Büro Yay. 61.
Oğraş, Rıza (hzl.) (2001). Esad Mehmed Efendi ve Bağçe-i Safâ-Endûz’u İnceleme-Metin. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10734,bahcepdf.pdf?0 [erişim tarihi: 12.05.2014]. 45-46.
Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1979). C. 3. “Emnî Mehmed Paşa”. İstanbul: Dergâh Yay. 37-38.
Ünver, Niyazi (2003). “Emnî”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 3. Ankara: AKM Yay. 337.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. BEYHAN KESİKYayın Tarihi: 14.05.2014Güncelleme Tarihi: 22.11.2020Eserlerinden Örnekler
Kasîde
Görünce rûy-i âteşnâkini zülf içre tâbende
Kıyâs ettim ki zîrâ ebre girmiş mihr-i rahşende
Sabâ nükhet-feşân oldukça sünbülzâr-ı zülfünden
Dimâğın şemm içün eyler küşâde gonca gülşende
Figân bî-yâd-ı nâm-ı yâr olmaz kârger zîrâ
Letâfet-bahş olur mu olmasa hânende sâzende
Gubâr-ı rehgüzârın tûtiyâ-yi dîdedir el-hak
Karîr eyler getürdükçe nesîm-i dil-küşâ bende
Riyâz-ı hüsn-i evsâfında Emnî andelîb-i dil
Sezâdır ger senâ-yi âsaf ile olsa gûyende
Ne âsaf neyyir-i burc-i kerem kim pertev-i lutfu
İder her zerre-i nâ-çîz-i aczi meh nümâyende
……
Kerîmü’t-tab' İbrâhîm Pâşâ-yi hünerver kim
Nazîrin görmedi emsâli içre çeşm-i bînende
Cenâb-ı Kibriyâ hemvâra ikbâlin füzûn etsün
Ola bünyân-ı izz ü câhı çarha ser küşâyende
(Ergun, Sadettin Nüzhet (1936-1945). “Emnî (İstanbullu)”. Türk Şairleri. C. 3. İstanbul: Bozkurt Matbaası. 1263.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 14.05.2014Güncelleme Tarihi: 22.11.2020Eserlerinden Örnekler
Kasîde
Görünce rûy-i âteşnâkini zülf içre tâbende
Kıyâs ettim ki zîrâ ebre girmiş mihr-i rahşende
Sabâ nükhet-feşân oldukça sünbülzâr-ı zülfünden
Dimâğın şemm içün eyler küşâde gonca gülşende
Figân bî-yâd-ı nâm-ı yâr olmaz kârger zîrâ
Letâfet-bahş olur mu olmasa hânende sâzende
Gubâr-ı rehgüzârın tûtiyâ-yi dîdedir el-hak
Karîr eyler getürdükçe nesîm-i dil-küşâ bende
Riyâz-ı hüsn-i evsâfında Emnî andelîb-i dil
Sezâdır ger senâ-yi âsaf ile olsa gûyende
Ne âsaf neyyir-i burc-i kerem kim pertev-i lutfu
İder her zerre-i nâ-çîz-i aczi meh nümâyende
……
Kerîmü’t-tab' İbrâhîm Pâşâ-yi hünerver kim
Nazîrin görmedi emsâli içre çeşm-i bînende
Cenâb-ı Kibriyâ hemvâra ikbâlin füzûn etsün
Ola bünyân-ı izz ü câhı çarha ser küşâyende
(Ergun, Sadettin Nüzhet (1936-1945). “Emnî (İstanbullu)”. Türk Şairleri. C. 3. İstanbul: Bozkurt Matbaası. 1263.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 22.11.2020Eserlerinden Örnekler
Kasîde
Görünce rûy-i âteşnâkini zülf içre tâbende
Kıyâs ettim ki zîrâ ebre girmiş mihr-i rahşende
Sabâ nükhet-feşân oldukça sünbülzâr-ı zülfünden
Dimâğın şemm içün eyler küşâde gonca gülşende
Figân bî-yâd-ı nâm-ı yâr olmaz kârger zîrâ
Letâfet-bahş olur mu olmasa hânende sâzende
Gubâr-ı rehgüzârın tûtiyâ-yi dîdedir el-hak
Karîr eyler getürdükçe nesîm-i dil-küşâ bende
Riyâz-ı hüsn-i evsâfında Emnî andelîb-i dil
Sezâdır ger senâ-yi âsaf ile olsa gûyende
Ne âsaf neyyir-i burc-i kerem kim pertev-i lutfu
İder her zerre-i nâ-çîz-i aczi meh nümâyende
……
Kerîmü’t-tab' İbrâhîm Pâşâ-yi hünerver kim
Nazîrin görmedi emsâli içre çeşm-i bînende
Cenâb-ı Kibriyâ hemvâra ikbâlin füzûn etsün
Ola bünyân-ı izz ü câhı çarha ser küşâyende
(Ergun, Sadettin Nüzhet (1936-1945). “Emnî (İstanbullu)”. Türk Şairleri. C. 3. İstanbul: Bozkurt Matbaası. 1263.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Kasîde
Görünce rûy-i âteşnâkini zülf içre tâbende
Kıyâs ettim ki zîrâ ebre girmiş mihr-i rahşende
Sabâ nükhet-feşân oldukça sünbülzâr-ı zülfünden
Dimâğın şemm içün eyler küşâde gonca gülşende
Figân bî-yâd-ı nâm-ı yâr olmaz kârger zîrâ
Letâfet-bahş olur mu olmasa hânende sâzende
Gubâr-ı rehgüzârın tûtiyâ-yi dîdedir el-hak
Karîr eyler getürdükçe nesîm-i dil-küşâ bende
Riyâz-ı hüsn-i evsâfında Emnî andelîb-i dil
Sezâdır ger senâ-yi âsaf ile olsa gûyende
Ne âsaf neyyir-i burc-i kerem kim pertev-i lutfu
İder her zerre-i nâ-çîz-i aczi meh nümâyende
……
Kerîmü’t-tab' İbrâhîm Pâşâ-yi hünerver kim
Nazîrin görmedi emsâli içre çeşm-i bînende
Cenâb-ı Kibriyâ hemvâra ikbâlin füzûn etsün
Ola bünyân-ı izz ü câhı çarha ser küşâyende
(Ergun, Sadettin Nüzhet (1936-1945). “Emnî (İstanbullu)”. Türk Şairleri. C. 3. İstanbul: Bozkurt Matbaası. 1263.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Hulusi Üstün | d. 1974 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | HOVSEP VARTANYAN (VARTAN PAŞA) | d. 28 Mart 1813 - ö. 28 Mart 1879 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Osman Necmi Gürmen | d. 1927 - ö. 30 Haziran 2015 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Hulusi Üstün | d. 1974 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | HOVSEP VARTANYAN (VARTAN PAŞA) | d. 28 Mart 1813 - ö. 28 Mart 1879 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Osman Necmi Gürmen | d. 1927 - ö. 30 Haziran 2015 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Hulusi Üstün | d. 1974 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | HOVSEP VARTANYAN (VARTAN PAŞA) | d. 28 Mart 1813 - ö. 28 Mart 1879 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Osman Necmi Gürmen | d. 1927 - ö. 30 Haziran 2015 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Hulusi Üstün | d. 1974 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | HOVSEP VARTANYAN (VARTAN PAŞA) | d. 28 Mart 1813 - ö. 28 Mart 1879 | Meslek | Görüntüle |
12 | Osman Necmi Gürmen | d. 1927 - ö. 30 Haziran 2015 | Meslek | Görüntüle |
13 | Hulusi Üstün | d. 1974 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | HOVSEP VARTANYAN (VARTAN PAŞA) | d. 28 Mart 1813 - ö. 28 Mart 1879 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Osman Necmi Gürmen | d. 1927 - ö. 30 Haziran 2015 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Hulusi Üstün | d. 1974 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | HOVSEP VARTANYAN (VARTAN PAŞA) | d. 28 Mart 1813 - ö. 28 Mart 1879 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Osman Necmi Gürmen | d. 1927 - ö. 30 Haziran 2015 | Madde Adı | Görüntüle |