FAHRÎ

(d. ?/? - ö. 946/1539/40)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Divan şairi. Adı Fahreddin Mehmed’dir. Trabzon’da doğdu. Aslen İznikli olan Ece-zâdelerdendir. Bursa kadısı iken vefat eden Ece-zâde Mehmed Efendi’nin oğludur. Sicill-i Osmanî’de babasının adı Yakûb olarak geçmektedir. Tuhfe-i Nâilî’de, Mecdî’nin Şakâyık Zeyli’nde de Yakûb olarak geçtiği vurgulanarak bu bilginin yanlışlığına dikkat çekiyorsa da matbu Şakâyık Zeyli’ndeki maddenin başlığındaki yanlış kayıt metin kısmında “Mehmed Çelebi ibni Ya’kûb” şeklinde tasrih edilerek Yakûb Çelebi’nin Fahrî’nin babası olduğu bildirilmiştir. Fahreddîn Mehmed doğduğunda babası Mehmed Çelebi Trabzon kadısı, Yavuz Selîm de orada şehzâde idi. Devrin âlimlerinden iyi bir eğitim gören Fahreddin Mehmed, Mevlânâ Seydî Çelebi’den mülazım olduktan sonra sırasıyla Efdal-zâde, Davud Paşa, Edirne’de Çelebi Medresesi’ne, Üç Şerefeli Medrese'ye ve nihayet Sahn-ı Semân Medreselerinden birine müderris oldu. Kanunî’nin musahiplerinden olan Fahrî Çelebi, bir çok mansıbı onun padişahlığı zamanında elde etti. Kanunî Sultan Süleyman ile dostluğu babalarının yakınlığı ve süt kardeşi olmaları dolayısıyla idi. Son görevi olan Sahn’da müderris iken vebadan öldü. Ölüm tarihi konusunda kaynaklarda ihtilaf vardır. Bu tarih, türlü kaynaklarda 930, 932, 942 , 945 ve 946 olarak gösteriliyorsa da Edirneli Nazmî’nin şairin ölümüne düştüğü “Geçdi Fahrî Çelebi Nazmî didi târîhin / Eyleye rahmet anun cânına ol Hayy-ı ebed” beytindeki 946/1539/40 tarihi doğru olmalıdır. Kaynaklarda halim selim, ince yaradılışlı biri olarak takdim edilmektedir. Latîfî çok sayıda şiiri ve ilâhileri bulunduğunu kaydetmektedir. Şiiri, başta Sehî olmak üzere tezkire yazarlarınca beğenilmiştir. Mecma’un’n-Nezâ’ir’de üç, Pervâne Bey Mecmuası’nda iki gazeli bulunmaktadır.

Kaynakça

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Atlansoy, Kadir (1989). Bursa Şairleri - Bursa Vefeyatnamelerindeki Şairlerin Biyografileri. Bursa: ASA Kitabevi.

Avşar, Ziya (1998). Edirneli Nazmî Hayatı-Edebî Kişiliği-Eserleri-Türkî-i Basît. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yay.

 “Fahrî” (1979). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 3. İstanbul: Dergâh Yay. 143.

İsmail Belîğ (1302). Güldeste-i Riyâz-ı İrfân ve Vefeyât-ı Dânişverân-ı Nâdiredân. Bursa: Hüdâvendigâr Vilâyeti Matbaası.

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.

Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]

Köksal, M. Fatih – M. Yüksel (2004). “Fahrî”. Türk Dünyası Edebiyatçılar Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. C. 4. Ankara: AKM Yay. 3-4.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.

Özcan, Abdülkadir (hzl.) (1989). Mecdî Mehmed Efendi Hadâiku’ş-şakâik. İstanbul: Çağrı Yay.

 Pervâne Bey. Mecmû’a-i Nezâ’ir. Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat Nr. 406, vr. 127b, 289b.

Sehî (1325). Tezkire-i Sehî. İstanbul: Matbaa-i Âmidî.

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83502/beyani----tezkiretus-suara.html [erişim tarihi: 20.03.2013]

Şemseddîn Sâmî (1314). Kâmûsu’l-A’lâm. İstanbul: Mihrân Matbaası.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET FATİH KÖKSAL
Yayın Tarihi: 05.09.2013
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020

Eserlerinden Örnekler

  Gazel

 Olmışam ben yine bir gün yüzlü şâhuñ çâkeri

 Kim anuñ mâh-ı felek oldı gulâm-ı kemteri

 Dakdı her tâvûs-ı kudsi boynına kumrî gibi

 Bu hevâ-yı zülf-i dildâr ile tavk-ı anberi

 Anberîne boynı baglu oldı bir Hindû esîr

 Kâkül-i miskînüne ey mülk-i hüsnüñ ser-veri

 Gül yüzüñsüz yirüm od olsa n’ola gülzârda

 Sensüz âteşdür baña ruhsâr-ı gül-berg-i tarî

 Zer gibi ben hastenüñ beñzi sararsa n’ola kim

 Sîneye çekmek nasîb olmadı sen sîmîn-beri

 Acı yaşlar döküben Ferhâd kan yuts n’ola

 Husrev’e oldı müyesser la’l-i Şîrîn şekkeri

 Gayretinden yire geçdi ter düşüp âb-ı hayât

 Çünki gördi bu letâfetde o la’l-i dil-beri

 Zülfi sevdâsıyla âhum çıksa göge dir gören

 Çekdiler zencîr ile san âsmâna ejderi

 Niçün eylersin nazar Fahrî’ye diyü dik gelüp

 Çeşmüñ üstine çeker her lahza gamzeñ hançeri

(Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]. 2589.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Zekeriya Sakad. 30 Aralık 1947 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2AHMET DURSUN DEMİRCİd. 1917 - ö. 1977Doğum YeriGörüntüle
3RÂMİSd. ? - ö. 11 Eylül 1890\\\'da hayattaDoğum YeriGörüntüle
4Zekeriya Sakad. 30 Aralık 1947 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5AHMET DURSUN DEMİRCİd. 1917 - ö. 1977Doğum YılıGörüntüle
6RÂMİSd. ? - ö. 11 Eylül 1890\\\'da hayattaDoğum YılıGörüntüle
7Zekeriya Sakad. 30 Aralık 1947 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8AHMET DURSUN DEMİRCİd. 1917 - ö. 1977Ölüm YılıGörüntüle
9RÂMİSd. ? - ö. 11 Eylül 1890\\\'da hayattaÖlüm YılıGörüntüle
10Zekeriya Sakad. 30 Aralık 1947 - ö. ?MeslekGörüntüle
11AHMET DURSUN DEMİRCİd. 1917 - ö. 1977MeslekGörüntüle
12RÂMİSd. ? - ö. 11 Eylül 1890\\\'da hayattaMeslekGörüntüle
13Zekeriya Sakad. 30 Aralık 1947 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14AHMET DURSUN DEMİRCİd. 1917 - ö. 1977Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15RÂMİSd. ? - ö. 11 Eylül 1890\\\'da hayattaAlan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Zekeriya Sakad. 30 Aralık 1947 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17AHMET DURSUN DEMİRCİd. 1917 - ö. 1977Madde AdıGörüntüle
18RÂMİSd. ? - ö. 11 Eylül 1890\\\'da hayattaMadde AdıGörüntüle