Madde Detay

Fedai Koç, 1959'da Amasya merkeze bağlı Sarımeşe (Efte) köyünde 1959’da doğmuştur. Dörder çocuk sahibiyken eşlerini kaybedip sonrasında birbirleriyle evlenen bir anne ve babadan, bir diğer deyişle sekiz üvey kardeşten sonra, dokuzuncu çocuk olarak dünyaya geldiği için imkânsızlıklar içinde zor bir çocukluk dönemi geçirir. Babasının bir akrabasının Almanya’daki kızıyla evlendirilir ve 19 yaşında Almanya’ya gider. Saz çalma merakı ilk kez Türkiye’de askerliğini yaparken başlar ancak o, âşıklığa giden ilk adımları küçük yaşta çobanlık yaptığı dağlarda biraz da korkudan dolayı türküler söyleyerek attığını söyler. Askerlik dönüşü Almanya’da bu hevesini devam ettirir ve saz çalmayı kendi başına notasız olarak öğrenir (Keleş 2010: 148).

Fedai Koç badeli âşıktır. Köyünde Belan denilen mevkide Belan adında bir evliyanın olduğuna inanılmaktadır. Kendisini rüyasında çok kere burada saz çalıp türkü söylerken görmüştür. Gençliğinden itibaren hayatı büyük oranda Almanya’da geçen Koç’un âşıklıkta bir ustası olmamıştır. O âşıklığı, elektronik ortamın sunduğu imkânlarla, ustaların plak ve kasetlerini dinleyerek öğrenmeye çalışmıştır. Ancak daha sonra Avrupa Türk İslam Birliği (ATİB) adlı kuruluşun kadrosuna dâhil olmasıyla o çatı altında, kasetlerini dinlediği saz ve söz üstatlarıyla bir araya gelme fırsatı bulmuştur. Bu durum onu mutlu etmiş, o âşıklardan geleneği öğrenme ve kendini geliştirme fırsatı yakalamıştır (Keleş 2010: 151). Yine “ustalarım” dediği Yaşar Reyhani ve Âşık Mahzuni Şerif ile sohbetleri ve programları olmuştur ki kendisi bu âşıklarla yakın olmayı âşıklığının dönüm noktası olarak görmektedir. Âşık, kapılandığı bir ustası olmamakla birlikte sazda Âşık Mahzuni Şerif’i, sözde Âşık Veysel ve Reyhânî’yi, şiirde ise Abdurrahim Karakoç’u kendisine örnek aldığını söyler. 1983 yılında “Almanya’dan Vatana” ve 1989 yılında ise “Anadolu Marşı” adıyla iki kaset çıkarmıştır (Atasoy vd. 2013: 208).

Fedai Koç, koşma, ilahi, taşlama, güzelleme, ağıt, manzum hikâye ve serbest şiir gibi türlerde şiir yazan biridir. Âşıklığın etrafındaki olaylara anında tepki göstermeyi gerektirdiğini düşünen şair, irticalen şiir söyleme konusunda yeteneklidir. İrticalen söylediği birçok şiir de dâhil olmak üzere şiirlerini kayıt altına almaya özen göstermiş, 80 kadar şiirini Azad Eyle adlı bir kitapta bir araya getirmiştir. Memleketi Amasya’yla ilgili festival, şiir dinletisi, gece, yayla şenliği gibi her etkinliğe katılmaya çalışan ve buralarda türküler söyleyip programlar yapan Koç, ayrıca birçok televizyon programına da katılmıştır (Atasoy vd. 2013: 208). Fedaî Koç 2003’te kendi imkanlarıyla bastırdığı Azad Eyle isimli kitabında 80 adet şiirini bir araya getirmiştir.

Koç, Amasya Yaslıçal kasabasında 1940’ta vefat eden Fedai mahlaslı bir âşığın olduğunu, kendisinin ismi o âşığın mahlası olduğu için kendisine başka bir mahlas aramadığını söylemiştir (Keleş 2010: 158). Şiirlerinde Türk-İslam anlayışıyla yoğrulan Anadolu’nun medeniyet değerlerini merkeze alan bir âşıktır. Bu anlayışla ele aldığı konular çoğunlukla gurbet ve sılaya duyulan özlem, eski günlere hasret, zamanenin kötülüklerinden şikâyet, aile sevgisi, Anadolu erenleri ve Türk büyüklerine sevgi, vatan ve ilim sevgisidir. Âşık, gurbette yaşamanın getirdiği hassasiyetle Türkiye ile ilgili bir olumsuz haber duyduğunda veya manevi değerlere yönelik bir yozlaşma haberi aldığında, şairlere has duygusallıkla tepki vermiş ve şiirler kaleme almıştır. Onun şiirlerinin çoğunda Türkiye’nin millî birlik ve beraberliğini bozma amaçlı, özellikle Batılı devletlerin art niyetli politikalarına tepki içeren konulara rastlamak mümkündür. Bu sebeple onun Türkiye’nin geleceği ve mirasçıları olarak yeni nesilleri bekleyen tehlikeler konusunda onları şiirleriyle eğitme ve bilinçlendirme misyonu üstlendiğini söylemek mümkündür.