Madde Detay

Fehmi Gür, Malatya’nın Arapgir ilçesinin Bostancık köyünde 1914'te dünyaya gelmiştir. Annesinin adı Esma, babasının adı Mehmet’tir. Şiirlerinde Fehmî mahlasını kullanan âşık, 13 yaşındayken önce babasını sonra da annesini kaybeder. Üç kardeşi olan âşık, 18 yaşına geldiğinde gönlünü Suriye adlı bir kıza kaptırır. Kızın ailesi engel olduğu için Suriye ile evlenemez. Suriye ile evlenemeyen Fehmî, birincisi Menekşe Hanım’la, ikincisi Emine Hanım’la, üçüncüsü Fatma Hanım’la ve sonuncusu Zehra Hanım’la olmak üzere dört evlilik yapmıştır. Son eşinden üçü kız, altısı erkek olmak üzere dokuz çocuğu olmuştur. Bu çocuklardan dördü küçük yaşlarda, oğlu Bahattin ileriki yaşlarda vefat etmiştir. Âşığın Nurettin, Hayrettin, Raile ve Mehmet Ali adlı çocukları hayattadır (Çiftlikçi 2000: 13-15; Gür 2017: 4).

Fehmi Gür, üç yaşında geçirdiği çiçek hastalığı nedeniyle gözlerini kaybeder. Görme engelli olduğu için tahsil görmemiştir. Çocukluğunda köy odalarında, Arapgir kahvelerinde okunan kitapları, masal ve hikâyeleri, köye gelen âşıkların saz ve sözlerini, radyo programlarını dinleyerek kendisini yetiştirmiştir. Çocuklarına kitaplar okutup, onları dinleyerek kendini geliştirir. Okuma yazma bilmediği için şiirlerini çocuklarına ya da çevresindekilere yazdırtmıştır. Âşık, geçimini destanlarını birer sayfa hâlinde bastırıp satarak ve hemşehrilerinin yardımlarıyla sağlamıştır (Çiftlikçi 2000: 14; Yardımcı 1996: 236).

Fehmi Gür'ün ustası yoktur; ancak şiirlerinde Karacaoğlan, Kerem, Bayburtlu Zihni, Âşık Veysel ve Ferrahî'nin etkisi görülmektedir. İrticali son derece güçlü olan Fehmi Gür, saz çalmadığı için diğer âşıklarla atışma yapamamıştır. Gençlik yıllarında bir süre kendi yaptığı tefi çalmıştır (Şimşek 2000: 121). Şiirlerinde mahlas olarak adını kullanan Fehmi Gür, badeli âşıklardandır. Bade içmesi şu şekilde olmuştur: Fehmi Gür, 13-14 yaşlarındayken bir pir tarafından rüyasında kendisine bade sunulur, ancak âşık, âmâ olduğu için eli bardağa çarpmış ve bardak düşüp kırılmıştır. Bardağın dibinde kalan bir miktar badeyi içen âşık, ilk şiirlerini söylemeye başlar. Âşık; Arapgir’in çevresindeki köylerde, Gaziantep, Kahramanmaraş, Adıyaman, Elazığ, Mersin, Konya, Afyon, İzmir, Ankara, Sivas, Kayseri, Erzincan, İstanbul, Malatya ve Adana’nın Ceyhan ilçesinde dolaşmıştır. 1934 yılında köyünden Arapgir ilçesine taşınarak ölümüne kadar burada ikamet etmiştir (Çiftlikçi 2000: 14-15). Âşığın yetişmesinde Osmanlı Devleti'nin çöküş döneminden Cumhuriyetin kurulmasına dek yaşanan savaşların, yokluğun, kıtlığın ve iç kargaşaların büyük etkisi olmuştur (Gür 2017: 2). Âşığın oğlu Nurettin Gür de babası gibi âşıklık geleneğini Ozanoğlu mahlası ile sürdüren bir âşıktır. 7 Mart 1982 tarihinde Arapgir’deki evinde vefat eden âşık, vasiyeti üzerine Arapgir'de Alaybey Mezarlığı’nda defnedilmiştir (Çiftlikçi 2000: 16; Yardımcı 1996: 242).

M. Kemal Beşer, Ahmet Şentürk, Abdullah Mol, Mustafa Cankul, Şemsi Belli, Recep Kuşçu, Celal Yalvaç, Mustafa Geban, Kamuran Sezer, Emin Özdemir, Hüseyin Şen, Yakup Aknar, Murtaza Gür, Ali Yurtsever, Cansever (Nevzat Topal) ve M. Bahattin Gür; Arapgir Postası, Derme, Son Posta, Türk Folklor Araştırmaları, Görüş, Hamle, Ekspres, Yeni Malatya gibi gazete ve dergilerde Fehmi Gür hakkında yazılar yazılmıştır.

Âşık, şiirlerini beş dizelik bentlerle ya da dörtlüklerle dile getirmiştir. Destan ve koşma tarzında şiirler yazan âşığın çoğunluğu sekiz dörtlük olmak üzere, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 19, 22 ve 24 dörtlükten oluşan şiirleri vardır. Fehmî, şiirlerini hece ölçüsüyle söylemiştir. Hecenin genellikle 8’li ve 11’li kalıplarını kullanmıştır. Şiirlerinde tam ve zengin kafiyeyle redif unsurlarına rastlanır. Âşığın dili yalın ve anlaşılırdır. Âşık, şiirlerinde mahallî söyleyişlere, Arapça ve Farsça terkiplere, atasözlerine ve deyimlere yer vermiştir. Hüsn-i tahlil, teşbih, istiare, telmih, mübalağa, intak ve teşhis başvurduğu sanatlardır. Şiirleri ses ve ahenk bütünlüğüne sahiptir. Beşerî ve ilahî aşk, ayrılık, yalnızlık, vatan ve millet sevgisi, Hz. Peygamber, evliyalar, dört halife, dini konular, tabiat unsurları, döneminin sosyal ve tarihi olayları, aksayan yönleri Fehmi Gür'ün ele aldığı konulardır (Çiftlikçi 2000: 17-24; Şimşek 2000: 120-130; Yardımcı 1996: 237-242; Kaya 2013: 67-74). Ayrıca âşığın sevip de evlenemediği Suriye adlı kıza olan aşkını anlatmak için tasnif ettiği 95 sayfalık Fehmi ile Suriye adında yayımlanmamış bir aşk hikâyesi vardır.