Madde Detay
FERDÎ
(d. ?/? - ö. 962/1555)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı Mehmed’dir. “Kuloğullarından” , babası gibi yeniçeri olan şair, İstanbul’da doğdu. Kanunî Sultan Süleyman bendelerindendir. Yeniçeri ağası Mustafa Ağa’nın yanında bulundu. Şuarâ tezkirelerinde şairin sadece genç yaşta öldüğü bildirilmektedir. Ferdî hakkında en çok bilgi veren Meşâirü’ş-Şu’arâ’da somut bilgilerden ziyade şairin gönül ilişkileriyle ilgili pek çok anekdota yer verilir. Âşık Çelebi’ye ve muhtemelen ondan naklen Âlî’ye göre Ferdî, başından geçen pek çok maceradan sonra yeniçeri kâtibi Şehabeddin Bey’in yanına gitti. Şehabeddin Bey’in ölümünden sonra sekban ve yayabaşı olup bölüge girdi. Yirmi beş akçe ile silahdar oldu. Bir ara danişmendliğe heves ettiyse de tam bu sıralarda esrar içmeye müptela olarak danişmendliğe devam edemedi. 962 yılı Ramazan ayının sonlarında (Ağustos 1555) ata binerken düşerek öldü. Şairin ölüm tarihi Edirneli Nazmî Divanı’ndaki bir tarih manzumesine göre (Avşar 1998: XXX) H. 958/1551/1552 görünmemektedir. Ancak daha ilginç olanı, tezkiresini 1546 yılında yazan Latîfî’nin şairden “Bu asr içinde fevt oldı.” diye bahsetmesidir. Bütün bu karmaşa içinde Âşık Çelebi’ye itibar etmek gerektiğini düşünüyoruz. Zira anlattığı uzun hikâyelerden Âşık Çelebi’nin şairi bizzat ve yakından tanıdığı anlaşılmaktadır. Kaynaklar müştereken genç yaşta öldüğünden bahsettiklerine göre 16. yüzyılın ilk çeyreğinin başlarında doğmuş olması gerekir. Kaynaklarda özellikle “güzelliği” vurgulanır. Bir cinayet işlediği de hakkında yazılanlar arasındadır. Tezkirelerde şairi sanat yönü hakkında fazla malumat yoktur. Latîfî, zamanında şiirlerinin meşhur olduğunu ve ilgi gördüğünü söyler. Pervâne Bey Mecmuası’nda iki, Edirneli Nazmî’nin Mecma’u’n-Nezâ’ir’inde bir adet şiiri yer almaktadır.
Kaynakça
Avşar, Ziya (1998). Edirneli Nazmî Hayatı-Edebî Kişiliği-Eserleri-Türkî-i Basît. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yay.
İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay.
Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.
Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]
Köksal, M. Fatih (2004). “Ferdî”. Türk Dünyası Edebiyatçılar Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. C. 4. Ankara: AKM Yay. 43-44.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.
Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.
Pervâne Bey. Mecmû’a-i Nezâ’ir. Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat Nr. 406, vr. 124a, 531b, 551a.
Sehî (1325). Tezkire-i Sehî. İstanbul: Matbaa-i Âmidî.
Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. (1979). "Ferdî". C. 3. İstanbul: Dergâh Yay. 192.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. MEHMET FATİH KÖKSALYayın Tarihi: 06.09.2013Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Mâlik-i deşt-i gam[a] göz yaşları asker yiter
Başına gerd-i semend-i dil-rübâ efser yiter
Çeşme-i la’l-i lebi ol yâr-ı gendüm-gûnumuñ
Cennet-i hüsninde âdem olana Kevser yiter
Oluyorken derd ü hecr ile cihânda çeşm-i ter
Gûşe-i mihnetde yârân üstüme aglar yiter
Bitmesün şimşâd u serv açılmasun gülşende gül
Dehr içinde baña ruhsâr u kad-i dil-ber yiter
Ferdiyâ evsâf-ı hattın râst tahrîr itmege
Reglerüm cân safhasına yir yirin mıstar yiter
(Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]. 801)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 06.09.2013Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Mâlik-i deşt-i gam[a] göz yaşları asker yiter
Başına gerd-i semend-i dil-rübâ efser yiter
Çeşme-i la’l-i lebi ol yâr-ı gendüm-gûnumuñ
Cennet-i hüsninde âdem olana Kevser yiter
Oluyorken derd ü hecr ile cihânda çeşm-i ter
Gûşe-i mihnetde yârân üstüme aglar yiter
Bitmesün şimşâd u serv açılmasun gülşende gül
Dehr içinde baña ruhsâr u kad-i dil-ber yiter
Ferdiyâ evsâf-ı hattın râst tahrîr itmege
Reglerüm cân safhasına yir yirin mıstar yiter
(Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]. 801)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Mâlik-i deşt-i gam[a] göz yaşları asker yiter
Başına gerd-i semend-i dil-rübâ efser yiter
Çeşme-i la’l-i lebi ol yâr-ı gendüm-gûnumuñ
Cennet-i hüsninde âdem olana Kevser yiter
Oluyorken derd ü hecr ile cihânda çeşm-i ter
Gûşe-i mihnetde yârân üstüme aglar yiter
Bitmesün şimşâd u serv açılmasun gülşende gül
Dehr içinde baña ruhsâr u kad-i dil-ber yiter
Ferdiyâ evsâf-ı hattın râst tahrîr itmege
Reglerüm cân safhasına yir yirin mıstar yiter
(Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]. 801)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Gazel
Mâlik-i deşt-i gam[a] göz yaşları asker yiter
Başına gerd-i semend-i dil-rübâ efser yiter
Çeşme-i la’l-i lebi ol yâr-ı gendüm-gûnumuñ
Cennet-i hüsninde âdem olana Kevser yiter
Oluyorken derd ü hecr ile cihânda çeşm-i ter
Gûşe-i mihnetde yârân üstüme aglar yiter
Bitmesün şimşâd u serv açılmasun gülşende gül
Dehr içinde baña ruhsâr u kad-i dil-ber yiter
Ferdiyâ evsâf-ı hattın râst tahrîr itmege
Reglerüm cân safhasına yir yirin mıstar yiter
(Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]. 801)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | TÂLİ'Î, İshâk Tâli'î Efendi | d. ? - ö. 1660-61 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | İsak Ferera | d. 1877/1883 - ö. 7 Mart 1933 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Orhan Seyfi Orhon | d. 23 Ekim 1890 - ö. 22 Ağustos 1972 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | TÂLİ'Î, İshâk Tâli'î Efendi | d. ? - ö. 1660-61 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | İsak Ferera | d. 1877/1883 - ö. 7 Mart 1933 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Orhan Seyfi Orhon | d. 23 Ekim 1890 - ö. 22 Ağustos 1972 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | TÂLİ'Î, İshâk Tâli'î Efendi | d. ? - ö. 1660-61 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | İsak Ferera | d. 1877/1883 - ö. 7 Mart 1933 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Orhan Seyfi Orhon | d. 23 Ekim 1890 - ö. 22 Ağustos 1972 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | TÂLİ'Î, İshâk Tâli'î Efendi | d. ? - ö. 1660-61 | Meslek | Görüntüle |
11 | İsak Ferera | d. 1877/1883 - ö. 7 Mart 1933 | Meslek | Görüntüle |
12 | Orhan Seyfi Orhon | d. 23 Ekim 1890 - ö. 22 Ağustos 1972 | Meslek | Görüntüle |
13 | TÂLİ'Î, İshâk Tâli'î Efendi | d. ? - ö. 1660-61 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | İsak Ferera | d. 1877/1883 - ö. 7 Mart 1933 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Orhan Seyfi Orhon | d. 23 Ekim 1890 - ö. 22 Ağustos 1972 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | TÂLİ'Î, İshâk Tâli'î Efendi | d. ? - ö. 1660-61 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | İsak Ferera | d. 1877/1883 - ö. 7 Mart 1933 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Orhan Seyfi Orhon | d. 23 Ekim 1890 - ö. 22 Ağustos 1972 | Madde Adı | Görüntüle |