FERDÎ

(d. ?/? - ö. 962/1555)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Mehmed’dir. “Kuloğullarından” , babası gibi yeniçeri olan şair, İstanbul’da doğdu. Kanunî Sultan Süleyman bendelerindendir. Yeniçeri ağası Mustafa Ağa’nın yanında bulundu. Şuarâ tezkirelerinde şairin sadece genç yaşta öldüğü bildirilmektedir. Ferdî hakkında en çok bilgi veren Meşâirü’ş-Şu’arâ’da somut bilgilerden ziyade şairin gönül ilişkileriyle ilgili pek çok anekdota yer verilir. Âşık Çelebi’ye ve muhtemelen ondan naklen Âlî’ye göre Ferdî, başından geçen pek çok maceradan sonra yeniçeri kâtibi Şehabeddin Bey’in yanına gitti. Şehabeddin Bey’in ölümünden sonra sekban ve yayabaşı olup bölüge girdi. Yirmi beş akçe ile silahdar oldu. Bir ara danişmendliğe heves ettiyse de tam bu sıralarda esrar içmeye müptela olarak danişmendliğe devam edemedi. 962 yılı Ramazan ayının sonlarında (Ağustos 1555) ata binerken düşerek öldü. Şairin ölüm tarihi Edirneli Nazmî Divanı’ndaki bir tarih manzumesine göre (Avşar 1998: XXX) H. 958/1551/1552 görünmemektedir. Ancak daha ilginç olanı, tezkiresini 1546 yılında yazan Latîfî’nin şairden “Bu asr içinde fevt oldı.” diye bahsetmesidir. Bütün bu karmaşa içinde Âşık Çelebi’ye itibar etmek gerektiğini düşünüyoruz. Zira anlattığı uzun hikâyelerden Âşık Çelebi’nin şairi bizzat ve yakından tanıdığı anlaşılmaktadır. Kaynaklar müştereken genç yaşta öldüğünden bahsettiklerine göre 16. yüzyılın ilk çeyreğinin başlarında doğmuş olması gerekir. Kaynaklarda özellikle “güzelliği” vurgulanır. Bir cinayet işlediği de hakkında yazılanlar arasındadır. Tezkirelerde şairi sanat yönü hakkında fazla malumat yoktur. Latîfî, zamanında şiirlerinin meşhur olduğunu ve ilgi gördüğünü söyler. Pervâne Bey Mecmuası’nda iki, Edirneli Nazmî’nin Mecma’u’n-Nezâ’ir’inde bir adet şiiri yer almaktadır.

Kaynakça

Avşar, Ziya (1998). Edirneli Nazmî Hayatı-Edebî Kişiliği-Eserleri-Türkî-i Basît. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yay.

İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay.
Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.
Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]  
Köksal, M. Fatih (2004). “Ferdî”. Türk Dünyası Edebiyatçılar Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. C. 4. Ankara: AKM Yay. 43-44.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.
Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.  
Pervâne Bey. Mecmû’a-i Nezâ’ir. Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat Nr. 406, vr. 124a, 531b, 551a.
Sehî (1325). Tezkire-i Sehî. İstanbul: Matbaa-i Âmidî.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. (1979). "Ferdî". C. 3. İstanbul: Dergâh Yay. 192.
 

 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET FATİH KÖKSAL
Yayın Tarihi: 06.09.2013
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020

Eserlerinden Örnekler

  Gazel

 Mâlik-i deşt-i gam[a] göz yaşları asker yiter

 Başına gerd-i semend-i dil-rübâ efser yiter

 Çeşme-i la’l-i lebi ol yâr-ı gendüm-gûnumuñ

 Cennet-i hüsninde âdem olana Kevser yiter

 Oluyorken derd ü hecr ile cihânda çeşm-i ter

 Gûşe-i mihnetde yârân üstüme aglar yiter

 Bitmesün şimşâd u serv açılmasun gülşende gül

 Dehr içinde baña ruhsâr u kad-i dil-ber yiter

 Ferdiyâ evsâf-ı hattın râst tahrîr itmege

 Reglerüm cân safhasına yir yirin mıstar yiter

(Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli NazmîMecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]. 801)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1TÂLİ'Î, İshâk Tâli'î Efendid. ? - ö. 1660-61Doğum YeriGörüntüle
2İsak Fererad. 1877/1883 - ö. 7 Mart 1933Doğum YeriGörüntüle
3Orhan Seyfi Orhond. 23 Ekim 1890 - ö. 22 Ağustos 1972Doğum YeriGörüntüle
4TÂLİ'Î, İshâk Tâli'î Efendid. ? - ö. 1660-61Doğum YılıGörüntüle
5İsak Fererad. 1877/1883 - ö. 7 Mart 1933Doğum YılıGörüntüle
6Orhan Seyfi Orhond. 23 Ekim 1890 - ö. 22 Ağustos 1972Doğum YılıGörüntüle
7TÂLİ'Î, İshâk Tâli'î Efendid. ? - ö. 1660-61Ölüm YılıGörüntüle
8İsak Fererad. 1877/1883 - ö. 7 Mart 1933Ölüm YılıGörüntüle
9Orhan Seyfi Orhond. 23 Ekim 1890 - ö. 22 Ağustos 1972Ölüm YılıGörüntüle
10TÂLİ'Î, İshâk Tâli'î Efendid. ? - ö. 1660-61MeslekGörüntüle
11İsak Fererad. 1877/1883 - ö. 7 Mart 1933MeslekGörüntüle
12Orhan Seyfi Orhond. 23 Ekim 1890 - ö. 22 Ağustos 1972MeslekGörüntüle
13TÂLİ'Î, İshâk Tâli'î Efendid. ? - ö. 1660-61Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14İsak Fererad. 1877/1883 - ö. 7 Mart 1933Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Orhan Seyfi Orhond. 23 Ekim 1890 - ö. 22 Ağustos 1972Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16TÂLİ'Î, İshâk Tâli'î Efendid. ? - ö. 1660-61Madde AdıGörüntüle
17İsak Fererad. 1877/1883 - ö. 7 Mart 1933Madde AdıGörüntüle
18Orhan Seyfi Orhond. 23 Ekim 1890 - ö. 22 Ağustos 1972Madde AdıGörüntüle