Madde Detay

“Haraccı Hüsâm” adıyla tanınmıştır. Üsküplüdür. Tahsiline memleketi Üsküp’te başlamıştır. Divan kâtipliği yapmış, sonra Edirne’de Yeni İmâret ve Dârülhadîs mütevelliliğine getirilmiştir. Latîfî’ye (1314: 264) göre Yavuz Sultân Selîm devrinde ölmüştür. Ancak Âşık Çelebi (Meredith-Owens 1971: vr. 195a), “Sühâyî” maddesinde şairin ölümüne dair “Irâkeyn seferinde Ferîdî ile bir yılda fevt olmışlardur” şeklinde farklı bir bilgi vermiştir. Tezkiresine Ferîdî’yi almayan Kınalı-zâde Hasan Çelebi (1978: 493) de Sühâyî’nin Sultân Süleymân’ın Irâkeyn seferi esnasında öldüğünü belirtmiştir. Fakat bu esnada Ferîdî’ye ilişkin bir şey söylememiştir. Dolayısıyla Ferîdî’nin ölümü için kesin bir tarih verebilmek mümkün görünmemektedir. Sadece şairin vefat tarihinin, ya Latîfî’nin yazdığı gibi Yavuz Sultân Selîm dönemine (918-926/1512-20) ya da Ȃşık Çelebi’nin söylediği gibi Kânûnî’nin -11 Haziran 1534’te çıktığı bir buçuk yıl süren- Irâkeyn seferine (940-42/1534-35) denk düştüğünü belirtmek imkân dâhilindedir. Ancak konuyla ilgili olarak bu iki tezkirecinin yazdıklarından birinin yanlış veya sözünü ettikleri Ferîdîlerin farklı şairler olduğu yorumunun yapılabileceği de göz ardı edilmemelidir. Şairin mezarı Edirne’dedir. Kaynaklarda eser kaleme alıp almadığına dair bilgi olmayan Ferîdî’nin, Edirneli Nazmî’nin Mecma’u’n-Nezâ’ir’inde 39, Pervâne Bey Mecmû’ası’nda 34 şiiri mevcuttur. Tezkirelerde şiirleri hakkında genellikle övücü ifadeler kullanılmıştır. “Eş’ârında iyi kasdlar ider” diyen Sehî Bey (1325: 99), onun manzumelerini güzel ve sağlam bulmuştur. Latîfî (1314: 264) de güzel sözler kaleme alan, nüktedan biri dediği Ferîdî’nin “Bülbül bu denlü nâle ider mi gül olmasa / Gül nâzı kime iderdi bülbül olmasa” beytini meşhur matlaı kabul ederek kaydetmiştir. Ferîdî’nin Zâtî’yle karşılıklı yazdıkları “nakiza” türü şiir örneklerine de tezkiresinde yer veren Âşık Çelebi (Meredith-Owens 1971: vr. 195a), “Geçerdi arsa-i nazmun ferîdi / Ve lâkin şem’-i şi’ri bî-fer idi” diyerek Ferîdî’nin sanatını olumlu değerlendirmediğini göstermiştir. Nazire mecmualarındaki şiirlerinin büyük kısmında Ahmed Paşa’yı tanzir etmesine istinaden Ferîdî, Ahmed Paşa takipçisi bir şair olarak değerlendirilmelidir.

Köksal, M. Fatih (2004). “Ferîdî”. Türk Dünyası Edebiyatçılar Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. C. 4. Ankara: AKM Yay. 48.

Köksal, M. Fatih (hzl.) (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf [erişim tarihi: 20.10.2013].

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Tuhfe-i Nâilî - Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. C. I. Ankara: TTK Yay.

Latîfî (1314). Tezkire-i Latîfî. İstanbul.

Meredith-Owens, G. M. (hzl.) (1971). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (Meşâ’irü’ş-Şu’arâ or Tezkire of Âşık Çelebi). London: Brydone Printers Ltd. vr. 195a.

Pervâne Bey. Mecmû’a-i Nezâ’ir. Topkapı Sarayı Kütüphanesi. Bağdat. No. 406. vr. 8a, 13b, 59a…

Sehî (1325). Tezkire-i Sehî. İstanbul.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1979). C. 3. “Ferîdî”. İstanbul: Dergâh Yay. 199.

Gazel  

Andelîb-i dil düşelden ol yüzi gülzârsuz

Lahza yokdur kim geçe hâr-ı belâda zârsuz

Gözde âb u dilde âteş elde bâd u başda hâk

Gey perîşân-hâtıram ol zülf-i anber-bârsuz

Cennete aldanma sûfî tâlib-i dîdâr ol

Âşıka cennet cehennemdür hemîn dîdârsuz

Dil kebâb oldı gözüm yaşı şarâb u nukl gam

Olmadı sohbet müyesser yâr ile agyârsuz

Sevdügümçün yüz çevürme dûstum yâr ol bana

Kim kalurlar aybsuz yâr isteyenler yârsuz

Yüze yüz cân nakdini aldun elümden dün bugün

Göze göz inkâr idersin yüri hey ikrârsuz

Nâm u nengi yolına terk it Ferîdî dil-berün

Bu meseldür kim dinür âşık gerekdür ârsuz

(Köksal, M. Fatih (hzl.) (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf [erişim tarihi: 20.10.2013]. 1037.)