Madde Detay

İsmi Mustafa’dır. Doğum tarihi bilinmeyen şair İstanbul’da dünyaya gelmiştir. Hayatı hakkında bilinenler oldukça sınırlıdır. Eğitimini tamamladıktan sonra yeniçeri kâtipleri arasına katıldı. Mevlevî şairlerden Cevrî İbrahim Çelebi’nin yetiştirmesi olarak bilinir. “Topkapılı Feyzî” ve “Topkapılı-zâde” adlarıyla tanınmaktadır.  Vefat tarihi konusunda kaynaklarda ihtilaf mevcuttur. Şeyhî ve Belîğ, şairin ölüm tarihini 1068/1657-58, Mehmed Süreyya 1058/1648, Safâyî ise 1099/1687-88 yılı olarak bildirmiştir. 1099/1688’de vefat etmiş birinden bu tarihten çok önce yazılmış olan Yümnî ve Güftî tezkirelerinde ölmüş olarak bahsedilmesi mümkün görünmemektedir. Ayrıca 1099-1134/1688-1722 yılları arasında yaşamış şairlerin biyografilerini yazan Mirzâ-zâde Sâlim’in tezkiresinde “Topkapılı Feyzî”nin biyografisine yer vermemiş olması Safâyî’nin şairin ölüm tarihini belirtirken yanılmış olabileceğini göstermektedir. Mehmed Süreyyâ’nın Sicill-i Osmânî’si ise anılan kaynaklara göre çok geç tarihlidir ve bu kaynaklardan istifade ederek ilgili dönemin vefeyâtını ele almıştır. Kanaatimizce şairin vefat tarihini 1068 yerine sehven 1058 bildirmiş olmalıdır. Kaynaklarda müretteb divanı olduğu bilgisi kayıtlıysa da günümüze erişen divan nüshaları gayr-ı mürettebdir. (Ekinci 2018: 1670) Eser üzerinde yüksek lisans tezi hazırlayan Nazmi Özerol, şairin divanında 110 gazel, 9 tamamlanmamış gazel, 42 kıta, 92 rubai, 3 tahmis, 113 beyit ve 1 tarih manzumesi olduğu bildirmiştir. (Özerol 1996: V) Feyzî’den bahseden kaynaklar onun şiirlerinde temiz bir söyleyiş ve yakıcı bir üsluba sahip olduğunu dile getirmişlerdir. Klasik Türk şiirinin estetik kurallarına ziyadesiyle vakıf, hayal dünyası geniş, aruz kullanım becerisi açısından yetenekli bir şairdir. Derinlemesine olmasa da tasavvuf neşvesi onun şiirlerinde kendisini hissettirir. Gazellerindeki rahat söyleyiş, lirik üslup ve âşıkâne eda dikkat çekmektedir.

Abdulkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Beliğ, Nuhbetü’l-Âsâr Li-Zeyli Zübdetü’l-Eş‘âr. Ankara: AKM Yay. 338-340.

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî. C. 2. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 529.

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi, Tezkire-i Safâyî. Ankara: AKM Yay. 455-56.

Ekinci, Ramazan (hzl.) (2018). Şeyhî Mehmed Efendi, Vekâyi‘u’l-Fuzalâ, Şeyhî’nin Şakâ’ik Zeyli. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay. 1670-71.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C.II. Ankara: Bizim Büro Yay. 3364.

Özerol, Nazmi (1996). Topkapılı Feyzî, Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanı’nın Tenkitli Metni. Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.

Yılmaz, Kâşif (hzl.) (2019). Güftî, Teşrîfâtü’ş-Şu‘arâ. Kültür Bak. e-kitap. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/67156,gufti-tesrifatus-suarapdf.pdf?0 [erişim tarihi: 20.10.2020]

Erdem, Sadık (hzl.) (2013). Mehmed Sâlih Yümnî, Tezkire-i Şuarâ-yı Yümnî. Ankara: TTK Yay. 16-17.

Gazel

Mahabbet sînede pinhân iken meşhûr olur bir gün

Bu ‘âlem sû-be-sû şevk ile reşk-i Tûr olur bir gün

Dimâğ-ı şu‘le-âşâmân olmaz her zamân pür-germ

Dilâ te’sîr-i âh-ı serd ile mahmûr olur bir gün

Dil-âvîz eylemiş gîsûların ol şûḫ-ı şehr-âşûb

Dil-i sevdâ-zede hem-vak‘a-i Mansûr olur bir gün

Sakın dâmânın zülf-i dirâza şâne-zen olma

Meded âlûde hûn-ı dil rencûr olur bir gün

Olursun subh-ı rûz-ı vaslla rûşen-derûn Feyzî

Şeb-i târîk-i firkat künc-i dilden dûr olur bir gün

(Özerol, Nazmi (1996). Topkapılı Feyzî, Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanı’nın Tenkitli Metni. Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üni. 75; Ekinci, Ramazan (hzl.) (2018). Şeyhî Mehmed Efendi, Vekâyi‘u’l-Fuzalâ, Şeyhî’nin Şakâ’ik Zeyli. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay. 1671).