Turgay Fişekçi

(d. 1 Ocak 1956 / ö. -)
Şair, Yazar, Çevirmen
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Balıkesir'de doğdu.Tam adı Ahmet Turgay Fişekçi'dir. Terzi Bedia Hanım ile M. Şerif Fişekçi'nin oğlu. Ortaöğrenimini Balıkesir'de Zağanos Paşa İlkokulu ve Balıkesir Lisesi'nde, yükseköğretimini ise İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Hukuk Fakültesi'nde tamamladı (1979). Bir süre avukatlık yaptı. Çeşitli gazete ve dergilerde teknik sekreter, düzeltmen, radaktör, editör olarak çalıştı (Işık, 2006: 1400). 1978-1980 yılları arasında Sanat Emeği dergisinin yazı işleri müdürlüğünü yaptı (2001:355-356). Adam Sanat dergisinde Memet Fuat'ın yanında 2000 yılına kadar genel yayın yönetmeni yardımcısı olarak, sonra dergi 2005 yılında kapanana kadar genel yayın yönetmeni olarak çalıştı (Altınkaynak, 2007:260). Mayıs-Haziran 2006'da Sözcükler adıyla iki aylık bir edebiyat dergisi yayımlamaya başladı (Altınkaynak, 2007: 260).1996'dan 2013'e kadar Cumhuriyet gazetesinde "Defne Gölgesi" başlıklı köşede kültür sanat yazıları kaleme aldı. Söz konusu yazıların 1996-1997 yıllarına ait olanları Arı Bakış adıyla kitaplaştı. 1998 yılında Radyo Cumhuriyet'te "Şiir Dünyası" adlı bir program yaptı (2001:356). 1999-2004 yılları arasında ise TRT 2'de yayımlanan "Okudukça" adlı kitap programının danışmanlığını üstlendi (Altınkaynak, 2007: 261). Birçok şiiri bestelenen Turgay Fişekçi, şarkı sözleri de yazmaktadır. Yazı ve şiirleri Türkiye Yazıları, Sanat Emeği, Yazko Edebiyat, Adam Sanat gibi dergilerde yayımlanan Turgay Fişekçi, Pen Yazarlar Derneği, Edebiyatçılar Derneği ve Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı üyesidir.

Fişekçi, "Yakınlık" dosyasıyla 1980 Akademi Kitabevi Başarı Ödülü (Murathan Mungan ve Ozan Telli ile paylaştı); Derya Köroğlu’nun bestesi “Vira Vira” adlı parçaya yazdığı sözlerle, 1990 TRT Pop Müzik dalında "Yılın En İyi Söz Yazarı Ödülü"; "Hayat Sevgisi" dosyasıyla 1998 Halkevleri Şiir Ödülü (Birincilik); Sevgi Bağları şiir kitabıyla 1998 Behçet Necatigil Şiir Ödülü; Dip Sevgi ile 2001 Behçet Aysan Şiir Ödülü; Kumral Gökkuşağı ile 2003 Ceyhun Atuf Kansu Şiir Ödülü; ilk romanı Hep Yanımda Kal ile ise İnkılâp Kitabevi 2005 Roman Ödülü; "Babamın Çamları" dosyasıyla 2006 Sunullah Arısoy Şiir Ödülü; Güzelle Büyü şiir kitabıyla 2013 Melih Cevdet Anday Şiir Ödülü'nü aldı (2001:356). Ayrıca 2016'da 84.Dil Bayramı Onur Ödülü'ne layık görüldü.

İlk şiiri "Dayanılmayan" 1977'de Türkiye Yazıları'nda yayımlanan Turgay Fişekçi 80 Kuşağı Türk şiirinin önemli isimlerinden biridir. Turgay Fişekçi şiirinin başta gelen özelliği, yalın anlatımına karşın slogan kullanmaması, günlük konuları işlemesi, temalarında dış dünyayla iç dünyasını ustaca birleştirmesi ve bu iç dünyasının kapılarını okurlara açabilmesidir. Şiirinin temel konuları hayat ve doğadır. Çoğu şiirlerinde bu iki temanın karışımının derin bir hüzünle işlendiğini görülür. Aziz Nesin, onun daha ilk kitabı yayımlandığında, kendisini Türk şiirinde uzun yıllardır rastlanmayan “hikmet söyleyen bilge şair” olarak tanımlar (Altınkaynak,2007:261). Yalınlığı ve slogansızlığı ilke edinen şair şiirindeki temalar itibariyle Behçet Necatigil'e yaklaşır; tıpkı onun gibi, sevgi ve yaşama umudu merkezinde şiirler kaleme aldı (Altınkaynak,2007:261). Söz konusu yakınlık Necatigil Şiir Ödülü'nü de almasını sağladı.

Turgay Fişekçi, ilk kitabı paralelinde duyguların paylaşımı çerçevesinde şiir yazdığını dile getirerek yaşadıklarını başkalarıyla da paylaşmak isteği doğrultusunda şiirler kaleme alır (Asiltürk, 2006:86). Şiirlerinde insanla birlikte ele alınan önemli bir unsur doğadır ki şaire göre insanın doğadan uzaklaşması, özünden uzaklaşması demektir ve bu ona göre insanın asıl acısıdır (Asiltürk, 2006:86). "Hayvanlarla, ağaçlarla, çiçeklerle büyüdüm. İletişimimi onlarla kurdum diyebilirim. Hatta bahçemizde meyve, sebze yetiştirirdim." (Fişekçi,1989) sözleriyle doğa ile ilşkisinin çocukluk yıllarına dayandığını dile getiren şair, şiirlerinde kentleşmenin doğada meydana getirdiği yıkım karşısında duyduğu hüznü dile getirir (Asiltürk, 2006:86-87). Şiirin insanlar, kuşlar, ağaçlar, balıklar vb. diğer tüm varlıklar gibi dünyada zaten bulunduğuna inanan şair, hayatta karşılığı olamayan hiçbir şeyin imgesel olarak da yaratılamayacağına inanır.

1980 Kuşağı'nın petikasını ortaya koymaya çalıştığı çalışmasında Asiltürk, Fişekçi'yi "anlatımcı şairler" başlığı altında değerlendirir. Türk edebiyatının önemli eleştirmenlerinden Fethi Naci'yi de bu düşüncesine tanık olarak gösterir. Fethi Naci'nin genelde şiir kitapları hakkında görüş belirtmediğine ancak düşüncelerini dile getirdiği şiir kitaplarının tamamının anlatımcı şiiri savunan şairler olduğunu ifade eden yazar bunlardan biri olarak da Turgay Fişekçi'yi gösterir. Bunun sebebi ise yine Fişekçi'nin şiirlerinde karşımıza çıkan insan-doğa ilişkisi ve söz konusu ilişkiden hareketle şiirlerinde kurduğu hikâyedir. (Asiltürk, 2006:87).

Fişekçi'nin şiirleri biçim oyunlarına, çarpıcı imgelere yer vermeyen, duru ve şiirden çok hikâyeye yakın yalın, doğrudan hayata, yaşanmışlıklara dayanan şiirler olarak karşımıza çıkar. Turgay Fişekçi'nin şiirlerinde kentli insanın duygularından, özlemlerinden söz ederken bunları toplumsal bir odaktan geçirir ve insana özgü tüm duyguları insnlararası bir ortak payda olarak görür (Işık,2006:1401). Temelde kendi sorunlarından haraket eden şair, bunları insanlık ve ülke sorunları potasında eritir ve aynı zamanda bunlara şiirlerinde çözüm arayışına da girer.

Şiirleri kadar denemeleriyle de tanınan Turgay Fişekçi'nin düzyazılarında da şiirlerine paralel bir yaklaşım karşımıza çıkar. Fişekçi, denemelerinde de yine temelde insan sevgisinden hareket eden, doğayı kendisiyle bütünleştirmiş, içinde bulunduğu yakın-uzak tüm çevreyi kucaklayan, söz oyunlarından uzak, konuşur gibi yalın, açık bir söyleyişle duygularını dile getiren bir yazar olarak karşımıza çıkar. Bir kitabını da geziye ayıran Turgay Fişekçi, Raylar Üzerinde Avrupa (2001) ile Edebiyat Treni Avrupa 2000 adlı etkinliği ele aldı. 43 ülkeden 107 yazarı biraraya getiren etkinlik Lizbon'dan başlayarak Avrupa'nın en güneyinden en kuzeyine dek 7000 kilemetrelik bir yol katedilmesiyle toplamda 46 gün sürdü ve etkinliğe Türkiye'den Turgay Fişekçi de katıldı. Yol boyunca yazarlar hem edebiyatı hem de Avrupa'nın geleceğini tartıştı. Söz konusu kitapta yine Fişekçi'nin şiir ve yazılarında karşımıza çıkan insana dair duyguların, sorunların insanı kucaklayan bir yaklaşımla ele aldığı görülür.

Kaynakça

Altınkaynak, Hikmet (2007). "Fişekçi, Turgay". Türk Edebiyatında Yazarlar ve Şairler Sözlüğü. İstanbul: Doğan Kitap. 260-261.

Asiltürk, Bâki (2006). 1980 Kuşağı Türk Şiirinin Poetikası. İstanbul: Toroslu Kitaplığı.

Işık, İhsan (2006). "Fişekçi, Turgay". Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi. C.4. Ankara: Elvan Yayınları. 1400-1401.

(2001). "Fişekçi, Turgay". Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. C.1. İstanbul: YKY. 355-356.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: HÜRDÜNYA ŞAHAN
Yayın Tarihi: 11.03.2019
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Karda IşıltılarYeni Türkü Şiir Yayınları / İstanbul1981Şiir
Kuşkuluyum YaşadığımdanYeni Türkü Şiir Yayınları / İstanbul1983Şiir
Yitik BaharAdam Yayınları / İstanbul1989Şiir
Türk Yazınından Seçilmiş Doğa ŞiirleriAdam Yayınları / İstanbul1993Şiir
Türk Yazınından Seçilmiş Umut ŞiirleriAdam Yayınları / İstanbul1993Şiir
Dip SevgiAdam Yayınları / İstanbul1994Şiir
Nezval Bütün Şiirlerinden SeçmelerNumune Basım / İstanbul1994Çeviri
Mairenbad Ağıtıİmge Yayınları / İstanbul1997Şiir
Nazım Hikmet- Yaşam ÖyküsüKavram Yayınevi / İstanbul1997Biyografi
Bertolt Brecht'in Bütün Şiirlerinden SeçmelerKavram Yayınevi / İstanbul1997Şiir
Sevgi BağlarıAdam Yayınları / İstanbul1998Şiir
Arı BakışAdam Yayınları / İstanbul1998Deneme
Hayat SevgisiHalkevleri Yayınları / İstanbul1998Şiir
NezvalKavram Yayınevi / İstanbul1998Şiir
Aragon Bütün Şiirlerinden SeçmelerKavram Yayınevi / İstanbul1999Şiir
Körler Alfabesiİmge Kitabevi Yayınları / İstanbul2000Şiir
Raylar Üzerinde Avrupa/Bir Gezinin AnılarıAdam Yayınları / İstanbul2001Gezi Yazısı
Kumral GökkuşağıAdam Yayınları / İstanbul2002Şiir
Ne Güzeldi Senin ÇılgınlığınAdam Yayınları / İstanbul2003Şiir
Atımın Yelesi Bulut RengiAdam Yayınları / İstanbul2003Şiir
Sevdiğim Yaz Geldi YineAdam Yayınları / İstanbul2003Şiir
Aşk Hep Yeni Başlarİmge Kitabevi Yayınları / İstanbul2003Şiir
Ayçiçeği ÖzlemiAdam Yayınları / İstanbul2003Şiir
Sevdalara Doyulamadı/Nâzım HikmetDünya Kitapları / İstanbul2004Biyografi
Hep Yanımda Kalİnkılâp Kitabevi / İstanbul2006Roman
Fotoğraflarla Nâzım HikmetCem Yayınevi / İstanbul2006Biyografi
Unutulmaz Bir Andı Görüp Geçtiğim2006 Yayınevi / İstanbul2007Gezi Yazısı
İnsan Üstüne Sorular-Yanıtlar2006 Yayınevi / İstanbul2007Şiir
Leyla ile MecnunDoğan Egmont / İstanbul2008Hikâye
Kult GedichteUnionsverlag Türkische Bibliothek / Zürih2008Şiir
Hep Seni Sevdim-Bir Sürgünün Paris GünleriSözcükler Yayınları / İstanbul2009Roman
Yeşil TatilGünışığı Kitaplığı / İstanbul2010Roman
1960'lardan Kareler -Fotoğraf AlbümüSözcükler Yayınları / İstanbul2010Hatıra
Güzelle BüyüSözcükler Yayınları / İstanbul2013Şiir
Ayrılık SonuSözcükler Yayınları / İstanbul2013Şiir
Bir Yaz Bir BaharSözcükler Yayınları / İstanbul2014Gezi Yazısı
Gülmekten Öldüren ÖykülerNesin Yayınları / İstanbul2016Hikâye
Nerdesin?Sözcükler Yayınları / İstanbul2017Şiir
Çizgilerle Nâzım HikmetYordam Yayınları / İstanbul2018Biyografi

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Fuat Uluçd. 1910 - ö. 1968Doğum YeriGörüntüle
2İlhan Duruseld. 09 Mart 1965 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3PİR MUHAMMED EFENDİd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Mehmet Madend. 06 Şubat 1956 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Nuri Kahramand. 1956 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Hayrettin Geçkind. 24 Ocak 1956 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Ferit Öngörend. 30 Haziran 1932 - ö. 8 Haziran 2010MeslekGörüntüle
8Osman Cemal Kaygılıd. 4 Ekim 1890 - ö. 9 Ocak 1945MeslekGörüntüle
9Altay Suroyd. 24 Eylül 1949 - ö. ?MeslekGörüntüle
10M. Orhan Okayd. 26 Ocak 1931 - ö. 13 Ocak 2017Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11Ali Akbaşd. 04 Eylül 1942 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12Abbas Sayard. 21 Mart 1923 - ö. 12 Ağustos 1999Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13Turgay Algand. 25 Aralık 1961 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14Zihni Anadold. 01 Mart 1918 - ö. 11 Mayıs 1999Madde AdıGörüntüle
15Turgay Kantürkd. 01 Ocak 1961 - ö. ?Madde AdıGörüntüle