Madde Detay
HAKKI TIRAK
(d. 04.07.1926 / ö. 14.07.1975)
döküm işçisi
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Hakkı Tırak, 4 Temmuz 1926 tarihinde Sivas'ta doğmuştur. Babasının adı Mehmet Rıfat, annesinin adı Hafize’dir. Babası Çanakkale Savaşı gazisi olduğu için Gazi Rıfat olarak tanınır. Aile, kökenini Mısır beyaz Araplarına dayandırır. Osmanlı Devleti’nin Mısır’ı kaybetmesinden sonra, önce Şam’a, ardından Gaziantep’e göç eder. Akrabalarının bir kısmı Gaziantep’te kalmış, bir kısmı da Sivas’a yerleşmiştir. Sivas’ta “Arapoğulları” olarak bilinirler. Babası Gazi Rıfat, Sivas’taki “Çöken Çiftliği”nin sahibidir. Ailenin durumu oldukça iyiyken baba tüm mallarını kumarda kaybeder. Bu nedenle aile maddi sıkıntı çeker ve Hakkı Tırak, dokuz yaşındayken babası vefat eder. Annesinin ve beş kardeşinin bakımını Hakkı Tırak üstlenir. On altı yaşına kadar geçici işlerde çalışarak ailesini geçindirir. Bu sebeple hiç okula gidemez ve kendi azmiyle okuma ve yazmayı öğrenir. On altı yaşındayken bir tanıdığı iş için Sivas’ın Damlacık köyüne çağırır. Hakkı Tırak, tanıdığının yanına giderek kalaycı çıraklığına başlar. Askere gidene kadar burada çalışır. Bu dönemde şiirle ilgilenmeye başlar.
Hakkı Tırak’ın Türk Sanat Müziğine ve uda merakı vardır. Bunların dışında av yapmayı sever. Bakımlı gezer ve sevecen bir kişiliğe sahiptir. Ayrıca kitap okumayı seven ve Mustafa Kemal Atatürk’e hayran bir kişidir. 27 Eylül 1950’de Damlacık köyünün imamının kızı Fikriye ile evlenir. Askerliğini Lüleburgaz’da yaptıktan sonra Sivas’a dönen şair Devlet Demir Yolları’nda döküm işçisi olarak çalışmaya başlar. 1963-64 yıllarında rahatsızlanınca doktoru işi bırakmasını önerir ve Hakkı Tırak işten ayrılır. Tekrar bakırcılık-kalaycılık mesleğine döner. Bu dönemde de şiir yazmaya devam eder (Koç 2011). Yazdığı şiirleri kızı Necla’ya yazıya geçirtir.
Hakkı Tırak’ın üç kızı ve bir oğlu vardır. Askerden döndüğü yıllarda arkadaşlarının ve çevresinin etkisiyle Nakşibendî tarikatına katılır. Bu dönemde köylere giderek zikir çekerler. Şiirlerinde bahsettiği Rıfat Usta, Şeyh Turan Efendi, Hacı Mehmet tarikattan arkadaşlarıdır. Köylere zikir çekmeye beş arkadaşıyla gider, ancak dört beş yıllık bir süre sonunda görüşleri ters düştüğü için tarikattan ayrılır. Bu yıllarda Almanya’ya işçi olarak gitmek için başvurur. Başvurusu kabul edilir, ancak Hakkı Tırak ibadetlerini Almanya’da yapamayacağı düşüncesiyle gitmekten vazgeçer. Şair, bağırsak düğümlenmesinden hastaneye kaldırılır. Hastanede yattığı sırada kalp krizi geçirerek 14 Temmuz 1975 tarihinde vefat eder (Koç 2011).
Âşık Hakkı Tırak, yirmi yaşındayken bir kıza âşık olur. Kızı isterler, ancak kızın reddetmesi üzerine Allah yoluna girer. Allah aşkıyla da şiir yazmaya başlar. Şiirlerinin konularını Allah aşkı, dini yaşam, kahramanlık, sevgili, gündelik yaşam (av vb.) oluşturur. Hece vezniyle yazdığı şiirleri koşma biçiminde olmakla birlikte birçok kusuru vardır.
Gurbette geçirdiği yıllar şiirlerine sık sık konu olmuştur. 1970'li yıllarda Türk ordusunun yaşadığı seferberlik nedeniyle de vatan sevgisi, askerlik ve şehitlere üzerine de şiirler yazar. 24 Temmuz 1974 tarihinde yazdığı Kıbrıs Destanı, el destanı olarak basılmış ve Sivas’ta dağıtılmıştır. Doğa sevgisi ve hayatında yer eden kişileri de şiirlerinde sık sık işlemiştir. Vehbi Cem Aşkun’a olan sevgisini de bu şekilde dile getirmiştir. Yazdığı şiirleri "Aşkın Mahsulleri" adlı bir defterde toplamıştır. Bu defteri basılmamıştır. Defter, Adem Koç'un özel arşivinde yer almaktadır. Şiir defterinde bulanan 188 şiiri dinî yaşam ve nasihat, günlük yaşam ve doğa sevgisi, kahramanlık ve vatan sevgisi, sevgi, aşk, zamandan şikayet, sitem ve taşlama başlıkları altında toplamak mümkündür. Âşık Hakkı Tırak, sürekli bir iç hesaplaşma hâlindedir. Şiirlerinde kullandığı dili sade olmakla birlikte yöre ağzına da sık sık başvurmuştur.
Kaynakça
Leyla Kılıç, 1952, Sivas, ilkokul, ev hanımı. [Adem Koç tarafından 29.04.2011 tarihinde yapılan görüşme].
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. DR. ADEM KOÇYayın Tarihi: 07.06.2019Güncelleme Tarihi: 07.12.2020
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 07.06.2019Güncelleme Tarihi: 07.12.2020
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 07.12.2020
İlişkili Maddeler
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | CELÂL BABA | d. 1940 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | CEYHAN, Rukiye Özdemir | d. 1931 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | ALİ AĞA | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | CELÂL BABA | d. 1940 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | CEYHAN, Rukiye Özdemir | d. 1931 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | ALİ AĞA | d. ? - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | CELÂL BABA | d. 1940 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | CEYHAN, Rukiye Özdemir | d. 1931 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | ALİ AĞA | d. ? - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | CELÂL BABA | d. 1940 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | CEYHAN, Rukiye Özdemir | d. 1931 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | ALİ AĞA | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | CELÂL BABA | d. 1940 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | CEYHAN, Rukiye Özdemir | d. 1931 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | ALİ AĞA | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | CELÂL BABA | d. 1940 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | CEYHAN, Rukiye Özdemir | d. 1931 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | ALİ AĞA | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |