Madde Detay
HALÎL, HALÎL-İ ZERD
(d. ?/? - ö. ?/I. Ahmed devri (1603-1617) sonları)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Bursa’da doğdu. Asıl adı Halil’dir. Zayıf ve sarışın bir yapıya sahip olduğu için Halîl-i Zerd (Sarı Halil) sanıyla meşhur oldu. Öğrenimi hakkında kaynaklarda bilgi bulunmamaktadır. Geçimini İstanbul ve Bursa’da devrin ileri gelenlerine nedimlik yaparak sağladı. Daha sonraları ise vaktinin çoğunu sonradan Mısır’da sancak beyliği de yapan muhasebeci Bursalı Ahmed Çelebi ile geçirmeye başladı. Ahmed Çelebi’nin kendine has bir dilberi vardı. Hasetçilerin “Halîlî bu dilbere gönül verdi” diye söylenti çıkarmasından sıkılan Halîlî, bu iftiralar üzerine utancından memleketi terk ederek Hicaz’a gitti. Bir daha yurda dönmeyerek ömrünü burada tamamladı. Sicill-i Osmânî’de I. Ahmed devri (1603-1617) sonlarında öldüğü kayıtlıdır.
Halîlî’nin divan sahibi olup olmadığı hakkında kaynaklarda herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Âşık Çelebi, Halîlî’nin Bursa hakkında bir Şehrengîz yazdığını belirtmektedir. Bursalı Mehmed Tâhir de şairin, Leylî vü Mecnûn adında bir mesnevisinin olduğunu söylemektedir. Ancak her iki eser de şimdilik elde değildir.
Latîfî, Halîlî’nin şiirlerinin manalı ve renkli (Canım 2000: 252); Hasan Çelebi de güzel olduğunu belirtir (Eyduran 2009: 284). Âşık Çelebi ise şairin tarih düşürmede usta olduğunu söyler (Kılıç 2010: 1536).
Kaynakça
Akbayar, Nuri (hzl.) (1998). Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmânî (Yâhud Tezkîre-i Meşâhir-i Osmânî). C. 2. İstanbul: Kültür Bakanlığı-Tarih Vakfı Ortak Yay.
Atâ, Tayyâr-zâde Ahmed (1293). Târîh-i Atâ. İstanbul.
Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ. Ankara: AKM Yay.
Eyduran, Aysun S. (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkîretü’ş-Şu’arâ. Ankara: KTB. Yay. E-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83502/beyani----tezkiretus-suara.html [Erişim Tarihi 05.02.2014].
Eyduran, Aysun S. (hzl.) (2009). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkîretü’ş-Şu’arâ, Tenkitli Metin A. Ankara: KTB. Yay. E-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83504/kinalizade-hasan-celebi---tezkiretus-suara.html [Erişim Tarihi: 05.02.2014].
İpekten, Halûk (vd.) (1998). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB. Yay.
Kaf-zâde Fâ’izî, Zübdetü’l-Eş’âr. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı. Belediye. nr. 11. vr. 59b.
Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ-İnceleme-Metin. C. 1. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Ens., Yay.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 1. Ankara: Bizim Büro Yay.
Riyâzî, Riyâzu’ş-Şu’arâ. Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, 06 Hk 1275. vr. 46a.
Şemseddin Sâmî (1314). Kâmûsu’l-Âlâm. C. 3. İstanbul: Mihran Matbaası.
Yavuz, Fikri ve İsmail Özen (hzl) (1972). Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri. C. 2. İstanbul: Meral Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. DR. YUNUS KAPLANYayın Tarihi: 23.03.2014Güncelleme Tarihi: 02.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
‘Âşıka dil-rübâ mı eksük olur
Ehl-i derde belâ mı eksük olur
Ben ölürsem belâ ile ey dil
Yâre bir mübtelâ mı eksük olur
Gülşen-i hüsnine o gonce lebün
Bülbül-i hoş-nevâ mı eksük olur
N’ola yâr olmaz ise ol yüzi gül
Bana bir meh-likâ mı eksük olur
Ne sorarsın Halîl agladugum
Yâr ile mâ-cerâ mı eksük olur
(Eyduran, Aysun S. (hzl.) (2009). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkîretü’ş-Şu’arâ, Tenkitli Metin A. Ankara: KTB. Yay. E-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83504/kinalizade-hasan-celebi---tezkiretus-suara.html [Erişim Tarihi: 05.02.2014]. 284).
Bursa Şehrengîz’inden
Kılca assı idemez kim ki sever mû-tâbı
Çulı torbayı yir onmaduk olur ana uyan
Ben katır-zâdeden ey dil nice el çekmeyeyüm
Eşek ayagı geçer ‘âşıkına ol fettân
Sevme baş agrısı oglan ki reh-i ‘ışkında
Derd-i ser çekmeyenün başına itmez dermân
(Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ-İnceleme-Metin. C. 1. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Ens. Yay. 1535).
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 23.03.2014Güncelleme Tarihi: 02.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
‘Âşıka dil-rübâ mı eksük olur
Ehl-i derde belâ mı eksük olur
Ben ölürsem belâ ile ey dil
Yâre bir mübtelâ mı eksük olur
Gülşen-i hüsnine o gonce lebün
Bülbül-i hoş-nevâ mı eksük olur
N’ola yâr olmaz ise ol yüzi gül
Bana bir meh-likâ mı eksük olur
Ne sorarsın Halîl agladugum
Yâr ile mâ-cerâ mı eksük olur
(Eyduran, Aysun S. (hzl.) (2009). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkîretü’ş-Şu’arâ, Tenkitli Metin A. Ankara: KTB. Yay. E-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83504/kinalizade-hasan-celebi---tezkiretus-suara.html [Erişim Tarihi: 05.02.2014]. 284).
Bursa Şehrengîz’inden
Kılca assı idemez kim ki sever mû-tâbı
Çulı torbayı yir onmaduk olur ana uyan
Ben katır-zâdeden ey dil nice el çekmeyeyüm
Eşek ayagı geçer ‘âşıkına ol fettân
Sevme baş agrısı oglan ki reh-i ‘ışkında
Derd-i ser çekmeyenün başına itmez dermân
(Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ-İnceleme-Metin. C. 1. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Ens. Yay. 1535).
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 02.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
‘Âşıka dil-rübâ mı eksük olur
Ehl-i derde belâ mı eksük olur
Ben ölürsem belâ ile ey dil
Yâre bir mübtelâ mı eksük olur
Gülşen-i hüsnine o gonce lebün
Bülbül-i hoş-nevâ mı eksük olur
N’ola yâr olmaz ise ol yüzi gül
Bana bir meh-likâ mı eksük olur
Ne sorarsın Halîl agladugum
Yâr ile mâ-cerâ mı eksük olur
(Eyduran, Aysun S. (hzl.) (2009). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkîretü’ş-Şu’arâ, Tenkitli Metin A. Ankara: KTB. Yay. E-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83504/kinalizade-hasan-celebi---tezkiretus-suara.html [Erişim Tarihi: 05.02.2014]. 284).
Bursa Şehrengîz’inden
Kılca assı idemez kim ki sever mû-tâbı
Çulı torbayı yir onmaduk olur ana uyan
Ben katır-zâdeden ey dil nice el çekmeyeyüm
Eşek ayagı geçer ‘âşıkına ol fettân
Sevme baş agrısı oglan ki reh-i ‘ışkında
Derd-i ser çekmeyenün başına itmez dermân
(Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ-İnceleme-Metin. C. 1. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Ens. Yay. 1535).
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Gazel
‘Âşıka dil-rübâ mı eksük olur
Ehl-i derde belâ mı eksük olur
Ben ölürsem belâ ile ey dil
Yâre bir mübtelâ mı eksük olur
Gülşen-i hüsnine o gonce lebün
Bülbül-i hoş-nevâ mı eksük olur
N’ola yâr olmaz ise ol yüzi gül
Bana bir meh-likâ mı eksük olur
Ne sorarsın Halîl agladugum
Yâr ile mâ-cerâ mı eksük olur
(Eyduran, Aysun S. (hzl.) (2009). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkîretü’ş-Şu’arâ, Tenkitli Metin A. Ankara: KTB. Yay. E-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83504/kinalizade-hasan-celebi---tezkiretus-suara.html [Erişim Tarihi: 05.02.2014]. 284).
Bursa Şehrengîz’inden
Kılca assı idemez kim ki sever mû-tâbı
Çulı torbayı yir onmaduk olur ana uyan
Ben katır-zâdeden ey dil nice el çekmeyeyüm
Eşek ayagı geçer ‘âşıkına ol fettân
Sevme baş agrısı oglan ki reh-i ‘ışkında
Derd-i ser çekmeyenün başına itmez dermân
(Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ-İnceleme-Metin. C. 1. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Ens. Yay. 1535).
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | RIZÂ, Ali Rızâ Efendi, Bursalı | d. 1816 - ö. 1905 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | ŞEYHÎ, Nakibzade Seyyid Çelebi | d. ? - ö. 1669 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | MEDHÎ | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | RIZÂ, Ali Rızâ Efendi, Bursalı | d. 1816 - ö. 1905 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | ŞEYHÎ, Nakibzade Seyyid Çelebi | d. ? - ö. 1669 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | MEDHÎ | d. ? - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | RIZÂ, Ali Rızâ Efendi, Bursalı | d. 1816 - ö. 1905 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | ŞEYHÎ, Nakibzade Seyyid Çelebi | d. ? - ö. 1669 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | MEDHÎ | d. ? - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | RIZÂ, Ali Rızâ Efendi, Bursalı | d. 1816 - ö. 1905 | Meslek | Görüntüle |
11 | ŞEYHÎ, Nakibzade Seyyid Çelebi | d. ? - ö. 1669 | Meslek | Görüntüle |
12 | MEDHÎ | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | RIZÂ, Ali Rızâ Efendi, Bursalı | d. 1816 - ö. 1905 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | ŞEYHÎ, Nakibzade Seyyid Çelebi | d. ? - ö. 1669 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | MEDHÎ | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | RIZÂ, Ali Rızâ Efendi, Bursalı | d. 1816 - ö. 1905 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | ŞEYHÎ, Nakibzade Seyyid Çelebi | d. ? - ö. 1669 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | MEDHÎ | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |