Madde Detay

Halîm Geray Sultan, Türkiye’de sürgündeyken ölen son Kırım Hanlarından Şahbaz Geray’ın oğludur. Hâlîmî mahlasıyla ve Batı Oğuzcasıyla şiirler yazarak devrinde meşhur olmuştur. 1772 senesi Kırım’da dünyaya gelmiştir. Kırım’da doğsa da ömrünün ekseri kısmını Kırım dışında geçirmiştir. 1772’de doğdu. Sultan III. Selim zamanında İstanbul’a geldi. Burada şairlerle dostluk kurmuştur. Bahadır Giray’ın emrinde “kalgaylık” görevine tayin edildiyse de bir süre sonra geri dönerek Çatalca’ya yerleşti. H. 1239/M. 1824’te ölmüştür. Ferhat Paşa Camii haziresine gömülmüştür.

Halim Geray’ın edebiyatımızdaki en değerli eserlerinden biri Gülbûn-ı Hanan yahut Kırım Tarihi eseridir. İlk defa 1870 senesi İstanbul’da neşredilen bu eserde müellif 1466 senesi Kırım hanı olan I. Meñli Geray’dan başlayarak 1766 senesi ölen Baht Geray Han'a kadar geçen 44 Kırım hanının hayatları hakkında yazar.

Halim Geray’ın dünyaca meşhur bu eseri sonradan 1909 senesi Kırım’ın istidatlı mütefekkir gençlerinden Ablâkim İlmî tarafından bir dizi izahatlar edilmiş hâlde İstanbul’da tekrar neşredilir.

Eserleri

1. Divan: Basılmıştır (İst. 1257). M. Sadi Göçenli ve Recep Toparlı tarafından da yeni harflerle yayımlanmıştır (Erzurum, 2.bsk. 1992).

2. Gülbün-ı Hânân: Kırım Hanları tarihidir. Basılmıştır (İst. 1287, 1327). M. Sadi Göçenli ve Recep Toparlı tarafından da yeni harflerle yayımlanmıştır (Erzurum, 1990) (Kurnaz-Çeltik 2000: 286).

Halim Geray Sultan’ın eserleri 1998 (3. sayı) ve 1999 (4. sayı) yıllarındaki Yıldız mecmuasında basılmıştır (Nagayev ve Fazıl 2001: 139-140). Bazı şiirlerinden anlaşıldığına göre Kadirî tarikatına mensuptur. Fakat Nakşi şeyhi Selâmî Mustafa’ya medhiye yazmıştır. (Kurnaz-Çeltik 2000: 286, Nagayev ve Fazıl 2001: 139-140, Kurtnezir 2000: 22).

Kurnaz, Cemal, Halil Çeltik (2000). Osmanlı Dönemi Kırım Edebiyatı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Kurtnezir, Zakir (2000). Kırım Tatar Edipler. Aqmescit: Tavriya Neşriyatı.

Nagayev, Safter, Rıza Fazıl (2001). Kırım Tatar Edebiyatı Tarihi. Akmescit: yyy.

Gazel

Hazân-âlûdedür reşk-ı bahârâ gördüğün yerler

Makarr-ı zağdur şimdi gülistan gördüğün yerler

Efendüm eyledi mi’mâr-ı lutfun ser-be ser ta’mîr

Mukaddem tîşe-ı gamzenle vîrân gördüğün yerler.

Neşât-âbâd u şevk-âbâd olmış her biri cânâ

Gamunla âşıkânı zar u giryân gördüğün yerler

Felek hep câygâh-I germ şitâ itdi ey meh-rû

Mukaddem şevk-I hüsnünle çerâğan gördüğün yerler

Halîmâ ağladur hasret ile billâh bakdukça

Beni cânân ile evvelki handân gördüğün yerler

Kurnaz, Cemal, Halil Çeltik (2000). Osmanlı Dönemi Kırım Edebiyatı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 287-288.

Koşma

Zerre-perver aftabumsın menim

Evc-ı hüsne mahtabumsın menim

Necm-i baht-i şule-tabumsın menim

Dilber-i ali-cenabımsın menim.

Sen benim zerre yetiştiren güneşimsin menim

Güzellik kulesine ayımsın menim

Bahtımın ışıklar saçan yıldızısın

Kadri yüce gönül alıcımsın.

İtme, ey şeh bendeni cevre ceza

Âşık-ı üftadenüm eyle vefa.

Hak-ı pay aldım efendim ben sana

Dilber-i ali-cenabımsın benim. 

Nagayev, Safter, Rıza Fazıl (2001). Kırım Tatar Edebiyatı Tarihi. Akmescit: yyy. 140.