HÂNÎ (TEVFÎK), Mustafa Tevfîk Efendi

(d. 1117/1705-06 - ö. 1175/1761-62)
divan şairi ve hattat
(Divan/Yazılı Edebiyat / 18. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1117/1705-06 yılında İstanbul'da doğdu. Doğumuna Tokâdî Mehmed Emîn Efendi, “Râci’-i Tevfîk-i Mevlâ Mustafâ” mısraını tarih düşürdü. Hânende Çıkrık Mehmed Ağa’nın kardeşidir. Bu yüzden Çıkrık Biraderi sanıyla tanındı. Sultan Ahmed’e yaptığı hizmetlerden dolayı Enderun Sarayı’na mülazım olan Mustafa Tevfîk Efendi zeamatle uğraştı. Ölüm tarihi hakkında kaynaklarda ihtilaf bulunmaktadır. Ölüm tarihi Müstakîm-zâde ve Fatîn’e göre 1175/1761-62; Râmiz, Es’ad ve Mehmed Süreyya’ya göre 1174/1760-61; Şefkat’e göre ise 1185/1771-72’dir. Ölüm sebebi üçüncü defa yakalandığı felç hastalığıdır. Edirne Kapısı dışında La’lî Çeşmesi karşısında defnedildi.

Hüsn-i hattın talik çeşidini Kâtip-zâde Mehmed Refî Efendi’dem meşk eden Mustafa Tevfîk Efendi, Âmâ Yusuf Efendi’den de usul görerek musikişinas oldu. Hacı Mehmed Ağa ile birlikte Tokâdî Şeyh Mehmed Efendi’ye intisap eden Mustafa Tevfîk Efendi, hattatlığı ve musikişinaslığının yanı sıra şairliğiyle de tanınmıştır. Şiirlerinde “Hânî” ve “Tevfîk” mahlaslarını kullanan şairin herhangi bir eserinin olup olmadığı  bilinmemektedir.

Kaynakça

Akbayar, Nuri (hzl.) (1998). Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmânî (Yâhud Tezkîre-i Meşâhir-i Osmânî). C. 5. İstanbul: KB-Tarih Vakfı  Yay. 1632.

Atâ, Tayyâr-zâde Ahmed (1293). Târîh-i Atâ. İstanbul. 213.

Erdem, Sadık (hzl.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurefâsı, İnceleme-Tenkidli Metin-İndeks-Sözlük. Ankara: AKM Yay. 54-55.

Fatîn Dâvûd (1271). Hâtimetü’l-Eş’âr. İstanbul.

İpekten, Halûk, M. İsen, R. Toparlı, N. Okçu ve T. Karabey (1998). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.

Karatay, Halit (2008). Hattat Divân Şâirleri. Ankara: Akçağ Yay.

Kılıç, Filiz (hzl.). Şefkat. Tezkire-i Şu’arâ-yı Şefkat-i Bağdâdî. B. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83505/sefkat-i-bagdadi---tezkiretus-suara.html. [erişim tarihi: 01.02.2014]. 20-21.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 1. Ankara: Bizim Büro Yay. 130.

Müstakîm-zâde Süleymân Sa’deddin (1928). Tuhfe-i Hattâtîn. İstanbul. 740.

Oğraş, Rıza (hzl.) (2001). Es’ad Mehmed Efendi ve Bâğçe-i Safâ-Endûz’u. Ankara: KB Yay. 93.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. YUNUS KAPLAN
Yayın Tarihi: 29.06.2014
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Dilin giryeyle her dem incilâsı artar eksilmez

Silinmezse eger âyîne pâsı artar eksilmez

 

Ne rütbe ahd ü peymân eylese durmaz döner dâ’im

Bu çerh-i kec-revin subh u mesâsı artar eksilmez

 

Nümû-dâr eyledikde zîr-i fesden perçemin cânân

Muhassal âşıkın başdan belâsı artar eksilmez

 

Ne mikdâr ol tabîbim bezl-i ma’cûn-ı visâl etse

Yine dil-hasta-i dârü’ş-şifâsı artar eksilmez

 

Hele on dördüne girsin de ol meh-tâbı gör zîrâ

Meh-i nev kâmil oldukça ziyâsı artar eksilmez

 

Devâm-ı devlet-i hüsnün içün şeb-tâ-seher cânâ

Kulun Tevfîk-i bî-dâdın du’âsı artar eksilmez

(Kılıç, Filiz (hzl.). Şefkat. Tezkire-i Şu’arâ-yı Şefkat-i Bağdâdî. B.  http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83505/sefkat-i-bagdadi---tezkiretus-suara.html. [erişim tarihi: 01.02.2014]. 20-21.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Nigar Hanımd. 1862 - ö. 1 Nisan 1918Doğum YeriGörüntüle
2KÂZIM, Çorlulu-zâde Eyyûbî Kâzım Efendid. ? - ö. 1726-27Doğum YeriGörüntüle
3ŞEBÂBÎd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Nigar Hanımd. 1862 - ö. 1 Nisan 1918Doğum YılıGörüntüle
5KÂZIM, Çorlulu-zâde Eyyûbî Kâzım Efendid. ? - ö. 1726-27Doğum YılıGörüntüle
6ŞEBÂBÎd. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Nigar Hanımd. 1862 - ö. 1 Nisan 1918Ölüm YılıGörüntüle
8KÂZIM, Çorlulu-zâde Eyyûbî Kâzım Efendid. ? - ö. 1726-27Ölüm YılıGörüntüle
9ŞEBÂBÎd. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10Nigar Hanımd. 1862 - ö. 1 Nisan 1918MeslekGörüntüle
11KÂZIM, Çorlulu-zâde Eyyûbî Kâzım Efendid. ? - ö. 1726-27MeslekGörüntüle
12ŞEBÂBÎd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
13Nigar Hanımd. 1862 - ö. 1 Nisan 1918Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14KÂZIM, Çorlulu-zâde Eyyûbî Kâzım Efendid. ? - ö. 1726-27Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15ŞEBÂBÎd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Nigar Hanımd. 1862 - ö. 1 Nisan 1918Madde AdıGörüntüle
17KÂZIM, Çorlulu-zâde Eyyûbî Kâzım Efendid. ? - ö. 1726-27Madde AdıGörüntüle
18ŞEBÂBÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle