Nigar Hanım

Üryan Kalb
(d. 1862 / ö. 1 Nisan 1918)
Şair, yazar
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul‘da doğdu. Babası Macar asıllı Adolf Farkaş'tır. İhtidâ ettikten sonra Osman Nihalî adını alan Adolf Farkaş, “Macar Osman Bey” veya “Macar Osman Paşa” olarak tanınmıştır. (Bekiroğlu, 1998: 29-35) Annesi Emine Rif’ati Hanım, Sadrazam Keçecizâde Fuat Paşa’nın mühürdarı, mutasarraflık görevinde de bulunan, İzmirli Nuri Bey’in kızıdır. Yedi yaşında Madam Garos’un yatılı okuluna gitmiş; burada Fransızca, piyano, resim ve dikişin yanı sıra Rumca, İtalyanca ve Ermenice öğrenmiş; on bir yaşında okuldan alınarak eğitimine evde devam etmiştir. On üç yaşında İhsan Bey’le evlendi; bu evlilikten üç oğlu dünyaya geldi. Eşiyle yaşadığı sorunlar nedeniyle bu evlilik boşanmayla sonuçlandı. Serez, Viyana, Peşte, Mısır, İtalya, Romanya ve Paris’e seyahatlerde bulundu. Balkan Harbinden sonra milli duyguları öne çıkaran konferanslar verdi, hamasî şiirleriyle milli bilincin oluşmasında rol oynadı. Birinci Dünya Savaşı sırasında tifüse yakalandı ve kaldırıldığı hastanede 1 Nisan 1918 yılında vefat etti. (Bekiroğlu: 35- 84)

Hikâye, tiyatro, çeviri, mektup, makale, anı, sohbet, deneme gibi türlerde de eser veren Nigar Hanım; Hanımlara Mahsus Gazete, Mürüvvet, Ma‘lûmât, Servet-i Fünûn, Edebiyyât-ı Umûmiyye Mecmuası, Utârid, Şehbal, Pul gibi çeşitli dergi ve gazetelerde yazılarını yayımladı; Hanımlara Mahsus Gazete’nin de bir süre başyazarlığını yaptı. Özel hayatı, toplumsal ve edebî hayattaki değişimi eserlerine samimi bir şekilde yansıtması onu döneminin diğer kadın şairlerinden ayıran özelliğidir. Eserlerinde Fransız romantiklerinin, Divan edebiyatının ve çağdaşlarından Recâizâde Mahmut Ekrem ve Abdülhak Hâmid’in etkisi görülür. Bu nedenle “ara nesil” sanatçısı olarak değerlendirilir. İki cilt hâlinde yayınlanan Efsûs (1887, 1900) adlı eserindeki şiirlerde hem Divan edebiyatı geleneğine hem de iç dünyasına yaslandığı dikkati çeker. Nîrân (1896) adlı eserinde ahlaki öğütler içeren, darb-ı mesel niteliğinde mısralar yer alır. Aks-ı Sedâ (1899) biçim olarak Edebiyat-ı Cedide etkisine sahip, manzum ve mensur iki bölüm halinde düzenlenmiştir. Hanımlara Mahsus Gazete’de tefrika edilen Safahat-ı Kalb adlı mektuplar biçimindeki romanı ise 1901‘de yayımlanır. Elhân-ı Vatan (1916) vatan duygusunun işlendiği hamasi şiirlerinin toplandığı son eseridir. Gırîve adlı sahnelenmiş ancak yayımlanmamış bir tiyatro eseri ve Tesir-i Aşk adında bir başka tiyatro eseri bulunmaktadır. Günlüklerinden oluşan on üç defter Aşiyan Müzesinde bulunmaktadır. (Bekiroğlu 1998: 273-309)

Kaynakça

Bekiroğlu, Nazan. Şair Nigar Hanım, İstanbul İletişim yay. 1998.

____. Şâir Nigâr Hanım: Güftesi Garplı, Bestesi Şarklı. İstanbul: Timaş Yayınları, 2008.

____. “Bir Şaireye Mektuplar”. Journal of Turkish Studies (Türklük Bilgisi Araştırmaları) 30.1 (2005): 143-70.

İnal, İbnü’l-Emin Mahmud Kemal, Son Asır Türk Şairleri, Cilt 3 Haz. Hidayet Özcan, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay. 2000.1622-1626.

Kurtuluş, Meriç “Osmanlı Şiirinin Modernleşme Sürecinde “Kadın”ın Doğuşu: Nigâr Hanım’ın Şiirlerinde Dişil Söylem Üretimi” İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsi, Ankara 2011.

Nigar Binti Osman Hayatımın Hikâyesi İstanbul: Ekin Basımevi,1958.

Tanzimattan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları cilt 2, 2003.

Ünaydın Şair Eşref, Diyorlar Ki, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay. 1935.

TDV İslam Ansiklopedisi https://islamansiklopedisi.org.tr/nigar-hanim [Erişim tarihi] 11 Eylül 2019

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ EMİNE TUĞCU
Yayın Tarihi: 20.09.2019
Güncelleme Tarihi: 09.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Efsûs IKarabet ve Kasver Matbaası / İstanbul1887Şiir
Efsûs IIAhter Matbaası / İstanbul1890Şiir
NîrânHanımlara Mahsus Gazete / İstanbul1896Şiir
Aks-i SedâŞirket-i Mürettebiye Matbaası / İstanbul1889Şiir
Safahat-ı KalbKitaphane-i Hilmi / İstanbul1901Mektup
Elhan-i VatanTercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul1916Şiir
Hayatımın Hikåyesi? / ?1959Hatıra
Tesir-i Aşk? / ?1978Tiyatro

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ŞEHDÎ, Mustafa Şehdî Efendid. ? - ö. 1686-87Doğum YeriGörüntüle
2Mehmet Emin Erişirgild. 1891 - ö. 07 Şubat 1965Doğum YeriGörüntüle
3SÂBİRÎ, Sâbirî Çelebid. ? - ö. 1591-92Doğum YeriGörüntüle
4Fatma Aliyed. 9 Teşrinievvel Ekim) 1862 - ö. 13 Temmuz 1936Doğum YılıGörüntüle
5PERİNAZ AYAZGIZId. 1860/1862? - ö. 1968Doğum YılıGörüntüle
6MEHMED EMÎN FEYZÎd. 1862 - ö. 1929Doğum YılıGörüntüle
7HİCRANÎd. 1855-1860? - ö. 1918?Ölüm YılıGörüntüle
8Şevket (Mehmed)d. 1861 - ö. 1337/1918-19Ölüm YılıGörüntüle
9REŞÂD, V. Mehmedd. 1844 - ö. 1918Ölüm YılıGörüntüle
10Oya Uysald. 24 Mayıs 1952 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Beşir Ayvazoğlud. 11 Şubat 1953 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Tahsin Saraçd. 1 Ocak 1930 - ö. 29 Haziran 1989MeslekGörüntüle
13Abdülhak Şinasi Hisard. 14 Mart 1887 - ö. 3 Mayıs 1963Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Süleyman Vehbid. 1864 - ö. 12 Eylül 1921Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Remzi Oğuz Arıkd. 15 Temmuz 1899 - ö. 3 Nisan 1954Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ÂŞIK KIZI, Hacı Lütfiye Hanımd. 1912 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17BÜLBÜL HOCA/ŞERİFE, Şerife Hanımd. 1869-1870 - ö. 1932Madde AdıGörüntüle
18KÂTİB HANIM, Şerife Zibâd. 1818 - ö. 1902Madde AdıGörüntüle