Madde Detay
HASAN, Ali oğlu Karabağî Yüzbaşov
(d. ?/? - ö. ?/?)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Azeri)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Şiirlerini Hasan mahlasıyla yazan şairin gerçek adı da Hasan’dır. Nevvâb, kendisine “Kâşifi” mahlasını verdiğini, ama Hasan’ın mahlas kabul etmeyerek şiirlerini kendi adıyla yazdığını söyler (Bağırov 1995a: 200). Babası Ali Karabağ’ın Şeyhbabalı Köyü'nün yüzbaşısı (köyün dirlik ve düzeninden sorumlu kişi) olduğundan “Yüzbaşı oğlu” lakabıyla tanınmıştır. (Ordubadi 1929: 5) Şuşa’da doğduğu kesinse de doğum tarihi konusunda kaynaklardaki bilgiler farklıdır. Ordubadi 1820’de (1929: 5), Garayev 1824’de (1973: 3; 1987: 189) doğduğunu söylerken bu bilgilere dair kaynak zikretmezler. Şairi yakından tanıyan Nevvâb 1309’da yaklaşık 56 yaşında olduğunu söyler (Bağırov 1995a: 200) ki bu itibarla 1253/1837-38 yılında doğmuş olması gerekir. Eğitimini de Şuşa’da almış, iyi derecede Arapça ve Farsça öğrenmiştir. Ticaretle iştigal etmiştir. Müctehid-zâde’ye göre 1323/1905-06 yılında (Bağırov 1995b: 205), Ordubadi (1929: 5) ve Garayev’e (1973:4; 1987: 189) göre 1904’te ölmüştür. Şairin oğlu Halîl Yüzbaşov da şairdir ve Halîl mahlasıyla şiir yazmıştır. Halîl Yüzbaşov, Nevâyî’nin gazellerinden çoğunu Azerbaycan Türkçesine aktarmıştır (Garayev 1973: 5).
Hasan, Şuşa’da kurulan Meclis-i Üns adlı şiir meclisinin müdavimlerindendir. Döneminin Natevân, Nevvâb, Hacı Abbas Âgeh ve diğer şairlerine manzum mektupları bulunmaktadır (Garayev 1973: 5). Hem Türkçe hem de Farsça klasik tarzda eserler vermiştir. Hasan’ın Dîvân’ının müellif hattı nüshası şairin oğlu Kasım Yüzbaşov’un kişisel kütüphanesinde bulunmaktadır. Dîvân’ın şairin diğer oğlu Halîl Yüzbaşov’un hattıyla istinsah edilmiş olan bir nüshası ise Azerbaycan Millî İlimler Akademisi Fuzûlî Yazmalar Enstitüsü’nde M-91 numarayla muhafaza edilmektedir. İçindeki nottan, Dîvân’ını 1893 yılında düzenlemeye başladığı anlaşılmaktadır. Tamamı 6 bin beyitten fazla tutan Dîvân’a Türkçe ve Farsça gazeller, mesnevi, terkib-i bend, terci-i bend, rubai, kıta, manzum hikâye ve tahmisler girer (Garayev 1973: 4-5). Çağatayca iyi bilen şair Nevâyî’ye nazireler de yazmıştır. Farsça özgün gazelleri dışında Hâfız, Sa’dî, Câmî gibi şairlerin gazellerine tahmisleri de bulunmaktadır (Garayev 1973: 8-9).
Nevvâb Tezkire’sine Hasan’ın Türkçe 13, Farsça 18 gazelini almıştır (Bağırov 1995a: 200-215). Müctehid-zâde de Riyâzü’l-Âşıkîn’de 12 Türkçe, 4 Farsça gazelini örnek olarak verir (Bağırov 1995b: 205-211). 1929 yılında Memmed Said Ordubadi’nin önsözüyle yayımlanan Şeirler’ine Resm-i Vilâyet-i Karabağ ve Şehr-i Şîşe adlı mesnevisinden parçalar, manzum mektup ve nasihatnamelerle 20 gazeli girmiştir (Ordubadi 1929). Garayev’in hazırladığı Seçilmiş Eserleri’ne de Resm-i Vilâyet-i Karabağ ve Şehr-i Şîşe adlı mesnevisi, yaklaşık 55 gazel, kıta ve rubailer, manzum mektuplar, manzum hikâyeler, nasihatnâme vb. şiirleri dâhildir (Garayev 1973).
Gazellerinde özellikle Nevâyî ve Fuzûlî tesiri açıktır. Manzum hikâyeleri Kasım Bey Zâkir’in eserlerini çağrıştırmaktadır. Tilki ile Kurt, Köylü ile Ayı, Aslan ile Fare, At ile Eşek gibi hikâyelerinin konularını Kelîle ve Dimne’den almıştır (Garayev 1973: 6-8).
Kaynakça
Bağırov, Ekrem (hzl.) (1995a). Mir Möhsün Nevvab, Tezkireyi Nevvab. Bakü: Azerbaycan Neşriyatı.
Bağırov, Ekrem (hzl.) (1995b). Mehemmedağa Müctehidzade, Riyazül-Aşigin. Bakü: Azerbaycan Neşriyatı.
Garayev, Nesreddin (hzl.) (1973). Mirze Hesen Garabaği, Seçilmiş Eserleri. Bakü: Elm Yay.
Garayev, Nesreddin (hzl.) (1987). Poetik Meclisler. Bakü: Yazıçı Yay.
Garayev, Nesreddin (2010). XIX Esr Azerbaycan Edebi Meclisleri. Bakü: Nurlan.
Ordubadi, Seid (hzl.) (1929). Hesen Eli Yüzbaşı oğlu, Şeirler. Bakü: Azerneşr.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: AZAD AĞAOĞLUYayın Tarihi: 17.04.2014Güncelleme Tarihi: 02.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Leb-i la’lün mezâkın şerbet-i şehd ü şeker vermez
Gül-i rûyun safâsın pertev-i mihr ü kamer vermez
Gönül ister ki çıksun hâk-i pâyünde nisâr olsun
Tutub mihrün serâser cismümü bir reh-güzer vermez
Harâb-ı nergis ü la’lün ayılmaz hûş-yâr olmaz
Lebün teg bâde olmaz gözlerün teg mey eser vermez
Yanar aşk âteşine dâimâ gönlüm semender teg
Nidem kim âteş-i dilden sana bir kes haber vermez
Tapar zevk-i safâ gönlüm meh-i ruhsârunı görgeç
Gülistân içre bu zevki mana gül-berg-i ter vermez
Hayâlün mûnisümdür hem-nişînüm âh ü nâlemdür
Bu bir bezm-i safâdur bir kese mutlak keder vermez
Şerâr-ı âh-ı sînemden niçün halk ihtirâz eyler
Yanar ancak menüm cânum bu od halka zarar vermez
Menümle olmasun kârun ki men aşk ile hoş-nûdam
Safâ-yı aşkı hergiz zâhidâ vird-i seher vermez
Meni kim görse söyler ol nigârın cevr-i zulminden
Vefâsından onun aslâ Hasan bir kes haber vermez
(Bağırov, Ekrem (hzl.) (1995). Mehemmedağa Müctehidzade, Riyazül-Aşigin. Bakü: Azerbaycan Neşriyatı. 207.)
Gazel
Gözlerün mâil olubdur yine hûn-hârlığa
Belî sarhoş olur âmâde sitem-kârlığa
Küfr-i zülfün dîn ü îmânuma çok şâik olub
Bilirem ki salacak rahne bu dîn-dârlığa
Yokdu hicrânuna gönlümde dahi tâb ü tüvân
Ne böle tâlib olubsan bu dil-âzârlığa
Kâmetünle ne revâ serv berâber ola kim
Hayli müşkildi o gelsün böle reftârlığa
Gül cemâlünle eğer bahse gelübse ne aceb
Ol sebeb salmış özün gülşen ara hârlığa
Etmezem şekve gözünden ne kadar kılsa cefâ
Mest olan mâil olur çünkü cefâ-kârlığa
Feleğin mâhın edüb mihr-i ruhun sergeşte
Geh verir nûr ona gâh salır târlığa
Olma dîvâne o zülf-i hama meyl etme Hasan
Aklun olsun özüni salma o şeh-mârlığa
(Garayev, Nesreddin (hzl.) (1973). Mirze Hesen Garabaği, Seçilmiş Eserleri. Bakü: Elm Yay. 15.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 17.04.2014Güncelleme Tarihi: 02.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Leb-i la’lün mezâkın şerbet-i şehd ü şeker vermez
Gül-i rûyun safâsın pertev-i mihr ü kamer vermez
Gönül ister ki çıksun hâk-i pâyünde nisâr olsun
Tutub mihrün serâser cismümü bir reh-güzer vermez
Harâb-ı nergis ü la’lün ayılmaz hûş-yâr olmaz
Lebün teg bâde olmaz gözlerün teg mey eser vermez
Yanar aşk âteşine dâimâ gönlüm semender teg
Nidem kim âteş-i dilden sana bir kes haber vermez
Tapar zevk-i safâ gönlüm meh-i ruhsârunı görgeç
Gülistân içre bu zevki mana gül-berg-i ter vermez
Hayâlün mûnisümdür hem-nişînüm âh ü nâlemdür
Bu bir bezm-i safâdur bir kese mutlak keder vermez
Şerâr-ı âh-ı sînemden niçün halk ihtirâz eyler
Yanar ancak menüm cânum bu od halka zarar vermez
Menümle olmasun kârun ki men aşk ile hoş-nûdam
Safâ-yı aşkı hergiz zâhidâ vird-i seher vermez
Meni kim görse söyler ol nigârın cevr-i zulminden
Vefâsından onun aslâ Hasan bir kes haber vermez
(Bağırov, Ekrem (hzl.) (1995). Mehemmedağa Müctehidzade, Riyazül-Aşigin. Bakü: Azerbaycan Neşriyatı. 207.)
Gazel
Gözlerün mâil olubdur yine hûn-hârlığa
Belî sarhoş olur âmâde sitem-kârlığa
Küfr-i zülfün dîn ü îmânuma çok şâik olub
Bilirem ki salacak rahne bu dîn-dârlığa
Yokdu hicrânuna gönlümde dahi tâb ü tüvân
Ne böle tâlib olubsan bu dil-âzârlığa
Kâmetünle ne revâ serv berâber ola kim
Hayli müşkildi o gelsün böle reftârlığa
Gül cemâlünle eğer bahse gelübse ne aceb
Ol sebeb salmış özün gülşen ara hârlığa
Etmezem şekve gözünden ne kadar kılsa cefâ
Mest olan mâil olur çünkü cefâ-kârlığa
Feleğin mâhın edüb mihr-i ruhun sergeşte
Geh verir nûr ona gâh salır târlığa
Olma dîvâne o zülf-i hama meyl etme Hasan
Aklun olsun özüni salma o şeh-mârlığa
(Garayev, Nesreddin (hzl.) (1973). Mirze Hesen Garabaği, Seçilmiş Eserleri. Bakü: Elm Yay. 15.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Leb-i la’lün mezâkın şerbet-i şehd ü şeker vermez
Gül-i rûyun safâsın pertev-i mihr ü kamer vermez
Gönül ister ki çıksun hâk-i pâyünde nisâr olsun
Tutub mihrün serâser cismümü bir reh-güzer vermez
Harâb-ı nergis ü la’lün ayılmaz hûş-yâr olmaz
Lebün teg bâde olmaz gözlerün teg mey eser vermez
Yanar aşk âteşine dâimâ gönlüm semender teg
Nidem kim âteş-i dilden sana bir kes haber vermez
Tapar zevk-i safâ gönlüm meh-i ruhsârunı görgeç
Gülistân içre bu zevki mana gül-berg-i ter vermez
Hayâlün mûnisümdür hem-nişînüm âh ü nâlemdür
Bu bir bezm-i safâdur bir kese mutlak keder vermez
Şerâr-ı âh-ı sînemden niçün halk ihtirâz eyler
Yanar ancak menüm cânum bu od halka zarar vermez
Menümle olmasun kârun ki men aşk ile hoş-nûdam
Safâ-yı aşkı hergiz zâhidâ vird-i seher vermez
Meni kim görse söyler ol nigârın cevr-i zulminden
Vefâsından onun aslâ Hasan bir kes haber vermez
(Bağırov, Ekrem (hzl.) (1995). Mehemmedağa Müctehidzade, Riyazül-Aşigin. Bakü: Azerbaycan Neşriyatı. 207.)
Gazel
Gözlerün mâil olubdur yine hûn-hârlığa
Belî sarhoş olur âmâde sitem-kârlığa
Küfr-i zülfün dîn ü îmânuma çok şâik olub
Bilirem ki salacak rahne bu dîn-dârlığa
Yokdu hicrânuna gönlümde dahi tâb ü tüvân
Ne böle tâlib olubsan bu dil-âzârlığa
Kâmetünle ne revâ serv berâber ola kim
Hayli müşkildi o gelsün böle reftârlığa
Gül cemâlünle eğer bahse gelübse ne aceb
Ol sebeb salmış özün gülşen ara hârlığa
Etmezem şekve gözünden ne kadar kılsa cefâ
Mest olan mâil olur çünkü cefâ-kârlığa
Feleğin mâhın edüb mihr-i ruhun sergeşte
Geh verir nûr ona gâh salır târlığa
Olma dîvâne o zülf-i hama meyl etme Hasan
Aklun olsun özüni salma o şeh-mârlığa
(Garayev, Nesreddin (hzl.) (1973). Mirze Hesen Garabaği, Seçilmiş Eserleri. Bakü: Elm Yay. 15.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Gazel
Leb-i la’lün mezâkın şerbet-i şehd ü şeker vermez
Gül-i rûyun safâsın pertev-i mihr ü kamer vermez
Gönül ister ki çıksun hâk-i pâyünde nisâr olsun
Tutub mihrün serâser cismümü bir reh-güzer vermez
Harâb-ı nergis ü la’lün ayılmaz hûş-yâr olmaz
Lebün teg bâde olmaz gözlerün teg mey eser vermez
Yanar aşk âteşine dâimâ gönlüm semender teg
Nidem kim âteş-i dilden sana bir kes haber vermez
Tapar zevk-i safâ gönlüm meh-i ruhsârunı görgeç
Gülistân içre bu zevki mana gül-berg-i ter vermez
Hayâlün mûnisümdür hem-nişînüm âh ü nâlemdür
Bu bir bezm-i safâdur bir kese mutlak keder vermez
Şerâr-ı âh-ı sînemden niçün halk ihtirâz eyler
Yanar ancak menüm cânum bu od halka zarar vermez
Menümle olmasun kârun ki men aşk ile hoş-nûdam
Safâ-yı aşkı hergiz zâhidâ vird-i seher vermez
Meni kim görse söyler ol nigârın cevr-i zulminden
Vefâsından onun aslâ Hasan bir kes haber vermez
(Bağırov, Ekrem (hzl.) (1995). Mehemmedağa Müctehidzade, Riyazül-Aşigin. Bakü: Azerbaycan Neşriyatı. 207.)
Gazel
Gözlerün mâil olubdur yine hûn-hârlığa
Belî sarhoş olur âmâde sitem-kârlığa
Küfr-i zülfün dîn ü îmânuma çok şâik olub
Bilirem ki salacak rahne bu dîn-dârlığa
Yokdu hicrânuna gönlümde dahi tâb ü tüvân
Ne böle tâlib olubsan bu dil-âzârlığa
Kâmetünle ne revâ serv berâber ola kim
Hayli müşkildi o gelsün böle reftârlığa
Gül cemâlünle eğer bahse gelübse ne aceb
Ol sebeb salmış özün gülşen ara hârlığa
Etmezem şekve gözünden ne kadar kılsa cefâ
Mest olan mâil olur çünkü cefâ-kârlığa
Feleğin mâhın edüb mihr-i ruhun sergeşte
Geh verir nûr ona gâh salır târlığa
Olma dîvâne o zülf-i hama meyl etme Hasan
Aklun olsun özüni salma o şeh-mârlığa
(Garayev, Nesreddin (hzl.) (1973). Mirze Hesen Garabaği, Seçilmiş Eserleri. Bakü: Elm Yay. 15.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Abay Mirze Dağlı, | d. 27 Ocak 1906 - ö. 1989 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | AŞIG/FENA, Fena Mirze Rehim Mirze Memmedbağıroğlu | d. 1841 - ö. 1925 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | NEVVÂB, Mir Möhsün | d. 1833 - ö. 1919 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Abay Mirze Dağlı, | d. 27 Ocak 1906 - ö. 1989 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | AŞIG/FENA, Fena Mirze Rehim Mirze Memmedbağıroğlu | d. 1841 - ö. 1925 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | NEVVÂB, Mir Möhsün | d. 1833 - ö. 1919 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Abay Mirze Dağlı, | d. 27 Ocak 1906 - ö. 1989 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | AŞIG/FENA, Fena Mirze Rehim Mirze Memmedbağıroğlu | d. 1841 - ö. 1925 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | NEVVÂB, Mir Möhsün | d. 1833 - ö. 1919 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Abay Mirze Dağlı, | d. 27 Ocak 1906 - ö. 1989 | Meslek | Görüntüle |
11 | AŞIG/FENA, Fena Mirze Rehim Mirze Memmedbağıroğlu | d. 1841 - ö. 1925 | Meslek | Görüntüle |
12 | NEVVÂB, Mir Möhsün | d. 1833 - ö. 1919 | Meslek | Görüntüle |
13 | Abay Mirze Dağlı, | d. 27 Ocak 1906 - ö. 1989 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | AŞIG/FENA, Fena Mirze Rehim Mirze Memmedbağıroğlu | d. 1841 - ö. 1925 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | NEVVÂB, Mir Möhsün | d. 1833 - ö. 1919 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Abay Mirze Dağlı, | d. 27 Ocak 1906 - ö. 1989 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | AŞIG/FENA, Fena Mirze Rehim Mirze Memmedbağıroğlu | d. 1841 - ö. 1925 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | NEVVÂB, Mir Möhsün | d. 1833 - ö. 1919 | Madde Adı | Görüntüle |