Madde Detay
HAYÂTÎ, Seyyid İbrahim Efendi, Yek-Çeşm
(d. ?/? - ö. 1172 sonları/1759 başları)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 18. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı İbrahim’dir. Peygamber soyundan geldiği için Seyyid unvanıyla anıldı. Gözünün biri kör olduğu için “Yek-çeşm” ya da “Kör Mu‘allim Hayâtî” sanıyla meşhur oldu. Konyalıdır. Önceleri bir süre vaizlik yaptıktan sonra dönemin âlimlerinden birinden mülazım olup Muharrem 1147 / Haziran-Temmuz 1734 tarihinde Şeyhülislam İshâk Efendi tarafından ibtidâ hâric seviyesindeki Mustafa Efendi Medresesi’ne müderris olarak getirildi. Daha sonra sırasıyla Muharrem 1166 / Kasım-Aralık 1752 tarihinde Esîrî damadı Yahyâ Efendi’nin yerine Sahn-ı Semân medreselerinden birine, 5 Rebiülevvel 1167 / 31 Aralık 1753 tarihinde Çerâğî Halîl Efendi’nin yerine Hüsrev Kethüdâ Medresesi’ne, 1171 başları / 1757 sonlarında Topkapılı İbrâhim Efendi’nin yerine Gazanfer Ağa Medresesi’ne müderris olarak atandı. Ayrıca Hasköy, Kâsım Paşa, Tophane kadılıklarında ve Lütfullâh Molla Efendi’nin Kahire ve İstanbul kadılıkları sırasında nâiplik yaptı.1172 senesi sonları / 1759 başlarında vefat etti . Şairin ölümü üzerine Râmiz (Erdem 1994: 86) şu beyti söylemiştir: “Gelüp bir gözden eşk-i firkati Râmiz didüm târîh / Hayâtî göz yumup hayfâ gitdi bezm-i me᾽vâya”. Evinin yakınlarındaki Karabaş Camii haziresine defnedildi.
Râmiz Tezkîresi’nde (Erdem 1994: 86) şairin bir Dîvân’ı olduğu bilgisi yer almaktadır. Ancak taradığımız kütüphane kataloglarında şairin söz konusu Dîvân’ına rastlanmamıştır. Doğaçlama olarak kısa sürede şiir söyleme kabiliyetine sahip olan Hayâtî, sohbeti ve sözleri gibi şiir ve inşası da latif bir sanatçıdır. Hayâtî, ayrıca Türkçe, Arapça ve Farsça olmak üzere üç dilde şiir söyleme kudretine sahip olan başarılı bir şairdir. Kahire'de kadı nâipliği yaptığı sırada Selemlemkiyye adlı Arapça bir kaside kaleme almış, görevinden azledildikten sonra geldiği İstanbul’da bir mecliste bu şiiri okuyup insanlar arasında fazlaca övününce dönemin şairlerinden biri hiciv niteliğindeki şu kıt’ayı söylemiştir:
Hayâtî şâ‘ire cüz’î hayâ da lâzımdır
Dehân-ı şâ‘irin ilmü’l-yed arûs kopçasıdır
Senin kasîde-i Mısriyyeni gören yârân
Dimez mi bal yemenin bu da bir Arabcasıdır (Erdem 1994: 86)
Kaynakça
Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî. C. 2. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 656.
Erdem, Sadık (hzl.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâ’sı, İnceleme-Tenkidli Metin-İndeks-Sözlük. Ankara: AKM Yay. 85-87.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî, Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 2. Ankara: Bizim Büro Yay. 231.
Kılıç, Filiz (hzl.) (yty). Şefkat, Tezkîre-i Şu‘arâ-yı Şefkat-i Bağdâdî. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10742,metinsbpdf.pdf?0 [erişim tarihi: 20.09.2014]. 31.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. DR. MEHMET GÜRBÜZYayın Tarihi: 02.10.2014Güncelleme Tarihi: 18.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Yârin şarâb-ı la᾽li ki cândan haber verir
Bir neşvedir ki rûh-ı revândan haber verir
Bir gevher-i yegânedir ol şûh-ı dil-pesend
Bir parçadır ki kıymet-i kândan haber verir
Dil bir siyâh-cerde Acem dil-berinde kim
Hüsn-i likâsı hûr-ı cinândan haber verir
Saff-ı niʿâl-i câmi᾽-i hayretde kaldı dil
Nâlem hemîşe savt-ı ezândan haber verir
Bu hoş-edâda lehçe-i şiʿrim Hayâtiyâ
Vehbî misâl tâze zebândan haber verir
(Kılıç, Filiz (hzl.) (yty). Şefkat, Tezkîre-i Şu‘arâ-yı Şefkat-i Bağdâdî. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10742,metinsbpdf.pdf?0 [erişim tarihi: 20.09.2014]. 31.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 02.10.2014Güncelleme Tarihi: 18.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Yârin şarâb-ı la᾽li ki cândan haber verir
Bir neşvedir ki rûh-ı revândan haber verir
Bir gevher-i yegânedir ol şûh-ı dil-pesend
Bir parçadır ki kıymet-i kândan haber verir
Dil bir siyâh-cerde Acem dil-berinde kim
Hüsn-i likâsı hûr-ı cinândan haber verir
Saff-ı niʿâl-i câmi᾽-i hayretde kaldı dil
Nâlem hemîşe savt-ı ezândan haber verir
Bu hoş-edâda lehçe-i şiʿrim Hayâtiyâ
Vehbî misâl tâze zebândan haber verir
(Kılıç, Filiz (hzl.) (yty). Şefkat, Tezkîre-i Şu‘arâ-yı Şefkat-i Bağdâdî. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10742,metinsbpdf.pdf?0 [erişim tarihi: 20.09.2014]. 31.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 18.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Yârin şarâb-ı la᾽li ki cândan haber verir
Bir neşvedir ki rûh-ı revândan haber verir
Bir gevher-i yegânedir ol şûh-ı dil-pesend
Bir parçadır ki kıymet-i kândan haber verir
Dil bir siyâh-cerde Acem dil-berinde kim
Hüsn-i likâsı hûr-ı cinândan haber verir
Saff-ı niʿâl-i câmi᾽-i hayretde kaldı dil
Nâlem hemîşe savt-ı ezândan haber verir
Bu hoş-edâda lehçe-i şiʿrim Hayâtiyâ
Vehbî misâl tâze zebândan haber verir
(Kılıç, Filiz (hzl.) (yty). Şefkat, Tezkîre-i Şu‘arâ-yı Şefkat-i Bağdâdî. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10742,metinsbpdf.pdf?0 [erişim tarihi: 20.09.2014]. 31.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Gazel
Yârin şarâb-ı la᾽li ki cândan haber verir
Bir neşvedir ki rûh-ı revândan haber verir
Bir gevher-i yegânedir ol şûh-ı dil-pesend
Bir parçadır ki kıymet-i kândan haber verir
Dil bir siyâh-cerde Acem dil-berinde kim
Hüsn-i likâsı hûr-ı cinândan haber verir
Saff-ı niʿâl-i câmi᾽-i hayretde kaldı dil
Nâlem hemîşe savt-ı ezândan haber verir
Bu hoş-edâda lehçe-i şiʿrim Hayâtiyâ
Vehbî misâl tâze zebândan haber verir
(Kılıç, Filiz (hzl.) (yty). Şefkat, Tezkîre-i Şu‘arâ-yı Şefkat-i Bağdâdî. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10742,metinsbpdf.pdf?0 [erişim tarihi: 20.09.2014]. 31.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | (SİLLELİ) İBRAHİM/ İBRAHİM AĞA, İbrahim Berberoğlu | d. 1890 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | RÂSİH, Seyyid Mustafa Râsih Efendi | d. 1822 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Neriman Saryal | d. 1 Eylül 1929 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | (SİLLELİ) İBRAHİM/ İBRAHİM AĞA, İbrahim Berberoğlu | d. 1890 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | RÂSİH, Seyyid Mustafa Râsih Efendi | d. 1822 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Neriman Saryal | d. 1 Eylül 1929 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | (SİLLELİ) İBRAHİM/ İBRAHİM AĞA, İbrahim Berberoğlu | d. 1890 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | RÂSİH, Seyyid Mustafa Râsih Efendi | d. 1822 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Neriman Saryal | d. 1 Eylül 1929 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | (SİLLELİ) İBRAHİM/ İBRAHİM AĞA, İbrahim Berberoğlu | d. 1890 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | RÂSİH, Seyyid Mustafa Râsih Efendi | d. 1822 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | Neriman Saryal | d. 1 Eylül 1929 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | (SİLLELİ) İBRAHİM/ İBRAHİM AĞA, İbrahim Berberoğlu | d. 1890 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | RÂSİH, Seyyid Mustafa Râsih Efendi | d. 1822 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Neriman Saryal | d. 1 Eylül 1929 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | (SİLLELİ) İBRAHİM/ İBRAHİM AĞA, İbrahim Berberoğlu | d. 1890 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | RÂSİH, Seyyid Mustafa Râsih Efendi | d. 1822 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Neriman Saryal | d. 1 Eylül 1929 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |