Madde Detay
Hubbî, Ayşe Hubbâ Hanım
(d. ?/? - ö. 998/1589-90)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
XVI. yüzyıl divan şairlerinden Hubbî’nin asıl adı Ayşe’dir. Ayşe Hubbî Hanım, Beşiktaşlı Şeyh Yahya Efendi’nin torunu, II. Selim’in şehzadeliğinde hocası olan Şems Çelebi’nin eşidir. Şems Çelebi’nin vefatının ardından saraya girdi ve vazifesi III. Murad döneminde de devam etti. Kâtip Çelebi, Hubbî’nin Amasyalı olduğunu kaydetmektedir (Keşfü’z-Zünun, I, 594). Bursalı Tahir’de Hubbî’nin Amasyalı olduğunu belirtir ve İstanbul’da 998/1589-90 tarihinde vefat ettiğini nakleder. Hubbî’nin ölüm tarihini Mehmed Süreyya (Sicil-i Osmani, CII, 110) 1594-95 olarak vermektedir. Hubbî’nin kabri Eyüp’tedir. Ayşe Hubbî Hanım’ın kızıyla evlendikten sonra birden yükselmesi sebebiyle damadı Molla Çelebi diye anılan Mehmed Vusûlî Efendi’ye o devirde yaygın olarak Hubbî Mollası denmektedir. Ayşe Hanım şiirlerinde “çok sevilen, çok beğenilen, güzel” anlamına gelen Hubbî mahlasını kullandı. Hubbî mahlasının okunuşuna dair Mehmed Zihni (1925, II, 15-17, 155), Arap kadınlarının ismi olduğu için “Hubbâ” şeklinde okunması gerektiğini söyler; Ferid Kam da kelimenin Hubbā şeklinde okunması görüşündedir ve bu konuda Amasya Tarihi müverrihi Hüseyin Hüsameddin arasında tartışmaların olduğu bilinmektedir (Ergün, C.II: 609). Âşık Çelebi ve Hasan Çelebi tezkirelerinde bir divan teşkil edecek kadar şiirinin olduğu söylenmesine rağmen ele geçen kaynaklarda manzumeleri fazla değildir. Gazel, kaside, muamma ve mesnevisi vardır. Sultan III. Murad’a nazire olarak yazdığı Arapça-Türkçe bir mülemma gazeli de vardır. Müjgan Cunbur, İmâdü’l-Cihâd adlı on sekiz varaklık tercüme bir eserin sonunda Hubbî nin bazı şiirlerini tespit etmiştir. “Bunlar, Divan edebiyatımızda ender denecek kadar az rastlanan kahramanlık şiirleridir.” (Cunbur 1988: 901-913). Kaynaklarda Ayşe Hubbî Hanım’a ait 3000 beyitten fazla olduğu söylenen Cemşîd ü Hurşîd mesnevisinin nüshasına günümüze kadar ulaşılamamıştır. Hasan Çelebi ve Âşık Çelebi eserlerinde bu mesneviye ait birkaç beyit nakletmektedirler. Âşık Çelebi (Owens 1971: 185-186), “Ve Cemşid ü Hurşid adlı bir nazm-ı dilarası vardır ki üç bin beyitten efzundur. İçinde çok nefais ü zaraif mahzundur.”der. Âşık Çelebi (Owens 1971: 185-186); İran ve Acem kadın şairler içerisinde Ayşe Hubbî Hanım’ı üstün tutar. Hasan Çelebi (1989, CII, 280-281), “Kelimâtı dahi kız nakşı değül hayli merdâne muhassal beni nev’i arasında yegânedür.” diyerek şiirlerinin üstün yanını belirtir. Ayşe Hubbî Hanım, şiirlerindeki “merdâne” söyleyişi sebebiyle kadın divan şairleri arasında ayrı bir yer tutar.
Kaynakça
Cunbur, Müjgan (1988). “İmâdü’l-Cihâd ve XVI. yüzyıl Kadın Şairlerinden Ayşe Hubbi Kadın”. IX.Türk Tarih Kongresi. Ankara.
Ergün, Sadettin Nüzhet. Türk Şairleri. İstanbul.
İslam Ansiklopedisi (1988). C.18. İstanbul: TDV Yay.
Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). C.2. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.
Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.
Mehmed Zihni (1295). Meşâhirü’n-Nisâ. İstanbul.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ARAŞ. GÖR. KADRİYE HOCAOĞLUYayın Tarihi: 06.10.2013Güncelleme Tarihi: 31.10.2020Eserlerinden Örnekler
Iyd-ı ekberdür dem-â-dem her demi gâzîlerün
Ravza-i rıdvân-ı Hakdur ‘âlemi gâzîlerün
Baş u câna bakmayup bezleylediler varını
Aşk-ı Hak’dur râh-ı Hak’da mahremi gâzîlerün
Gel nazar kıl sufiyâ âşık geçersin sen dahi
Kendü kanı Hak yolunda merhemi gâzîlerün
Sâki-i Kevser elinden nûş kıldılar şarâb
Bâde-i aşk-ı Hudâ câm-ı Cem’i gâzîlerün
Âlem içre Hubbiyâ kim himmet-i merdân ile
Nusret-i avn-i Hudâ’dur hem-demi gâzîlerün
Cemşîd ü Hurşîd’den:
Du‘â temsîli Yûsuf gibidür hem
Kim ana müşterîdür halk-ı âlem
Virür her kişi mikdârınca gevher
Anun tâ müşterîsinden olalar
Sen oldun Hubbiyâ ol zen misâli
Kaçan arz eyledi Yûsuf cemâli
Getürüp nice rişte ana bir zen
Harîdâr oldı ol da cân u dilden
Çü şâh-ı subh irüp kondı cihâna
Kuruldı çetr-i zerrîn âsmâna
Su rahmet hattını eyledi tahrîr
Nesîm ol âyeti eylerdi tefsîr
Su üzre nakş iderdi sanasın bâd
Anun gibi bu nakş içinde üstâd
(İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Künhü'l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay. 302)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 06.10.2013Güncelleme Tarihi: 31.10.2020Eserlerinden Örnekler
Iyd-ı ekberdür dem-â-dem her demi gâzîlerün
Ravza-i rıdvân-ı Hakdur ‘âlemi gâzîlerün
Baş u câna bakmayup bezleylediler varını
Aşk-ı Hak’dur râh-ı Hak’da mahremi gâzîlerün
Gel nazar kıl sufiyâ âşık geçersin sen dahi
Kendü kanı Hak yolunda merhemi gâzîlerün
Sâki-i Kevser elinden nûş kıldılar şarâb
Bâde-i aşk-ı Hudâ câm-ı Cem’i gâzîlerün
Âlem içre Hubbiyâ kim himmet-i merdân ile
Nusret-i avn-i Hudâ’dur hem-demi gâzîlerün
Cemşîd ü Hurşîd’den:
Du‘â temsîli Yûsuf gibidür hem
Kim ana müşterîdür halk-ı âlem
Virür her kişi mikdârınca gevher
Anun tâ müşterîsinden olalar
Sen oldun Hubbiyâ ol zen misâli
Kaçan arz eyledi Yûsuf cemâli
Getürüp nice rişte ana bir zen
Harîdâr oldı ol da cân u dilden
Çü şâh-ı subh irüp kondı cihâna
Kuruldı çetr-i zerrîn âsmâna
Su rahmet hattını eyledi tahrîr
Nesîm ol âyeti eylerdi tefsîr
Su üzre nakş iderdi sanasın bâd
Anun gibi bu nakş içinde üstâd
(İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Künhü'l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay. 302)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 31.10.2020Eserlerinden Örnekler
Iyd-ı ekberdür dem-â-dem her demi gâzîlerün
Ravza-i rıdvân-ı Hakdur ‘âlemi gâzîlerün
Baş u câna bakmayup bezleylediler varını
Aşk-ı Hak’dur râh-ı Hak’da mahremi gâzîlerün
Gel nazar kıl sufiyâ âşık geçersin sen dahi
Kendü kanı Hak yolunda merhemi gâzîlerün
Sâki-i Kevser elinden nûş kıldılar şarâb
Bâde-i aşk-ı Hudâ câm-ı Cem’i gâzîlerün
Âlem içre Hubbiyâ kim himmet-i merdân ile
Nusret-i avn-i Hudâ’dur hem-demi gâzîlerün
Cemşîd ü Hurşîd’den:
Du‘â temsîli Yûsuf gibidür hem
Kim ana müşterîdür halk-ı âlem
Virür her kişi mikdârınca gevher
Anun tâ müşterîsinden olalar
Sen oldun Hubbiyâ ol zen misâli
Kaçan arz eyledi Yûsuf cemâli
Getürüp nice rişte ana bir zen
Harîdâr oldı ol da cân u dilden
Çü şâh-ı subh irüp kondı cihâna
Kuruldı çetr-i zerrîn âsmâna
Su rahmet hattını eyledi tahrîr
Nesîm ol âyeti eylerdi tefsîr
Su üzre nakş iderdi sanasın bâd
Anun gibi bu nakş içinde üstâd
(İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Künhü'l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay. 302)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Iyd-ı ekberdür dem-â-dem her demi gâzîlerün
Ravza-i rıdvân-ı Hakdur ‘âlemi gâzîlerün
Baş u câna bakmayup bezleylediler varını
Aşk-ı Hak’dur râh-ı Hak’da mahremi gâzîlerün
Gel nazar kıl sufiyâ âşık geçersin sen dahi
Kendü kanı Hak yolunda merhemi gâzîlerün
Sâki-i Kevser elinden nûş kıldılar şarâb
Bâde-i aşk-ı Hudâ câm-ı Cem’i gâzîlerün
Âlem içre Hubbiyâ kim himmet-i merdân ile
Nusret-i avn-i Hudâ’dur hem-demi gâzîlerün
Cemşîd ü Hurşîd’den:
Du‘â temsîli Yûsuf gibidür hem
Kim ana müşterîdür halk-ı âlem
Virür her kişi mikdârınca gevher
Anun tâ müşterîsinden olalar
Sen oldun Hubbiyâ ol zen misâli
Kaçan arz eyledi Yûsuf cemâli
Getürüp nice rişte ana bir zen
Harîdâr oldı ol da cân u dilden
Çü şâh-ı subh irüp kondı cihâna
Kuruldı çetr-i zerrîn âsmâna
Su rahmet hattını eyledi tahrîr
Nesîm ol âyeti eylerdi tefsîr
Su üzre nakş iderdi sanasın bâd
Anun gibi bu nakş içinde üstâd
(İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Künhü'l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay. 302)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | NEBZÎ, Mehmed/Muhammed | d. 1712 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | ÇOBAN/ÇOBAN HÜSEYİN, Hüseyin Çemrek | d. 01.03.1951 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | NELMÎ, Tahsîn | d. 1871-72 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | NEBZÎ, Mehmed/Muhammed | d. 1712 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | ÇOBAN/ÇOBAN HÜSEYİN, Hüseyin Çemrek | d. 01.03.1951 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | NELMÎ, Tahsîn | d. 1871-72 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | NEBZÎ, Mehmed/Muhammed | d. 1712 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | ÇOBAN/ÇOBAN HÜSEYİN, Hüseyin Çemrek | d. 01.03.1951 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | NELMÎ, Tahsîn | d. 1871-72 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | NEBZÎ, Mehmed/Muhammed | d. 1712 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | ÇOBAN/ÇOBAN HÜSEYİN, Hüseyin Çemrek | d. 01.03.1951 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | NELMÎ, Tahsîn | d. 1871-72 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | NEBZÎ, Mehmed/Muhammed | d. 1712 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
14 | ÇOBAN/ÇOBAN HÜSEYİN, Hüseyin Çemrek | d. 01.03.1951 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
15 | NELMÎ, Tahsîn | d. 1871-72 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |