Madde Detay
HUDÂYÎ/HÜDÂYÎ, Hudâyî Dede, Şeyh Sâlih Dede
(d. ?/? - ö. 885/1480-81)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / Başlangıç-15. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı Sâlih’tir. Osmanlı devleti Rumeli’ni ele geçirmeden önce Bizans topraklarına akınlar düzenleyen gazilerden âlim bir zatın oğludur (Genç 2000: 150). Şâhidî İbrâhîm Dede’nin (öl. 910/1505 ?) babasıdır. Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye’de doğum yerinin Mısır, Tuhfe-i Nâilî’de ise Muğla olduğu belirtilmiştir (Genç 2000: 150; Tuman 2001: 245). Ancak Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye ve Semâ-hâne-i Edeb müellifleri şairin babasının Muğla’dan Mısır’a gittiği, Mısır’da evlendiği ve Hudâyî’nin de burada doğduğu konusunda mutabıktırlar. İlk eğitimine babasından aldığı Kur’ân-ı Kerîm dersleriyle başlayan Hudâyî, bir müddet Mısır’da ikamet ettikten sonra Muğla’ya dönerek tahsil için Seyyid Kemâl’in hizmetine girip çeşitli ilimleri tahsil etmiş, bu zatın telkiniyle de Mevlevî tarikatına dahil olmuştur. İstanbul’a geldiği esnada devrin vezirlerinden Mahmûd Paşa aracılığıyla Fâtih Sultân Mehmed’in huzuruna çıkartılmış ve padişahtan Seyyid Kemâl’in Muğla’daki türbesinin Mevlevî zaviyesi olarak kendisine verilmesi talebinde bulunmuştur. Hudâyî Dede’nin isteği kabul edilmiş, o da bu zaviyede irşat vazifesini sürdürmüştür (Hafızoğlu 2010: 90). 885/1480 tarihinde yaşı doksana vardığında vefat etmiştir (Genç 2000: 152). Uzun müddet adı geçen zaviyede Mesnevî dersleri verdiği ve dinî risaleler kaleme aldığı belirtilen Hudâyî’nin eserlerine ve sanat anlayışına dair kaynaklarda herhangi bir bilgi mevcut değildir.
Kaynakça
Bursalı Mehmed Tâhir (1338). Osmânlı Müellifleri. C. 2/2. İstanbul.
Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay.
Hafızoğlu, Tahir (hzl.) (2010). Alî Enver Bey, Semâ-hâne-i Edeb. İstanbul: İnsan Yay.
Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî - Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.II. Ankara: Bizim Büro Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. DR. MEHMET NURİ ÇINARCIYayın Tarihi: 09.12.2014Güncelleme Tarihi: 05.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Nefsi göz yaşına gark it ağlayup Yahyâ gibi
Sen de Fir’avn’un helâk it Hazret-i Mûsâ gibi
Bir ta’alluk riştesin bağlayacak yer var mıdur
Âlemi gözden geçürsen [sûzen-i] Îsâ gibi
Ehl-i Hakka dil ucuyla âşinâlık eylesen
Kendüye çekmek mukadderdür seni feryâ gibi
Âsi olma istikâmetden asâ al destüne
Üstine toğruldığınca nefs-i ejderhâ gibi
Başını şeb hırkasına çekdigiyçün her seher
Görinür ceyb-i ufukdan gün yed-i beyzâ gibi
Ma’rifet ırmakları [hikmet pınarı] akmağa
Çâk çâk itmen gereksen sîneni sahrâ gibi
Şemme-i aşk ile kılsan cismüni zâr u nizâr
Olıcak penbeyle saklarlar seni ayvâ gibi
Hep ilâhî dimeye kasd it Hudâyî şi’rüni
Hazret-i Attâr u Şemsü’s-dîn ü Mevlânâ gibi
(Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay. 154.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 09.12.2014Güncelleme Tarihi: 05.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Nefsi göz yaşına gark it ağlayup Yahyâ gibi
Sen de Fir’avn’un helâk it Hazret-i Mûsâ gibi
Bir ta’alluk riştesin bağlayacak yer var mıdur
Âlemi gözden geçürsen [sûzen-i] Îsâ gibi
Ehl-i Hakka dil ucuyla âşinâlık eylesen
Kendüye çekmek mukadderdür seni feryâ gibi
Âsi olma istikâmetden asâ al destüne
Üstine toğruldığınca nefs-i ejderhâ gibi
Başını şeb hırkasına çekdigiyçün her seher
Görinür ceyb-i ufukdan gün yed-i beyzâ gibi
Ma’rifet ırmakları [hikmet pınarı] akmağa
Çâk çâk itmen gereksen sîneni sahrâ gibi
Şemme-i aşk ile kılsan cismüni zâr u nizâr
Olıcak penbeyle saklarlar seni ayvâ gibi
Hep ilâhî dimeye kasd it Hudâyî şi’rüni
Hazret-i Attâr u Şemsü’s-dîn ü Mevlânâ gibi
(Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay. 154.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 05.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Nefsi göz yaşına gark it ağlayup Yahyâ gibi
Sen de Fir’avn’un helâk it Hazret-i Mûsâ gibi
Bir ta’alluk riştesin bağlayacak yer var mıdur
Âlemi gözden geçürsen [sûzen-i] Îsâ gibi
Ehl-i Hakka dil ucuyla âşinâlık eylesen
Kendüye çekmek mukadderdür seni feryâ gibi
Âsi olma istikâmetden asâ al destüne
Üstine toğruldığınca nefs-i ejderhâ gibi
Başını şeb hırkasına çekdigiyçün her seher
Görinür ceyb-i ufukdan gün yed-i beyzâ gibi
Ma’rifet ırmakları [hikmet pınarı] akmağa
Çâk çâk itmen gereksen sîneni sahrâ gibi
Şemme-i aşk ile kılsan cismüni zâr u nizâr
Olıcak penbeyle saklarlar seni ayvâ gibi
Hep ilâhî dimeye kasd it Hudâyî şi’rüni
Hazret-i Attâr u Şemsü’s-dîn ü Mevlânâ gibi
(Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay. 154.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Gazel
Nefsi göz yaşına gark it ağlayup Yahyâ gibi
Sen de Fir’avn’un helâk it Hazret-i Mûsâ gibi
Bir ta’alluk riştesin bağlayacak yer var mıdur
Âlemi gözden geçürsen [sûzen-i] Îsâ gibi
Ehl-i Hakka dil ucuyla âşinâlık eylesen
Kendüye çekmek mukadderdür seni feryâ gibi
Âsi olma istikâmetden asâ al destüne
Üstine toğruldığınca nefs-i ejderhâ gibi
Başını şeb hırkasına çekdigiyçün her seher
Görinür ceyb-i ufukdan gün yed-i beyzâ gibi
Ma’rifet ırmakları [hikmet pınarı] akmağa
Çâk çâk itmen gereksen sîneni sahrâ gibi
Şemme-i aşk ile kılsan cismüni zâr u nizâr
Olıcak penbeyle saklarlar seni ayvâ gibi
Hep ilâhî dimeye kasd it Hudâyî şi’rüni
Hazret-i Attâr u Şemsü’s-dîn ü Mevlânâ gibi
(Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay. 154.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | HASAN HÜSNÎ PAŞA, Sührâb-zâde Hocaoğlu, Mısırlı | d. ? - ö. 1897 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Şevkî, Şevkî Çelebi | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | ÂRİF/ÂRİFÎ, Fethullah Çelebi | d. ? - ö. 1562 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | HASAN HÜSNÎ PAŞA, Sührâb-zâde Hocaoğlu, Mısırlı | d. ? - ö. 1897 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Şevkî, Şevkî Çelebi | d. ? - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | ÂRİF/ÂRİFÎ, Fethullah Çelebi | d. ? - ö. 1562 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | HASAN HÜSNÎ PAŞA, Sührâb-zâde Hocaoğlu, Mısırlı | d. ? - ö. 1897 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Şevkî, Şevkî Çelebi | d. ? - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | ÂRİF/ÂRİFÎ, Fethullah Çelebi | d. ? - ö. 1562 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | HASAN HÜSNÎ PAŞA, Sührâb-zâde Hocaoğlu, Mısırlı | d. ? - ö. 1897 | Meslek | Görüntüle |
11 | Şevkî, Şevkî Çelebi | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | ÂRİF/ÂRİFÎ, Fethullah Çelebi | d. ? - ö. 1562 | Meslek | Görüntüle |
13 | HASAN HÜSNÎ PAŞA, Sührâb-zâde Hocaoğlu, Mısırlı | d. ? - ö. 1897 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Şevkî, Şevkî Çelebi | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | ÂRİF/ÂRİFÎ, Fethullah Çelebi | d. ? - ö. 1562 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | HASAN HÜSNÎ PAŞA, Sührâb-zâde Hocaoğlu, Mısırlı | d. ? - ö. 1897 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | Şevkî, Şevkî Çelebi | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | ÂRİF/ÂRİFÎ, Fethullah Çelebi | d. ? - ö. 1562 | Madde Adı | Görüntüle |