İBRÂHÎM GİRİFTÂR

(d. 1184/1770-71 - ö. 1222\'den sonra/1807-08\'den sonra)
kâtip
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Âsitane-i Âliye’de Topkapı yakınlarındaki Kürkçü Mahallesi’nde 1184/1700-01 yılının Zilkade ayının on üçüncü Salı günü saat 3’te doğdu. Derviş Alî Karakulagî’nin oğludur. Gençlik yıllarında dönemin bazı ileri gelenlerinin kitabet hizmetlerini yapmıştır. III. Selîm zamanında (1789-1807) 1215/1800-01 yılında Enderun-ı Hümayun’da Girift-zenlik ile çerağ ve daha sonra da serhenglik görevlerine getirildi. Girift yazı yazma konusunda kendini geliştirmek için çok çalıştı. Dostlarına ve arkadaşlarına methiyeler yazmakla meşgulken Ser-tüfengî yamağı Servet Efendi’nin isteği üzerine Enderun-ı Hümayun’daki bazı zevatın 1221/1806-07 tarihine kadar yazdırmış oldukları resmî yazıları toplayıp tertip etmeye başladı (Münşeât-ı Giriftâr: 2b-3a). İbrahim Girftâr hakkında kendi Münşeât'ında verdiği bilgiler dışında başka kaynakta biyografisine dair bilgi bulunmamaktadır.

Manisa İl Halk Kütüphanesi’nde kayıtlı bulunan Münşeât’ından başka eserine henüz rastlanmamıştır. Eserinin dibacesinde belirttiği üzere girift yazı konusunda kendini geliştirmiş bir kâtiptir. III. Selîm zamanına ait çok sayıda resmî yazışmayı topladığı için tarihî açıdan da önemli bir eser tertip etmiştir. İbrahim Giriftâr, Münşeât-ı Giriftâr adlı eserinin dibacesine Hz. Ali’nin kâtiplik hakkındaki sözünü belirterek kâtipliğin önemini vurgulayarak ve kâtiplerin bilmesi ve uyması gereken kitabet kurallarını sıralayarak başlamıştır. Daha sonra dibacesinde eserinin tertip usulüne dair bilgi vermektedir. Kendinden önceki müelliflerin yaptığı gibi eserinin başına bir fihrist koyacağını ve bu fihristin musiki kaideleri üzere musikideki 12 makama karşılık olarak 12 bâba ayıracağını ve eserindeki 12 bâbda 199 resmî yazı bulunacağını belirterek eserinin adının da Münşeât-ı Giriftâr olacağını söylemektedir. Eserin bâbları şu şekilde ayrılmıştur: 1. Bâb: III. Selîm’e sunulan arz-ı hâller 2. Bâb: Valide sultanlara, şehzadelere yazılan arz-ı hâller. 3. Bâb: Sadrazamlara sunulan yazılar. 4. Bâb: Şeyhülislama sunulan yazılar. 5. Bâb: Kapudan-ı derya Gazi Hüseyin Paşa’ya sunulan yazılar. 6. Bâb: Vezirlere sunulan yazılar. 7. Bâb: Ulema ve meşayihe sunulan yazılar. 8. Bâb: Rical-i devlete sunulan yazılar. 9. Bâb: Babaya, anneye, aile fertlerine ve dostlara yazılan mektuplar. 10. Bâb: Evlada, yarana, küçük biradere ve hizmetkâra yazılan mektuplar. 11. Bâb: Itk-nâme, temessük, kâime ve iltizam gibi resmî yazılar. 12. Bâb: Müslüman olmayan kişilere, sarrafa ve bezirganlara yazılan mektuplar. Ayrıca eserde, on iki bâbı oluşturan mektupların ve resmî yazıların başlıklarının sayfalarının verildiği ayrıntılı fihrist de bulunmaktadır. Eserin sonunda tetimme tarihi olarak 1222/1807-08 yılı bulunmaktadır.

Kaynakça

https://www.yazmalar.gov.tr/detay_goster.php?k=79302 Erişim tarihi:27.05.2014

Gülertaş, Gönül (1986). Manisa İl Halk Kütüphanesi, Türkçe El Yazmaları Katalogu. Manisa.

Gültekin, Hasan (2007). Türk Edebiyatında İnşâ: Tarihi Gelişim, Kuram, Sözlük ve Metin. Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.

Münşeât-ı Giriftâr. Manisa İl Halk Kütüphanesi. No: 5273.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. HASAN GÜLTEKİN
Yayın Tarihi: 13.06.2014
Güncelleme Tarihi: 01.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Abdullâh Efendi-zâde’nin Mekke-i Mükerreme Pâyesi İçün Diğer Niyâz-nâme-i Mufassal Sûretidür.

Şevketlü mehâbetlü kudretlü pâdişâh-ı bahr u ber ve şehinşâh-ı bâhirü’z-zafer efendimiz hazretlerinin mübârek vücûd-ı kerâmet-âlûd-ı şâhâne ve zât-ı firişte-sıfât-ı mülûkânelerin serîr-i şevket-masîr-i hüsrevânelerinde dâ’im ü ber-karâr ve sâye-i ma’delet-mâye-i pâdişâhânelerin bâ’is-i âsâyiş-i memâlik ve düşmen-i bed-kirdârların dâ’imâ dest-i ‘asâkir-i İslâm’a giriftâr eyleye. Âmîn Yâ Mu’în. Rikâb-ı kamer-tâb-ı mülûkânelerine ‘arz-ı hâl-i kullarıdır ki cennet-mekân-ı Firdevs-âşiyân Sultân Mustafâ Hân ‘aleyhi’r-rahmeti ve’l-gufrân hazretlerinin hengâm-ı saltanatlarında pederim Seyyid Abdullâh Efendi nakîbü’l-eşrâf olup zamân-ı ‘adâlet-iktirân-ı tâbe-serâhâda pederim vefât idüp ve bu dâ’îleri müderrislik ile bî-kes kalup otuz sene Yenişehirfenâr kazâsıyla be-kâm olup sâ’ir akrân u emsâlim kulları pâye-i Mekke dahi ziyâde rütbeler ile terfî’-i merâtib eyledikleri ve bu kulları bî-kesliğim hasebiyle me’yûs kaldığım ve min külli’l-vücûhi emvâc-ı eltâf-ı mülûkânelerine şâyeste vü şâyân olan dâ’îyân-ı bî-pâyân-ı cihânbânîlerinden olduğum muhât-ı ‘ilm-i cihân-şümûl-i şâhâneleri buyuruldukda merâhim-i ‘aliyye-i şâhânelerinden mercûdur ki ecdâd-ı ‘izâmlarının ervâh-ı tayyibeleri içün me’yûs u mahzûn kaldığıma merhameten emsâlim kulları misillü zamân-ı ‘adâlet-nişân-ı hüsrevânelerinden mercûdur ki Mekke-i Mükerreme pâyesiyle bu dâ’îlerin mesrûr ve çerâğ buyurmaları bâbında emr ü fermân …

(Münşeât-ı Giriftâr, Manisa İl Halk Kütüphanesi Nr: 5273. vr.10a-10b.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Mehmed Kemal Kurşunluoğlud. 11 Nisan 1921 - ö. 14 Eylül 1998Doğum YeriGörüntüle
2ZÂRÎ, Nokta-zâde/Noktacı-zâde Câfer Çelebid. ? - ö. 1631Doğum YeriGörüntüle
3GINÂYÎ, Gınâyî Efendid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Mehmed Kemal Kurşunluoğlud. 11 Nisan 1921 - ö. 14 Eylül 1998Doğum YılıGörüntüle
5ZÂRÎ, Nokta-zâde/Noktacı-zâde Câfer Çelebid. ? - ö. 1631Doğum YılıGörüntüle
6GINÂYÎ, Gınâyî Efendid. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Mehmed Kemal Kurşunluoğlud. 11 Nisan 1921 - ö. 14 Eylül 1998Ölüm YılıGörüntüle
8ZÂRÎ, Nokta-zâde/Noktacı-zâde Câfer Çelebid. ? - ö. 1631Ölüm YılıGörüntüle
9GINÂYÎ, Gınâyî Efendid. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10Mehmed Kemal Kurşunluoğlud. 11 Nisan 1921 - ö. 14 Eylül 1998MeslekGörüntüle
11ZÂRÎ, Nokta-zâde/Noktacı-zâde Câfer Çelebid. ? - ö. 1631MeslekGörüntüle
12GINÂYÎ, Gınâyî Efendid. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
13Mehmed Kemal Kurşunluoğlud. 11 Nisan 1921 - ö. 14 Eylül 1998Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14ZÂRÎ, Nokta-zâde/Noktacı-zâde Câfer Çelebid. ? - ö. 1631Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15GINÂYÎ, Gınâyî Efendid. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Mehmed Kemal Kurşunluoğlud. 11 Nisan 1921 - ö. 14 Eylül 1998Madde AdıGörüntüle
17ZÂRÎ, Nokta-zâde/Noktacı-zâde Câfer Çelebid. ? - ö. 1631Madde AdıGörüntüle
18GINÂYÎ, Gınâyî Efendid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle