Madde Detay

Edirne’de doğan Izârî’inin asıl adı Pîr Mehmed’dir. Mekke ve Mısır kadılıklarından emekli olan Abdulbaki Efendi’ye intisap ederek öğrenim gördükten sonra Anadolu Kazaskeri Hasan Efendi’den mülazım oldu. Bir müddet müderrislik yaptı. Ancak meşrebi memuriyete münasip olmadığı için müderrislikten ayrılarak geçimini devlet büyüklerine nedimlik yaparak sağlayan Pîr Mehmed Efendi, 996/1588 yılında vefat etti. M. Nâil Tuman, Sicill-i Osmânî’de ölüm tarihinin 995/1587 gösterilmesinin yanlış olduğunu belirtir (Kurnaz ve Tatcı 2001: 655). İstanbul’da Edirnekapı dışında medfundur.

Gelibolulu Âlî ve Âşık Çelebi’ye göre güzelliğinden dolayı şiirlerinde Izârî mahlasını kullanan Pîr Mehmed Efendi (İsen 1998: 316, Kılıç 2010: 1061), hoş sohbet biri olduğu için zamanının devlet büyükleriyle hem-sohbet olup onların ihsanlarını gördü. Kendisi gibi şair olan Mecdî, Ubeydî ve Emrî ile arkadaşlıkları kuvvetliydi. Muhayyel şiirler yazan ve özellikle tarih düşürmekteki maharetiyle ünlenen Izârî’nin herhangi bir eserinin olup olmadığı hakkında kaynaklarda bilgi bulunmasa da çeşitli tezkire ve şiir mecmualarında şiirlerine rastlanmaktadır.

Adıgüzel, Niyazi Raşit Gündoğdu (Hzl.) (2014). Ahmed Bâdî Efendi, Riyâz-ı Belde-i Edirne-20. Yüzyıla Kadar Osmanlı Edirne’si. Edirne: Trakya Üniv. Yay.

Akbayar, Nuri (hzl.) (1998). Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmânî (Yâhud Tezkîre-i Meşâhir-i Osmânî). C. 3. İstanbul: Kültür Bakanlığı-Tarih Vakfı Ortak Yay.

Eyduran, Aysun S. (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkîretü’ş-Şu’arâ. Ankara: KTB. Yay. E-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83502/beyani----tezkiretus-suara.html [Erişim Tarihi: 01.02.2014].

Eyduran, Aysun S. (hzl.) (2009). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkîretü’ş-Şu’arâ, Tenkitli Metin B. Ankara: KTB. Yay. E-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83504/kinalizade-hasan-celebi---tezkiretus-suara.html [Erişim Tarihi: 01.02.2014].

İpekten, Halûk, M. İsen, R. Toparlı, N. Okçu ve T. Karabey (1998). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.

İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: Akçağ Yay.

Kaf-zâde Fâ’izî. Zübdetü’l-Eş’âr. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Belediye 11. vr. 118b-119a.

Kazancıgil, Ratip (hzl.) (1996). Abdurrahman Hıbrî, Enîsü’l-Müsâmirîn, Edirne Tarihi, 1360-1650. İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği Yay.

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ, İnceleme-Metin. C. 2. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Ens. Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 2. Ankara: Bizim Büro Yay.

Peremeci, Osman Nuri (2011). Edirne Tarihi. İstanbul: Bellek Yay.

Riyâzî. Riyâzu’ş-Şu’arâ. Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, 06 Hk 1275. vr. 73b.

Solmaz, Süleyman (hzl.) (2005). Ahdî, Gülşen-i Şu’arâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay.

Şemseddin Sâmî (1314). Kâmûsu’l-Âlâm. C. 4. İstanbul: Mihran Matbaası.

Gazel

Tabîb derdümi gördi devâdan el çekdi

Yapışdı nabzuma ben mübtelâdan el çekdi

Çenâr bî’at idüp hânkâh-ı gülşende

İrişdi pîr-i hazâna hevâdan el çekdi

Vefâyı câna satarken o hâce-i hüsne

Ne gamz olındı ki bey’-i vefâdan el çekdi

Ruhına hâ’il olur diyü kat’ idince serin

Kesildi zülf-i perîşân cefâdan el çekdi

Dimişdi kim bir elüm hayra olsun öp elümi

‘İzârî ol şeh-i ‘âlem-sehâdan el çekdi

(Eyduran, Aysun S. (hzl.) (2009). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkîretü’ş-Şu’arâ, Tenkitli Metin B. Ankara: KTB. Yay. E-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83504/kinalizade-hasan-celebi---tezkiretus-suara.html [Erişim Tarihi: 01.02.2014]. 48.)

Gazel

İçirmiş nîze tîgin yarimin agzın sulandırmış

Yine hicranını yâd eylemiş gönlün bulandırmış

Ruhun yâdına dil gülşende ey gül eyleyip feryâd

Uçurmuş bülbül-i zârın huzûrun kuşkulandırmış

Müşâbihtir demekle sâyesinde ol kaddi şimşâd

Getirmiş hâkden servini bâgın ululandırmış

Kenâr etmek murâdı görmüş ol serv-i hırâmânı

Durup âb-ı revânı gülsitân içre dolandırmış

Irakdan tûtiyâ-yı hâk-i pâyin gösterip dildâr

İzârî dîde-i giryânımın agzın sulandırmış

(Adıgüzel, Niyazi Raşit Gündoğdu (Hzl.) (2014). Ahmed Bâdî Efendi, Riyâz-ı Belde-i Edirne-20. Yüzyıla Kadar Osmanlı Edirne’si. Edirne: Trakya Üniversitesi Yay. 1792.)