KÂŞİF, Şâtır-zâde Mehmed Emîn Kâşif Efendi

(d. ?/? - ö. 1181/1767-68)
divan şairi ve hattat
(Divan/Yazılı Edebiyat / 18. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul’da doğdu. Asıl adı Mehmed Emîn’dir. Şâtır Yusuf Ağa’nın oğludur. Babasına nispeten Şâtır-zâde Mehmed Emîn Efendi diye tanındı. Mektûbî kalemi odasına çırak olarak giren Mehmed Emîn Efendi, ilim ve irfan bakımından kendini yetiştirdikten sonra buranın baş halifesi oldu. Bir ara sadrazam mektupçuluğu görevinde de bulunduktan sonra 1171/1757-58 yılında reisülküttap olarak atandı. 1173/1760 yılında bu görevden azledilen Mehmed Emîn Efendi, aynı yılın sonlarına doğru tekrar reisülküttaplığa atandı. 1175/1761-62’de sadrazam kethüdalığına atandı. Ancak 1177/1763-64’te bu görevden azledilerek defterdar-ı şıkk-ı evvel makamına terfi ettirildi. 1178/1764-65  yılında defterdar emaneti görevine atandı. Fakat altı gün sonra bu görevden azledilerek tekrar sadrazam kethüdalığına getirildi. Bu görevdeyken 1181/1767-68  yılında vefat etti. Eyüp Ensarî Türbesi civarındaki Küçük Emir’in mezarı yanına defnedildi. Müstakîm-zâde “nazar” kelimesini ölümüne tarih olarak düşürmüştür.

Hüsn-i hattın sülüs ve nesih çeşitlerini Emîr Efendi-zâde Seyyid Abdulhalim Efendi’den meşk eden Mehmed Emîn Efendi, mektûbî kalemi ricalinden olduğu için divani ve rika gibi hat çeşitlerini de öğrendi. Hattatlığının yanında şairliğiyle de tanınan Mehmed Emîn Efendi’nin, Kâşif mahlasıyla şiirlerinin olduğu söylense de kaynaklarda Defterdar Behcet Efendi için yazdığı tarih dışında şiirlerine örnek verilmemiştir.

Kaynakça

Akbayar, Nuri (hzl.) (1998). Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmânî (Yâhud Tezkîre-i Meşâhir-i Osmânî). C. 3. İstanbul: KB-Tarih Vakfı Ortak Yay. 876.

Erdem, Sadık (hzl.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurefâsı, İnceleme-Tenkidli Metin-İndeks-Sözlük. Ankara: AKM Yay. 250.

Fatîn Dâvûd (1271). Hâtimetü’l-Eş’âr. İstanbul. 345.

Karatay, Halit (2008). Hattat Divân Şâirleri. Ankara: Akçağ Yay.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.II. Ankara: Bizim Büro Yay. 837.

Müstakîm-zâde Süleymân Sa’deddin (1928). Tuhfe-i Hattâtîn. İstanbul. 471.

Oğraş, Rıza (hzl.) (2001). Es’ad Mehmed Efendi ve Bâğçe-i Safâ-Endûz’u. Ankara: KB Yay. 151-52.

Şemseddin Sâmî (1314). Kâmûsu’l-Âlâm. C. 5. İstanbul: Mihran Matbaası. 3810.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. YUNUS KAPLAN
Yayın Tarihi: 29.06.2014
Güncelleme Tarihi: 10.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Târîh

Lem’a-pâş oldu dile bir rütbe envâr-ı neşât

Kim dırahşân oldı cezm itdi sa’âdet ahteri

Cûş-ı feyz ile cihâna geldi şöyle inkişâf

Kim tecessüm itdi ma’nâ-yı sürûrun peykeri

Künhünü tahkîk içün bu hâlet-i pür-behçetin

Dil iderken vâdi-i endîşede cevlângeri

Geldi bir şahs-ı be-şûş u pür-şitâb u hoy-feşân

Eyledi bir böyle mısrâ’la beşâret-güsteri

Silk-i nazm itmez vefâ kâşifdir evsâfına

Eyle tanzîm-i du’âsıyla edâ-yı çâkeri

Defter-i aklâm-ı hâkânîde tâ kim sebt ola

Masraf u îrâd-ı sultân-ı adâlet-perveri

Mesned-i vâlâda âsâr-ı füzûn-ı devleti

Şân-ı pür-nevle olan tûmâr-ı dehrin zîveri

(Fatîn Dâvûd (1271). Hâtimetü’l-Eş’âr. İstanbul. 345).


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Melih Erçind. 12 Ağustos 1919 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2RESMÎ, Çukadar-zâde Ahmed Efendid. ? - ö. 1783-84Doğum YeriGörüntüle
3İKBÂL/ŞEREF, Seyyid Mehmed Efendid. ? - ö. 1736-37Doğum YeriGörüntüle
4Melih Erçind. 12 Ağustos 1919 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5RESMÎ, Çukadar-zâde Ahmed Efendid. ? - ö. 1783-84Doğum YılıGörüntüle
6İKBÂL/ŞEREF, Seyyid Mehmed Efendid. ? - ö. 1736-37Doğum YılıGörüntüle
7Melih Erçind. 12 Ağustos 1919 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8RESMÎ, Çukadar-zâde Ahmed Efendid. ? - ö. 1783-84Ölüm YılıGörüntüle
9İKBÂL/ŞEREF, Seyyid Mehmed Efendid. ? - ö. 1736-37Ölüm YılıGörüntüle
10Melih Erçind. 12 Ağustos 1919 - ö. ?MeslekGörüntüle
11RESMÎ, Çukadar-zâde Ahmed Efendid. ? - ö. 1783-84MeslekGörüntüle
12İKBÂL/ŞEREF, Seyyid Mehmed Efendid. ? - ö. 1736-37MeslekGörüntüle
13Melih Erçind. 12 Ağustos 1919 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14RESMÎ, Çukadar-zâde Ahmed Efendid. ? - ö. 1783-84Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15İKBÂL/ŞEREF, Seyyid Mehmed Efendid. ? - ö. 1736-37Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Melih Erçind. 12 Ağustos 1919 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17RESMÎ, Çukadar-zâde Ahmed Efendid. ? - ö. 1783-84Madde AdıGörüntüle
18İKBÂL/ŞEREF, Seyyid Mehmed Efendid. ? - ö. 1736-37Madde AdıGörüntüle