Madde Detay

Yusuf Kıdîrî, Yarkent Saidiye Hanlığı devrinin meşhur müzisyen ve şairlerdendi. Doğum tarihi kesin olarak bilinmeyen Kıdîrî, Yarkent’te doğdu ve 968/1561 yılında öldü. Kıdîrî, Yarkent Saidiye Hanlığı’nın önemli sanatçılarından biri olsa da sanatçıyla ilgili bilgiler sınırlıdır. Kıdîrî, Sultan Abdureşid Han’ın sarayında baş vezirlik görevinde bulundu. Başlangıçta Yusuf Kıdîrî adıyla tanınan şair, sonraları Yusuf Kıdırhan Yarkendî ya da Kıdırhan Yerkendî namıyla tanındı. Sultan Said Han ve Sultan Abdureşit Han döneminde Uygur müzik sanatının ve edebiyatının gelişmesinde önemli katkılarda bulundu (Osman 1987: 138). Kıdîrî ile ilgili önemli bilgilere “Kıdîrî Mukeddimesi”nden ulaşılmaktadır (Ömer 1996: 111).

Divan-ı Kıdîrî: 1985 yılında Yarkent’te bulunan bir el yazma eserde, Divan-ı Kıdîrî hakkında önemli bilgiler yer almaktadır. El yazma eseri yayına hazırlayanlar, bu eserin Divan-ı Kıdîrî’nin mukaddimesi olduğunu belirtmişlerdir. Ancak mukaddimenin baş kısmındaki 27 sayfa eksiktir. Mukaddime, 1986 yılında Keşker Uyğur Neşriyatı tarafından yayımlandı (Ömer 1996: 111).

Eserin mukaddime kısmında, şairin şiirlerinin şâh ve şehzâdeler tarafından takdir edildiği, halk arasında şiirlerinin dilden dile dolaştığı ve şairin 2000’den fazla şiiri olduğu belirtilmektedir. Ayrıca, şâhın emriyle kendi divanını oluşturmaya başladığı, gazellerini 32 harf ile ve kendine has bir üslupla oluşturduğu ifade edilir (Osman 1987: 139; Utuk 2006: 491).

Ğopur, Vahitcan, E. Huseyin (1988). Uyğur Kilassik Edebiyat Tizisliri. Pekin: Milletler Neşriyatı.

Osman, Ğeyretcan (1987). Uyğur Klassik Edebiyati Tarihidin Tezis. Ürümçi: Şincan Daşö Neşriyatı.

Ömer, Şeripidin (1996). Ottura Esir Uyğur Klasik Edebiyati 1. Ürümçi: Şincan Helk Neşriyatı.

Utuk, İmincan Ehmidi, G. Osman, M. Mirziehmet, E. Sulayman, H. Abdusalam (2006). Uyğur Edebiyati Tarihi (2). Pekin: Milletler Neşriyatı.