KIRBIYIK, Ali Afkar Kırbıyık

(d. 1874 / ö. 07.10.1936)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Şiirlerinde Kırbıyık mahlasını kullanan âşığın asıl adı Ali Afkar Kırbıyık’tır (FB 588a: 10'dan akt. Çapraz 2014: 56, 377; Kalkan 1988: 75; Kalkan 1991: 111; Satoğlu 2002: 262). Kayseri’nin Tomarza ilçesine bağlı Bostanlık köyünde 1874 yılında doğmuştur. Medrese tahsili görmüştür. Üç kez evlenmiş ve bu evliliklerinden on üç çocuğu olmuştur. Kendisini yakından tanıyan Emir Kalkan’ın aktardığı bilgilere göre tüm çevre halkınca sevilip sayılan âşık; hazır cevap, bilgili, zeki ve aydın biridir. Halk arasında onun gaiple uğraştığı; cinlere ve perilere hükmettiği anlatılmaktadır (Kalkan 1988: 75; Kalkan 1991: 111). Kırbıyık, 7 Ekim 1936'da  köyünde vefat etmiştir (Kalkan 1988: 75; Kalkan 1991: 111; Satoğlu 2002: 262).

Saz çalamayan âşık, kuvvetli bir irticalen söyleme yeteneğine sahiptir (Kalkan 1988: 75). Deyişlerinde Kırbıyık mahlasını kullanmış, Soyadı Kanunu’ndan sonra da bu mahlası kendisine soyadı olarak almıştır (Kalkan 1988: 75). Kalkan’ın verdiği bilgilere göre oldukça “kuvvetli bir âşık”tır. Deyişlerinde ise “çevre sorunları, doğal gündelik olaylar ve Tanrı’ya sitem hâkimdir.” (Kalkan 1988: 75). Kayseri ve yöresi âşıkları üzerine önemli derlemeler yapan Fahri Bilge’ye ait defterlerde ise ona ait sadece dört adet koşma aktarılmıştır (FB 588a: 10'dan akt. Çapraz 2014: 377-379). Şiirlerinde hece ölçüsüne ve koşma tarzına yer vermiştir. Dadaloğlu mektebine bağlı bir söyleyişe sahip olduğunu ifade edebiliriz. Mevcut eserlerinde “ehl-i tevhit, lem-yezel, mâsivâ” gibi dinî ve tasavvufî remizlere yer vermekle birlikte, çoğunlukla yöre ağzı deyişleri de içeren açık, yalın ve içten bir anlatımı vardır. Halk arasında sözlü olarak aktarılan şiirleri derlenip münferit bir eser hâlinde bir araya getirilememiştir.

Kaynakça

Çapraz, Erhan (2014). Fahri Bilge Derlemeleri / Kayseri ve Yöresi Halk Şairleri. Kayseri: Talas Belediyesi Kültür Yay.

FB 588a: A. Ârifî [=Fahri Bilge]. [Defter]. Kayseri 1938-1939. Millî Kütüphane İbni Sina Yazmaları. Nu. Yz.FB. 588a.

Kalkan, Emir (1988). Çağlar Boyunca Kayseri Şairleri. Kayseri: Kayseri İli Özel İdare Müdürlüğü ve Kayseri Belediyesi Birliği Yay.

Kalkan, Emir (1991). XIX. Yüzyıl Türk Halk Şairleri Antolojisi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Satoğlu, Abdullah (2002). “Ali Kırbıyık”. Kayseri Ansiklopedisi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 262.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ERHAN ÇAPRAZ
Yayın Tarihi: 06.03.2019
Güncelleme Tarihi: 08.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1HÜNKÂRÎ, Çakır Yılmazd. 20.07.1955 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2HAYDAR, Haydar Bektaşd. 1894 - ö. 1966Doğum YeriGörüntüle
3MESİM SEFEROVd. 1917 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4MEHMET REFİKÎ, Muhammet Şanlıd. 1874 - ö. 1975Doğum YılıGörüntüle
5BAHAYİd. 1874 - ö. 1925Doğum YılıGörüntüle
6AYŞE BERKd. 1874 - ö. 1953Doğum YılıGörüntüle
7MEHMET REFİKÎ, Muhammet Şanlıd. 1874 - ö. 1975Ölüm YılıGörüntüle
8BAHAYİd. 1874 - ö. 1925Ölüm YılıGörüntüle
9AYŞE BERKd. 1874 - ö. 1953Ölüm YılıGörüntüle
10MEHMET REFİKÎ, Muhammet Şanlıd. 1874 - ö. 1975MeslekGörüntüle
11BAHAYİd. 1874 - ö. 1925MeslekGörüntüle
12AYŞE BERKd. 1874 - ö. 1953MeslekGörüntüle
13MEHMET REFİKÎ, Muhammet Şanlıd. 1874 - ö. 1975Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14BAHAYİd. 1874 - ö. 1925Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15AYŞE BERKd. 1874 - ö. 1953Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16MEHMET REFİKÎ, Muhammet Şanlıd. 1874 - ö. 1975Madde AdıGörüntüle
17BAHAYİd. 1874 - ö. 1925Madde AdıGörüntüle
18AYŞE BERKd. 1874 - ö. 1953Madde AdıGörüntüle