Madde Detay
KIRBIYIK, Ali Afkar Kırbıyık
(d. 1874 / ö. 07.10.1936)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Şiirlerinde Kırbıyık mahlasını kullanan âşığın asıl adı Ali Afkar Kırbıyık’tır (FB 588a: 10'dan akt. Çapraz 2014: 56, 377; Kalkan 1988: 75; Kalkan 1991: 111; Satoğlu 2002: 262). Kayseri’nin Tomarza ilçesine bağlı Bostanlık köyünde 1874 yılında doğmuştur. Medrese tahsili görmüştür. Üç kez evlenmiş ve bu evliliklerinden on üç çocuğu olmuştur. Kendisini yakından tanıyan Emir Kalkan’ın aktardığı bilgilere göre tüm çevre halkınca sevilip sayılan âşık; hazır cevap, bilgili, zeki ve aydın biridir. Halk arasında onun gaiple uğraştığı; cinlere ve perilere hükmettiği anlatılmaktadır (Kalkan 1988: 75; Kalkan 1991: 111). Kırbıyık, 7 Ekim 1936'da köyünde vefat etmiştir (Kalkan 1988: 75; Kalkan 1991: 111; Satoğlu 2002: 262).
Saz çalamayan âşık, kuvvetli bir irticalen söyleme yeteneğine sahiptir (Kalkan 1988: 75). Deyişlerinde Kırbıyık mahlasını kullanmış, Soyadı Kanunu’ndan sonra da bu mahlası kendisine soyadı olarak almıştır (Kalkan 1988: 75). Kalkan’ın verdiği bilgilere göre oldukça “kuvvetli bir âşık”tır. Deyişlerinde ise “çevre sorunları, doğal gündelik olaylar ve Tanrı’ya sitem hâkimdir.” (Kalkan 1988: 75). Kayseri ve yöresi âşıkları üzerine önemli derlemeler yapan Fahri Bilge’ye ait defterlerde ise ona ait sadece dört adet koşma aktarılmıştır (FB 588a: 10'dan akt. Çapraz 2014: 377-379). Şiirlerinde hece ölçüsüne ve koşma tarzına yer vermiştir. Dadaloğlu mektebine bağlı bir söyleyişe sahip olduğunu ifade edebiliriz. Mevcut eserlerinde “ehl-i tevhit, lem-yezel, mâsivâ” gibi dinî ve tasavvufî remizlere yer vermekle birlikte, çoğunlukla yöre ağzı deyişleri de içeren açık, yalın ve içten bir anlatımı vardır. Halk arasında sözlü olarak aktarılan şiirleri derlenip münferit bir eser hâlinde bir araya getirilememiştir.
Kaynakça
Çapraz, Erhan (2014). Fahri Bilge Derlemeleri / Kayseri ve Yöresi Halk Şairleri. Kayseri: Talas Belediyesi Kültür Yay.
FB 588a: A. Ârifî [=Fahri Bilge]. [Defter]. Kayseri 1938-1939. Millî Kütüphane İbni Sina Yazmaları. Nu. Yz.FB. 588a.
Kalkan, Emir (1988). Çağlar Boyunca Kayseri Şairleri. Kayseri: Kayseri İli Özel İdare Müdürlüğü ve Kayseri Belediyesi Birliği Yay.
Kalkan, Emir (1991). XIX. Yüzyıl Türk Halk Şairleri Antolojisi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
Satoğlu, Abdullah (2002). “Ali Kırbıyık”. Kayseri Ansiklopedisi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 262.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ERHAN ÇAPRAZYayın Tarihi: 06.03.2019Güncelleme Tarihi: 08.12.2020
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 06.03.2019Güncelleme Tarihi: 08.12.2020
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 08.12.2020
İlişkili Maddeler
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | HÜNKÂRÎ, Çakır Yılmaz | d. 20.07.1955 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | HAYDAR, Haydar Bektaş | d. 1894 - ö. 1966 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | MESİM SEFEROV | d. 1917 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | MEHMET REFİKÎ, Muhammet Şanlı | d. 1874 - ö. 1975 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | BAHAYİ | d. 1874 - ö. 1925 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | AYŞE BERK | d. 1874 - ö. 1953 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | MEHMET REFİKÎ, Muhammet Şanlı | d. 1874 - ö. 1975 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | BAHAYİ | d. 1874 - ö. 1925 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | AYŞE BERK | d. 1874 - ö. 1953 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | MEHMET REFİKÎ, Muhammet Şanlı | d. 1874 - ö. 1975 | Meslek | Görüntüle |
11 | BAHAYİ | d. 1874 - ö. 1925 | Meslek | Görüntüle |
12 | AYŞE BERK | d. 1874 - ö. 1953 | Meslek | Görüntüle |
13 | MEHMET REFİKÎ, Muhammet Şanlı | d. 1874 - ö. 1975 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | BAHAYİ | d. 1874 - ö. 1925 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | AYŞE BERK | d. 1874 - ö. 1953 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | MEHMET REFİKÎ, Muhammet Şanlı | d. 1874 - ö. 1975 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | BAHAYİ | d. 1874 - ö. 1925 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | AYŞE BERK | d. 1874 - ö. 1953 | Madde Adı | Görüntüle |