Madde Detay
MEHZÛN, İsmail
(d. ?/? - ö. ?/?)
Çağatay Sahası divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 18. Yüzyıl / Çağatay)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı İsmail olup, şiirlerinde “Mehzûn” mahlasını kullandı. Doğum yeri ve tarihi bilinmemektedir (Osman vd. 2005: 439). Şairin hayatıyla ilgi bilgileri Dîvân-ı Mehzûn isimli eserinde yer alan şiirlerden öğrenmekteyiz. Şair şiirlerinde, adının İsmail, mahlasının Mehzûn memleketinin de Hoten olduğunu fakat altı şehri dolaştığını söyler (Utuk vd. 2006: 592; Huşur 1995: 1). Dîvân’ında Hoca İshak Veli'den isminden bahsetmesi, onun 18. yüzyılın ikinci yarısında yaşadığını göstermektedir (Utuk vd. 2006: 593).
Mehzûn'un tek eseri Dîvân'ıdır. 902 beyitten oluşan eser, gazel, muhammes ve mesnevi tarzında şiirlerden oluşur. İçindeki mesnevi nazım şekliyle yazılan "Kavun-nâme", Hoten’de yetişen 27 çeşit kavunun özelliklerini anlatmaktadır. Münazara şeklinde kaleme alınan eserde, kavunların kralı olarak “Haşimi” isimli kavun seçilir ve her kavunun özelliğine dair bilgi verilir (Osman vd. 2005: 439; Utuk vd 2006: 594-595). Dîvân’ın el yazması Hoten kâğıdına yazılmış olup iyi korunamadığı için baş ve son kısmı eksiktir. Ayrıca ara sayfalardan bazısı olmadığı için şiirlerin bazılarının ilk ve son beyitleri eksiktir (Huşur 1995: 4). Şairin eserinde yer alan; “Ömrüm ellikke yetip emdi tayanmay mu hâsâ / Dehri bağida sinip şâhi igildi şecerem” beytinden, eserini 50 yaşından sonra kaleme aldığı anlaşılmaktadır (Utuk vd. 2006: 593).
Kaynakça
Osman, Ğayretcan, O. İsmail, T. Savut (hzl.) (2005). Uyğurlarnin Kedimki Edebiyati 2. Ürümçi: Şincan Maarip Neşriyatı.
Utuk, İmincan Ehmidi, Ğ. Osman, M. Mirziehmet, E. Suleyman, H. Abdusalam (2006). Uyğur Edebiyatı Tarihi. C. 2. Pekin: Milletler Neşriyatı.
Huşur, Tursun (hzl.) (1995). İsmail Mehzûn Divan-ı Mehzûn. Ürümçi: Şincan Halk Neşriyatı.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. DR. ADEM ÖGERYayın Tarihi: 04.12.2014Güncelleme Tarihi: 13.11.2020Eserlerinden Örnekler
Kavun-nâme
Kilip yüz rengi izhâri şecerler
Şecerlerdin ecib şirin semerler
Yene köp mîvelerni bî-nehâyet
Muheyyâ kildi süni bî-muşekket
Cehân gülzârinin dehkâni oldur
Dime dehkân anin sultânı oldur
Hezân eyley dise eyler hezân ol
Behâr eyley dise eyler eyân ol
Muhemmed yeryüzige keldiler pâk
Uninğa secde kildi tokkuz eflâk
Niçün kim enbiyâlar serveridur
Melâik heylinin hem rehberidur
Hebîbim didi ol hellâk-i âlem
Ne tañ fecr eylese ferzend-i âdem
Tilegeç möcize bir köñli kâre
İşâret kildilar ay boldi pâre
Çu boldi cilvegâhi kâbe kevseyn
İrür ikki cehânğe kurretu’l-eyn
Tügenmes na’tin aytip tâ kiyâmet
Kilay elkâbdin bir söz hikâyet
(Osman, Ğayretcan, O. İsmail, T. Savut (hzl.) (2005). Uyğurlarnin Kedimki Edebiyati 2. Ürümçi: Şincan Maarip Neşriyatı. 440-441).
Gazel
Barma hergiz bezm-ârâ ol şûh-i mâhiñ bolmasa
Başiñ üzre otluğ ahiñdin kulâhiñ bolmasa
Kılma bir dem ey köñül yar aldida devâ-yi işk
Kan yaşiñ birle sariğ çehriñ guvâhiñ bolmasa
Hâh mehf-i nale kıl hâh aşkara hâh fiğân
Yetmes ol ayğe ana mehzûb ahiñ bolmasa
Öltürür âlem ğemi ey rindeler vâ bestesi
Mey bile meyhâne dehlizi penâhiñ bolmasa
Deyr pîri mey berip aytur mu tegbiri fenâ
Hirmen-i cândin tehi hes bergi kâhiñ bolmasa
Lutf hurşidi yarutmaydur kıyâmet deştide
Ruzgâriñni kara kilğan gunâhiñ bolmasa
Derdliğ sayrar mu erdi bülbül-i şûride dek
Heste Mehzûn köñli ey gül cilve gahiñ bolmasa
(Huşur, Tursun (hzl.) (1995). İsmail Mehzûn Divan-ı Mehzûn. Ürümçi: Şincañ Halk Neşriyatı. 4).
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 04.12.2014Güncelleme Tarihi: 13.11.2020Eserlerinden Örnekler
Kavun-nâme
Kilip yüz rengi izhâri şecerler
Şecerlerdin ecib şirin semerler
Yene köp mîvelerni bî-nehâyet
Muheyyâ kildi süni bî-muşekket
Cehân gülzârinin dehkâni oldur
Dime dehkân anin sultânı oldur
Hezân eyley dise eyler hezân ol
Behâr eyley dise eyler eyân ol
Muhemmed yeryüzige keldiler pâk
Uninğa secde kildi tokkuz eflâk
Niçün kim enbiyâlar serveridur
Melâik heylinin hem rehberidur
Hebîbim didi ol hellâk-i âlem
Ne tañ fecr eylese ferzend-i âdem
Tilegeç möcize bir köñli kâre
İşâret kildilar ay boldi pâre
Çu boldi cilvegâhi kâbe kevseyn
İrür ikki cehânğe kurretu’l-eyn
Tügenmes na’tin aytip tâ kiyâmet
Kilay elkâbdin bir söz hikâyet
(Osman, Ğayretcan, O. İsmail, T. Savut (hzl.) (2005). Uyğurlarnin Kedimki Edebiyati 2. Ürümçi: Şincan Maarip Neşriyatı. 440-441).
Gazel
Barma hergiz bezm-ârâ ol şûh-i mâhiñ bolmasa
Başiñ üzre otluğ ahiñdin kulâhiñ bolmasa
Kılma bir dem ey köñül yar aldida devâ-yi işk
Kan yaşiñ birle sariğ çehriñ guvâhiñ bolmasa
Hâh mehf-i nale kıl hâh aşkara hâh fiğân
Yetmes ol ayğe ana mehzûb ahiñ bolmasa
Öltürür âlem ğemi ey rindeler vâ bestesi
Mey bile meyhâne dehlizi penâhiñ bolmasa
Deyr pîri mey berip aytur mu tegbiri fenâ
Hirmen-i cândin tehi hes bergi kâhiñ bolmasa
Lutf hurşidi yarutmaydur kıyâmet deştide
Ruzgâriñni kara kilğan gunâhiñ bolmasa
Derdliğ sayrar mu erdi bülbül-i şûride dek
Heste Mehzûn köñli ey gül cilve gahiñ bolmasa
(Huşur, Tursun (hzl.) (1995). İsmail Mehzûn Divan-ı Mehzûn. Ürümçi: Şincañ Halk Neşriyatı. 4).
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 13.11.2020Eserlerinden Örnekler
Kavun-nâme
Kilip yüz rengi izhâri şecerler
Şecerlerdin ecib şirin semerler
Yene köp mîvelerni bî-nehâyet
Muheyyâ kildi süni bî-muşekket
Cehân gülzârinin dehkâni oldur
Dime dehkân anin sultânı oldur
Hezân eyley dise eyler hezân ol
Behâr eyley dise eyler eyân ol
Muhemmed yeryüzige keldiler pâk
Uninğa secde kildi tokkuz eflâk
Niçün kim enbiyâlar serveridur
Melâik heylinin hem rehberidur
Hebîbim didi ol hellâk-i âlem
Ne tañ fecr eylese ferzend-i âdem
Tilegeç möcize bir köñli kâre
İşâret kildilar ay boldi pâre
Çu boldi cilvegâhi kâbe kevseyn
İrür ikki cehânğe kurretu’l-eyn
Tügenmes na’tin aytip tâ kiyâmet
Kilay elkâbdin bir söz hikâyet
(Osman, Ğayretcan, O. İsmail, T. Savut (hzl.) (2005). Uyğurlarnin Kedimki Edebiyati 2. Ürümçi: Şincan Maarip Neşriyatı. 440-441).
Gazel
Barma hergiz bezm-ârâ ol şûh-i mâhiñ bolmasa
Başiñ üzre otluğ ahiñdin kulâhiñ bolmasa
Kılma bir dem ey köñül yar aldida devâ-yi işk
Kan yaşiñ birle sariğ çehriñ guvâhiñ bolmasa
Hâh mehf-i nale kıl hâh aşkara hâh fiğân
Yetmes ol ayğe ana mehzûb ahiñ bolmasa
Öltürür âlem ğemi ey rindeler vâ bestesi
Mey bile meyhâne dehlizi penâhiñ bolmasa
Deyr pîri mey berip aytur mu tegbiri fenâ
Hirmen-i cândin tehi hes bergi kâhiñ bolmasa
Lutf hurşidi yarutmaydur kıyâmet deştide
Ruzgâriñni kara kilğan gunâhiñ bolmasa
Derdliğ sayrar mu erdi bülbül-i şûride dek
Heste Mehzûn köñli ey gül cilve gahiñ bolmasa
(Huşur, Tursun (hzl.) (1995). İsmail Mehzûn Divan-ı Mehzûn. Ürümçi: Şincañ Halk Neşriyatı. 4).
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Kavun-nâme
Kilip yüz rengi izhâri şecerler
Şecerlerdin ecib şirin semerler
Yene köp mîvelerni bî-nehâyet
Muheyyâ kildi süni bî-muşekket
Cehân gülzârinin dehkâni oldur
Dime dehkân anin sultânı oldur
Hezân eyley dise eyler hezân ol
Behâr eyley dise eyler eyân ol
Muhemmed yeryüzige keldiler pâk
Uninğa secde kildi tokkuz eflâk
Niçün kim enbiyâlar serveridur
Melâik heylinin hem rehberidur
Hebîbim didi ol hellâk-i âlem
Ne tañ fecr eylese ferzend-i âdem
Tilegeç möcize bir köñli kâre
İşâret kildilar ay boldi pâre
Çu boldi cilvegâhi kâbe kevseyn
İrür ikki cehânğe kurretu’l-eyn
Tügenmes na’tin aytip tâ kiyâmet
Kilay elkâbdin bir söz hikâyet
(Osman, Ğayretcan, O. İsmail, T. Savut (hzl.) (2005). Uyğurlarnin Kedimki Edebiyati 2. Ürümçi: Şincan Maarip Neşriyatı. 440-441).
Gazel
Barma hergiz bezm-ârâ ol şûh-i mâhiñ bolmasa
Başiñ üzre otluğ ahiñdin kulâhiñ bolmasa
Kılma bir dem ey köñül yar aldida devâ-yi işk
Kan yaşiñ birle sariğ çehriñ guvâhiñ bolmasa
Hâh mehf-i nale kıl hâh aşkara hâh fiğân
Yetmes ol ayğe ana mehzûb ahiñ bolmasa
Öltürür âlem ğemi ey rindeler vâ bestesi
Mey bile meyhâne dehlizi penâhiñ bolmasa
Deyr pîri mey berip aytur mu tegbiri fenâ
Hirmen-i cândin tehi hes bergi kâhiñ bolmasa
Lutf hurşidi yarutmaydur kıyâmet deştide
Ruzgâriñni kara kilğan gunâhiñ bolmasa
Derdliğ sayrar mu erdi bülbül-i şûride dek
Heste Mehzûn köñli ey gül cilve gahiñ bolmasa
(Huşur, Tursun (hzl.) (1995). İsmail Mehzûn Divan-ı Mehzûn. Ürümçi: Şincañ Halk Neşriyatı. 4).
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | HOTENÎ, İbrahim | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | ŞEVKÎ, Muhemmed Resûl | d. 1853-1854 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | MÖCİZÎ, Molla İsmetullâh Binni Molla Nimetullâh | d. ? - ö. 19. yy. | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | HOTENÎ, İbrahim | d. ? - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | ŞEVKÎ, Muhemmed Resûl | d. 1853-1854 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | MÖCİZÎ, Molla İsmetullâh Binni Molla Nimetullâh | d. ? - ö. 19. yy. | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | HOTENÎ, İbrahim | d. ? - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | ŞEVKÎ, Muhemmed Resûl | d. 1853-1854 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | MÖCİZÎ, Molla İsmetullâh Binni Molla Nimetullâh | d. ? - ö. 19. yy. | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | HOTENÎ, İbrahim | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | ŞEVKÎ, Muhemmed Resûl | d. 1853-1854 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | MÖCİZÎ, Molla İsmetullâh Binni Molla Nimetullâh | d. ? - ö. 19. yy. | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | HOTENÎ, İbrahim | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
14 | ŞEVKÎ, Muhemmed Resûl | d. 1853-1854 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
15 | MÖCİZÎ, Molla İsmetullâh Binni Molla Nimetullâh | d. ? - ö. 19. yy. | Madde Adı | Görüntüle |