Madde Detay

Azerbaycan’ın Tovuz ilçesine bağlı Esrik’de, çiftçilik ile uğraşan Mürşüt İsmail ile Gülzar Hanım’ın çocukları olarak dünyaya geldi. 1947 yılında başladığı eğitim hayatının ilk ve orta kısmını köyündeki okullarda (1957) tamamladı. 1964’te Azerbaycan Devlet Üniversitesi’nden mezun oldu. Bakü’de işçi yatakhanesinde başeğitmen olarak görev yaptı (1965-1966). Azerbaycan Devlet Radyo ve Televizyon komitesinde başeditörlük görevlerinde bulundu (1966-1973). Moskova’da Gorki Dünya Edebiyatı Enstitüsü’nde Yüksek Lisans eğitimini tamamladı (1975). Bilimsel nitelikli filmler stüdyosunda başeditörlük yaptı (1976-1980). Yazıçı Yayınevi’nde şube müdürlüğü (1980-1983), Işık Yayınevi’nin genel müdürlüğü görevlerinde bulundu (1983-1987). Azerbaycan Özgürlük hareketinin öncülerinden biri olan şair, Gençlik-Molodost dergilerinin kurucusu ve genel yayın yönetmeni (1988-1991), Azerbaycan Devlet Radyo ve Televizyon komitesinin genel müdürü görevlerini üstlendi (1992-1993), Azerbaycan Devlet Üniversitesinde doktora tezini (1998) savundu. 1996’dan itibaren Türkiye’de bulunan Memmed İsmayıl, halen Çanakkale 18 Mart Üniversitesi’nde Profesör ünvanı ile çalışmaktadır.

İlk dönem şiirlerinin konusu daha çok tabiat, vatan ve anne sevgisi ile toprak/emek üzerine oldu. Yaşam-ölüm bağdaşıklığında (Deveci 2006: 42) kurduğu ve özgürlük bilincini başat değer kabul ettiği şiirlerindeki imge dünyası, epik-lirik ve duygusal yönelimlerin söze dönüşmüş şekliydi. Bu söyleyiş şekli onu, çağdaşlarından ayıran en temel özellik oldu. Memmed İsmayıl, şiirlerinin derin yapısına sinen ve özünü Türklük bilincinden alan vatan sevgisini, değerlere dönük yüzü ve kendilik bilinci ile kurulmuş bir milli kimlik söylemi halinde yansıttı. II. Dünya Savaşı’nın yetim bıraktığı şair, savaşın toplum üzerindeki etkilerini dile getirirken bireyselden toplumsala dönük bir özgürlük anlayışının temsilcisi oldu. Zamanın acısını çekebilen, onu kaderinin ağrısına dönüştürebilen, bu acıyı söze, şiire, tarihe aktaran şair (Bağırlı 2014: 125), hiçbir edebi ekole bağlı olmadı ve hiçbir zaman siyasi yapıyı övücü şiirler yazmadı. Daha çok dertleri, kederleri ve sorunları ile evrensel insan gerçeğine ayna tuttu. Yaratıcılığının esasını felsefi lirizm oluşturduğu için şiirleri, Batı çağdaşlığı ile Doğu bilgeliğinin kavşağında şekillendi (Tareseviç 1983: 45).

Hece vezni ve serbest şiir tarzında kaleme aldığı şiirleri ile Memmed İsmayıl, fikrin imgeli ifadesinde, halk deyim tarzının imkan ve ölçülerini kendine özgü yeni poetik açılımlarla genişletti (Naqiyev 1984: 54). Bu açıdan şair, Azerbaycan sahası Türk şiir geleneği içerisinde halk dilinin unsurlarını başarıyla kullanması, mısralarına yeni felsefi düşünceyi yüklemesi ve estetik zevki öncelemesi yönleri ile tanındı. Memmed İsmayıl, yaratıcılık düzleminde günümüz şairlerine etki kaynağı olurken kendisi de; M. Fuzuli, Semed Vurgun, Aşık Elesker, Osman Sarıvelli, Ehli Kerim; Necip Fazıl Kısakürek, Arif Nihat Asya’nın şiirini benimsedi.