Metin Önal Mengüşoğlu

(d. 17 Mayıs 1947 / ö. -)
Şair, öykücü, romancı, deneme yazarı, araştırmacı, hukukçu
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Elazığ’da doğdu. Çocukluk ve ilk gençlik yıllarını babasının mesleğinden dolayı Elazığ, Malatya, Diyarbakır gibi çeşitli illerde geçirdi. Diyarbakır İnönü İlkokulu'nu 1957'de, Malatya Lisesi'ni 1969'da tamamladı. 1978'de İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Diplomasını hiç kullanmayan şair, “diplomalarını yırtan şair” olarak anılmaktadır. Bir süre Vakıflar Başmüdürlüğü ve Bursa Disiplin Mahkemesi'nde çalışan Mengüşoğlu daha sonra hayatını ticaret yaparak sürdürmüştür.

2000 yılında Harput Şehrengizi isimli eseri ile Türkiye Yazarlar Birliği Şehir Kitapları Ödülü'nü aldı. Halen Bursa'da yaşayan Mengüşoğlu Türkiye Yazarlar Birliği üyesidir.

Elli yılı aşkın bir sanat ve düşünce dünyasına sahip olan Mengüşoğlu’nun ilk şiiri; "Unutmak", 1964'te Yeni İstiklal’de yayımlandı. Güzel şiir okumasıyla bilinen Mengüşoğlu’nun şiir ve hikâyeleri Yeni İstiklâl, Türk Yurdu, Fikir ve Sanata Hareket, Aylık Dergi, Çağrı, Defne, Deneme, İslam Medeniyeti, Milli Gençlik, Kriter, Kelime gibi çeşitli dergilerde yayımlandı. Ayrıca Mengüşoğlu; Dal, Çile ve Kelime dergilerini de çıkardı. Yazarın, edebi şahsiyetinin oluşumunun birinci kaynağı ailesidir. Mengüşoğlu yaptığı söyleşide bunu şöyle ifade etmektedir: “Anneannemin musikiyle birlikte okuduğu Ahmediye, Muhammediye, Karadavut kitaplarından bazı ezgiler, dayımın okuduğu Harput türküleri ve çevrede duyduğum türküler beni sanatla tanıştırdı.” (Saruhan 2012: 6). Mengüşoğlu’nun sanat ve düşünce dünyasında Malatya Ekolü bünyesinde Ebu Hanife düşüncesi ve M. Said Çekmegil, Mehmet Akif, Necip Fazıl ve Sezai Karakoç önemli bir yer tutmaktadır. “Mistik söylemleri ön plana çıkaran bu ‘Asyalı Şair’imizin Sezai Karakoç’un şiirleriyle kontakt kuran içyapısı göze çarpmaktadır” (Özcan 2007: 129). Karakoç için; “bütün şiirleri neredeyse beni, benim mayamı anlatmaktadır, böyle bir duyguya kapılıyordum ilk okumalarımda. Ne kadar bana benziyordu bu adam, böyle düşünüyordum.” (Öz 2012: 3). diyen Mengüşoğlu’nun, eserlerinde Karakoç çizgisini devam ettirdiği görülmektedir.

Sanatın her zaman bir misyon yüklenmesi gerektiğini dile getiren yazar, bu durumu eserlerinde kanıtlamaya çalışmıştır. Millî olandan yola çıkıp evrensele ulaşmayı gaye edinen yazar için “mahalli ve evrensel olanın birbiriyle uyumlu bir durum oluşturduğu ve insani olanın meşru bir planda kendi rengini, biçimini estetik bir boyut olarak ortaya koyduğu fikri hakimdir” (Çiftçi 2015: 350). Eserlerinde yalın ve anlaşılır bir dil tercih eden Mengüşoğlu’nun şiirlerine bakıldığında süsten arınmış derinlikli bir anlatımın söz konusu olduğu görülmektedir; şiir, onun için gerçek hayatın bir yansımasıdır. “Şiirlerinde geleneğin izleri görülür ve modern şiirin kazanımlarıyla yeni bir bütünlüğe ulaşır” (Ülger 2016: 205). Gerçek hayatı yansıtırken duyu ve duyguların birlikte hareket ederek eserlerini yazan Mengüşoğlu bu uyumu şöyle açıklamaktadır: “Kalbin marifeti için ortaya koyduğumuz edebiyatın duyularla alakasız olduğu asla sanılmasın. Kafadaki organların işi duyu sergilemekse kalptekiler duyu toplama merkezi ödevi görür. Duyular ve duyguların alışverişinden doğar edebiyat ve sanat ürünleri” (Mengüşoğlu 2011: 57). Bu düşüncesiyle birlikte yazarın edebiyat/sanat ürünü ortaya koyarken ilhamla birlikte çalışmanın da gerekliliğine inandığı görülmektedir.

Eserlerini oluştururken İslami unsur ve değerleri merkeze alan Mengüşoğlu, dini, sanat ve düşünce dünyasının en önemli faktörü olarak algılamaktadır: “Şiirim, sanatım ve hayatım benim için dinimin kaynağından beslenirse sahip çıkacağım eserlerim olurlar” (Mengüşoğlu 2012: 21). Toplumsal sorunlara ve düşüncelere de yer veren Mengüşoğlu Doğu- Batı arasında sıkışan Türk insanının durumunu gözler önüne sererken çözüm yolları sunmaktadır. Küçük yaştan itibaren memleketinden uzakta olması Mengüşoğlu’nun şiirlerinde gurbet ve memleket özlemi temalarını da öne çıkarmaktadır.

Kaynakça

Buran, Ahmet, Ali Yıldırım, Tarık Özcan (2007). ‘‘Metin Önal Mengüşoğlu’’. Harput’tan Hazar’a Elazığlı Şairler. Elazığ: Elazığ Belediyesi Yayınları. 129.

Çiftçi, Ferhat (2015). “Metin Önal Mengüşoğlu: Hayatı-Sanatı-Düşünce Dünyası”. Fırat Üniversitesi Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi, Uluslararası Harput’a Değer Katan Şahsiyetler Sempozyumu. 969-991.

Mengüşoğlu, Metin Önal (2011). “Edebiyatta Bir Kazı Çalışması”. Bizim Külliye. 50: 57-61.

Öz, Asım (2012). “Metin Önal Mengüşoğlu ile Söyleşi”. 5 Mart. Dünya Bülteni. . https://www.dunyabulteni.net/roportaj/m-o-mengusoglu-karsi-kiyida-biri-var-insanlarin-hizasinda-h200290.html (Erişim tarihi: 11.06.2018)

Saruhan, Emeti (2012). “Metin Önal Mengüşoğlu ile Söyleşi”. Yeni Şafak. 29 Ocak. https://www.yenisafak.com/roportaj/mezhep-ve-mesrebimizi-dinimizin-onune-gecirdik-364658 (Erişim tarihi: 11.06.2018)

Ülger, Nevzat (2016). Elazığ’a Değer Katanlar. Elazığ: Elazığ Belediyesi Elazığ Külliyatı Kültür Yayınları.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. SEMA ORUÇ
Yayın Tarihi: 09.03.2019
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Gâvur KayırcılarOkur kitaplığı / İstanbul1973Hikâye
Ben Asyalı Bir OzanOkur kitaplığı / İstanbul1983Şiir
Çamurlu Bir IrmakBeyan Yay. / İstanbul1986Şiir
Dr.SOkur Kitaplığı / İstanbul1987Hikâye
Ağabeyime MektuplarSır Yay. / Bursa1995Deneme
Hayatımın BahanesiSanat Yay. / İstanbul1995Şiir
Düşünmek FarzdırOkur kitaplığı / İstanbul1995İnceleme
Yerler MühürlendiOkur Kitaplığı / İstanbul1996Roman
Sevda Söze DönüşmezBeyan Yay. / İstanbul1998Şiir
Kimliğin Fotoğrafsız YaprağıOkur Kitaplığı / İstanbul1998Deneme
Havada Bulut VarOkur Kitaplığı / İstanbul1999Deneme
Harput ŞehrengiziOkur Kitaplığı / İstanbul2000Hatıra
Vahiy ve SanatPınar Yay. / İstanbul2004İnceleme
İstanbul Hikâyeleriİlke Yay. / İstanbul2004Hikâye
Öptüm Kara GözlerindenOkur Kitaplığı / İstanbul2007Deneme
Müstesna Şair Mehmed Akif ErsoyPınar Yay. / İstanbul2007İnceleme
Zihni Karışıklar İçin Alışkanlık ReçetesiOkur Kitaplığı / İstanbul2008Deneme
Bilge Terzi Mehmet Said ÇekmegilOkur Kitaplığı / İstanbul2009İnceleme
Bıçağa Basar GibiOkur Kitaplığı / İstanbul2010Şiir
Endülüs- Espana MusulmanaOkur Kitaplığı / İstanbul2011Şiir
Bir Kelime MesafesiOkur Kitaplığı / İstanbul2012İnceleme
Kalbim MühürlenmedenOkur Kitaplığı / İstanbul2012Sohbet
Mağrur Öfke: Necip FAZILOkur Kitaplığı / İstanbul2014İnceleme
Anladıkça ArtanOkur Kitaplığı / İstanbul2014Diğer
Bize Kefen Biçene BakOkur Kitaplığı / İstanbul2016Şiir
"Felsefe Sıfır Din Bir'di" Sezai KarakoçOkur Kitaplığı / İstanbul2017İnceleme
Kalbin MarifetleriOkur Kitaplığı / İstanbul2017Diğer

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Nazım Payamd. 1 Ocak 1955 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Uğur Karacad. 26 Kasım 1981 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3NİMRİ DEDE/DEDE/NİMRİ, İsmail Dehmend. 1909 - ö. 18.10.1986Doğum YeriGörüntüle
4Sultan Su Akard. 28 Mart 1947 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Abdullah Şanald. 3 Ağustos 1947 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6DİLARA AZAFLId. 1947 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7İsmail Hakkı Talasd. 1909 - ö. 27 Ağustos 1978MeslekGörüntüle
8Naim Tiralid. 1925 - ö. 25 Mayıs 2009MeslekGörüntüle
9Mustafa Mutkov (Mutlu)d. 1935 - ö. 1997MeslekGörüntüle
10Asaf Çiyilteped. 1934 - ö. 7 Haziran 1967Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11Mustafa Armağand. 24 Şubat 1961 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12Cahit Koytakd. 29 Ocak 1949 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13İSHAK METİNd. 1954 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14VELİ METİNd. 1945 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15Galip Erdemd. 10 Mart 1930 - ö. 12 Mart 1997Madde AdıGörüntüle