Madde Detay

Fikret Memişoğlu, 1915 yılında Elazığ’a bağlı şimdiki adı Kızılay olan Kesrik mahallesinde dünyaya gelmiştir. Büyük babası Harput’un tanınmış ailelerinden kalem erbabı Hacı Arif Bey’dir. Fikret Memişoğlu’nun babası, Memişağa oğullarından emekli sayıştay murakıbı Osman Remzi Efendi, annesi Sivas’ın Zaralızâdeler ailesinden nüfus nazırı Sait Bey’in kızı Münire Hanım’dır. Memişoğlu'nun beş kardeşi vardır (Onur 2017: 13; Haykır 2015: 186).

Memişoğlu, ilk ve orta tahsilini Elazığ’da, lise tahsilinin bir kısmını Diyarbakır’da yapar bir kısmını ise Ankara’da yaparak tamamlar. 1937 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun olur (Bican 2009: 181). Askerlik görevini 1941’de tamamladıktan sonra memuriyete başlar. Çeşitli yerlerde savcılık ve hâkimlik yaptıktan sonra istifa ederek 1948 yılında Elazığ’da serbest avukatlık görevine başlar ve ömrünün sonuna kadar bu görevini yürütür (Onur 2017: 13).

1945 yılında Elazığ’ın Saray mevkiinden Bakkalbaşı Şükrü Bey’in kızı 1923 doğumlu, Konya Muallim Okulu mezunu Ayşe Tarhan Hanım’la evlenen (Onur 2017: 13) Memişoğlu'nun; Seçmen, Güçmen, Arif, Rüzgar ve Salkım adlarında beş çocuğu vardır. Memişoğlu, 1957-1960 yılları arasında Elazığ İmam Hatip Lisesi’nde edebiyat öğretmenliği, 1959’dan vefatına kadar Elazığ Devlet Su İşleri’nde hukuk müşavirliği ve avukatlık, 1958-1962 yılları arasında ise Elazığ Barosunda başkanlık görevlerinde bulunur. Elazığ'da Yeni Fırat Dergisi’ni 36 sayı çıkarır. Bir süre siyasetle de uğraşan Memişoğlu, Harput müziğinde bugün çalınan birçok eserin derlemesini yapar. Hukukçu, şair, yazar ve folklor araştırmacısı Memişoğlu, 20 Temmuz 1968 tarihinde vefat eder ve Elazığ/Harput'ta bulunan aile mezarlığına defnedilir.

Çok yönlü bir kişiliğe sahip olan Fikret Memişoğlu, başarılı bir hukukçu kimliğinin yanında, iyi bir edebiyatçı, dürüst bir siyaset adamı, vefakâr bir öğretmen, çalışkan bir folklor araştırmacısı, başarılı ve yetenekli bir yazar ve şair olarak kendisini her alanda yetiştirmiştir.

Genç yaşlarında edebiyata olan ilgisi ve şiir yazma eğilimi, ona atalarından kalan bir mirastır. Memişoğlu yeteneğini, çalışkanlığı ve araştırma azmi ile birleştirmiş, bu yönde kendisini daima geliştirmiştir. Zaman içerisinde yazdığı şiirlerini dergilerde, Harput Divanı adlı kitabında ve kendisinin yazıp ciltlettirdiği Fikret Memişoğlu Şiir Antolojisi’nde yayımlamıştır. Binden fazla şiiri olan Memişoğlu, şiirlerinin çoğunu aruz vezniyle yazmıştır. Hece ölçüsüyle yazdığı şiirlerinde “Yolcu” mahlasını kullanmış, akıcı diliyle halk şiiri alanında başarılı bir üslup yakalamıştır. Aruz vezniyle yazdığı şiirlerinde ise Arapça ve Farsçaya hâkim olduğu görülmektedir. Aşk, tabiat, kadın, gül, bülbül gibi klasik konuların yanında dinî ve sosyal konularda da şiirleri vardır. Hiciv türünde yazdığı şiirlerinde de oldukça başarılıdır (Onur 2017: 25). Bununla birlikte memleket sevdalısı olması sebebiyle Harput’u konu alan şiirleri de oldukça fazladır.

Memişoğlu, gerek Osmanlı saray şairlerine gerekse Harputlu mahallî şairlere nazireler, tahmisler, tanzirler yazmıştır. Bu durum onun nazirecilik yanının ağır bastığını göstermektedir. Ayrıca başka şairlerle birlikte ortak şiirler de yazması onun farklı bir yönüne ışık tutmaktadır (Onur 2017: 26). Şiirlerinin dışında kendisinin yönetip sahneye koyduğu 10 perdelik "Hafız Nuri-İri Güllü" melodik piyesi oldukça önemlidir (Onur 2017: 28). Harput’a ait bu türküyü hikâyesiyle ölümsüzleştirmiş ve bu alanda bir ilke imza atmıştır. Hece ve aruzla şiir, makale, seyahat yazısı, biyografi, eleştiri, anı, hatıra, köşe yazısı, piyes gibi çeşitli alanlarda yazılar yazan Memişoğlu, başarısını ödüllerle taçlandırmıştır.

Memişoğlu’nun evi, zamanında edebî sohbetlerin yapıldığı, musiki meşklerinin olduğu bir kültür evidir. Eşi Ayşe Hanım da müzisyen ve edebiyatla uğraşan bir ailenin evladıdır. Ayşe Hanım’ın musiki ve edebiyata olan ilgisi, kabiliyeti aileden gelmektedir. Ayşe Hanım bu tecrübelerini, sesinin güzelliği, aldığı eğitimi ve musiki bilgisiyle birleştirmiştir (Onur 2017: 14).

Harput-Elazığ folkloruna ömrünü adayan Memişoğlu, zamanın gençlerine de Harput/Elazığ kültürünü tanıtır. Musiki, edebiyat, fen, tiyatro, Osmanlıca, yabancı dil, aruz bilgileri, halk oyunları, vb. konularda dersler verir (Onur 2017: 14). Yaşadığı dönemin siyasi, sosyal, ekonomik şartlarının zorluğuna rağmen daima kültürel faaliyetlerde bulunmuş, gençleri bu konuda teşvik etmiştir. O dönemlerde sanata, özellikle halk oyunlarına çok rağbet edilmemesine rağmen, sınırları zorlayarak memleketinin kültürüne hizmet etmiştir.

Fikret Memişoğlu’nun en önemli başarılarından birisi de halk oyunları ekiplerini bir disiplin içinde yetiştirmesi, bu alanda İngiltere ve Fransa'da üstün başarılar kazanmasıdır (Onur 2017: 14). Çeşitli festivallerde, etkinliklerde özelde Harput/Elazığ kültürüne genelde ise Türk kültürüne büyük hizmetlerle katkı sağlamıştır. Hatta İngiltere’de düzenlenen Uluslararası Folklor Festivali’nde Türkiye’den beş ekibin sorumluluğunu üstlenmiş, Bursa Kalkan-Kılıç oyununu birinci, Elazığ Çayda Çıra oyununu üçüncülüğe taşımıştır. Bu arada Elazığ Çayda Çıra oyununun Avrupa’da “Mumlu Dans” olarak tanınmasını sağlayarak büyük bir başarıya imza atmıştır.

1962 yılından itibaren aylık sanat ve fikir dergisi olarak Yeni Fırat Dergisi’ni kendi imkânlarıyla 36 sayı çıkarmayı başarmıştır (Onur 2017: 15). Memişoğlu’nun Harput Ahengi, Harput Divanı, Harput Halk Bilgileri ve Nebîler Mesnevîsi olmak üzere dört kitabı vardır. Harput Ahengi adlı çalışması on bir yıl boyunca yapılan derlemelerin bir ürünüdür (Kayaokay 2016: 12). Bu çalışmada, Harput müziği, makamları, usta okuyucular, türküler, türkü hikâyeleri ve bir operet yer almaktadır. Memişoğlu bu eseri meydana getirirken kendi gazel ve şiirlerini de kitaba dâhil etmiştir. Yazarın Harput Divânı adlı diğer kitabı Elazığ’da yetişen kendisi de dâhil olmak üzere otuz beş şairin hayatını ve şiirlerini içermektedir. Yazarın Harput Halk Bilgileri adlı kitabında da Harput’un tarihinden yaşam tarzına, giyim kuşamından halk oyunlarına, türkülerinden manilerine kadar birçok kültürel ürünü bulmak mümkündür.

Memişoğlu’nun bir başka eseri de Nebîler Mesnevîsi’dir. 1020 beyitten oluşan bu mesnevide Hz. Âdem’den başlayarak Hz. Muhammed ile son bulan 28 peygamber geçmektedir. "Pencereden Bir Taş Geldi (Mamoş)", "Telgrafın Tellerini Arşınlamalı", "Yemen Türküsü", "İndim Yarin Bahçesine", "Kövengin Ellerinde" gibi ölümsüz birçok eseri derlemiştir (Onur 2017: 329). 

Memişoğlu’nun kültürü için yaptığı hizmetler doğum ve ölüm yıldönümlerinde çeşitli etkinliklerle anılır ve çalışmalara konu edilir. Naci Onur tarafından, Memişoğlu’nun hayatı, edebî kişiliği ve şiirlerini kapsayan ayrıntılı bir çalışma, Av. Fikret Memişoğlu Hayatı, Şiirleri ve Hakkında Yazılanlar adıyla 2017'de Manas Yayıncılık tarafından yayımlanmıştır. Ayrıca Fikret Memişoğlu hakkında çeşitli makaleler, şiirler, yazılar, tezler de onun anısına hazırlanmış, programlar yapılmıştır.