MÜNŞÎ, Menteş-zâde Ali

(d. ?/? - ö. 1146/1733-34)
divan şairi ve yazar
(Divan/Yazılı Edebiyat / 18. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Bursa'da doğdu, doğum tarihi belli değildir. Asıl adı Ali olup "Menteş-zâde" adıyla tanındı. Bursalı Mehmed Tâhir, Os­manlı Müellifleri'nde Ali Münşî'nin aslen İstanbullu olduğunu, sonradan Bursa'ya yerleştiği için Bursalı tabip Ali Münşî diye şöhret bulduğunu yazıyor. İshak Hocası Ahmet Efendi'nin yanında eğitim gördü. Derviş Ömer'den de tıp dersi aldı. Abdurrahim-zade Yahya Efendi'den mülâzım oldu. Tıp konusunda aldığı eğitimle zamanın önemli hekimleri arasına girmeyi başardı. Yenişehirli Abdullah Efendi'nin imtihanıyla hariç rütbesini elde etti. Saraya hekim olarak atandı. 1146/1733-34  yılında vefat etti. Müstakim-zade Süleyman Sadeddin'i göre, Ali Münşi'nin mezarı Üsküdar'da Himmet Dede Tekkesi civarındaki Divitçiler Çeşmesi arkasındadır (2000: 409). Mezar taşındaki kitabede; "Eşk-i çeşmim dökerek târîh didim / Bû Alî hikmet bekâya gitdi âh" (1146 /1733) tarihi yazılıdır (Kurdoğlu 1967: 197).

Sâlîm, Münşî'yi "şiir ü inşâya kâdir" bir şair olarak tanıtır (İnce 2005: 628). Şiirlerinde Münşî mahlasını kullanmıştır. Veli Behcet Kurdoğlu, Şair Tabipler adlı eserde Ali Münşî'nin tıp alanında yazdığı 11 eserin isimleri ve bulundukları kütüphane numaralarını vermektedir.

1.Kınakına Kabukları Monografisi. Prof. Dr. Feridun Nafiz Uzluk, Bursalı Ali Münşî’nin, Hekimoğlu Ali Paşa adına yazdığı bu monografi hakkında “Tedavi fenninin bütün inceliklerini göz önünde tutarak yazılan bu monografi Tabib Ali Münşî’nin tıb kültürünü göstermesi bakımından dikkatimizi çekmektedir” demektedir. Prof. Uzluk, 1950 Amsterdam Tıb Târihi Kongresi’nde bu kinin monografisini sundu. Yazma nüshası, İÜ Küt. TY. Nu: 4234'tedir.

2. İpecacuanha Monografisi: Prof. Dr. Feridun Nafiz Uzluk bu monografi hakkında bir risale yazdı ve Roma Tıb Târihi Kongresi’ne takdim etti. IÜKTY. Nu: 4234'tedir.

3. Kimya-yı Hendesî: Tercüme bir eserdir. İÜ Küt. TY. Nu: 4133'tedir.

4. Bidâatü’l- Mübtedi: Tıbbî bir eserdir. İÜ Küt. TY. Nu: 1787'dedir.

5. Minsycht’den tercüme Akrabâdin (Pharmacopée): İÜ Küt. TY. Nu: 7055'tedir.

6. Cerrah-nâmeKendi el yazısıyla olan bu kitabın ön sözünde tıp öğrenimi sırasında usta bir cerrahla beraber çalıştıklarını, tecrübe edilmiş ve çabuk tesir eden devâları, cerrahlık sanatı için lüzumlu kaideleri ve tedbirleri Arapca ve Latince kitaplardan topladığını, fakat bunları ancak hocası Hekimbaşı Ömer Şifâî’nin teşvikiyle 1135/1722'de Cerrahnâme adlı bir kitap haline getirdi. İÜ Küt. TY. Nu: 4302'dedir. 

7. Panzehir Risâlesi: Belediye Muallim Cevdet Kitapları Nu: 127'dedir.

8. Risâle-i Cedvar: İÜ Küt. TY. Nu: 4234'tedir.

9. Risâle-i Narcil: İÜ Küt. TY. 4234'tedir.

10. Risâle-i Aşeb-i Çâ: İÜ Küt. TY. Nu: 4234'tedir.

11. Nikris Risâlesi:  Tercümedir. Nüshası İÜ Küt. TY. Nu: 4234'tedir (Kurdoğlu 1967: 197).

  

Kaynakça

Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyli Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay. 

Bursalı Mehmed Tâhir (1333-42). Os­manlı Müellifleri. İstanbul: Matbaa-ı Amire.  3/228.

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara. AKM Yay.562-63

İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şuarâ - Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay. 628.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.I-II. Ankara: Bizim Büro Yay.  981

Kurdoğlu, Veli Behcet (1967). Şair Tabipler. İstanbul: Baha Matbaası.197

Müstakimzade Süleyman Sadeddin (2000). Mecelletü’n-Nisâb fi’n-Nisbi ve’l-Künâ ve’l-Elkâb(Tıpkı Basım). Ankara: KB. Kütüphaneler Genel Müdürlüğü. 409.

 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
Yayın Tarihi: 19.08.2014
Güncelleme Tarihi: 13.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Matla

Sûziş-i dil âkıbet râm eyledi cânânemiz

Şem’i teshîr etdi nârencât ile pervânemiz

***

Goncaveş ber-çîdedir hâr-ı hevâdan dâmenin

Bâg-ı hüsne rahnedir çâk-ı girîbânın senin

Seyl-i eşkimden nişân mümkin mi ey deryâ sana

Ser-te-ser emvâcdan çeşm olsa ummânın senin 

(İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şuara - Salim Efendi. Ankara: AKM Yay. 628).

Nakşına aldırma havf et çeşm-i efsûn-nâzdan

El-hazer ey kebg-i âlem pençe-i şeh-bâzdan

İbtidâ-yı aşkda eyle tefekkür âhirin

Sûret-i encâmı gör âyine-i âgâzdan

Âleme subh-ı kıyâmetveş olur şûriş-figen

Çeşmi hem-reng-i şafak oldukça hâb-i nâzdan.

(Kurdoğlu, Veli Behcet (1967). Şair Tabipler. İstanbul: Baha Matbaası.198-99).

 


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SÂHİB, Sâlih Deded. ? - ö. 1718-19Doğum YeriGörüntüle
2SEHÂYÎ, Sehâyî Çelebid. ? - ö. 1512?-1516?Doğum YeriGörüntüle
3Doğan Yarıcıd. 1 Haziran 1967 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4SÂHİB, Sâlih Deded. ? - ö. 1718-19Doğum YılıGörüntüle
5SEHÂYÎ, Sehâyî Çelebid. ? - ö. 1512?-1516?Doğum YılıGörüntüle
6Doğan Yarıcıd. 1 Haziran 1967 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7SÂHİB, Sâlih Deded. ? - ö. 1718-19Ölüm YılıGörüntüle
8SEHÂYÎ, Sehâyî Çelebid. ? - ö. 1512?-1516?Ölüm YılıGörüntüle
9Doğan Yarıcıd. 1 Haziran 1967 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10SÂHİB, Sâlih Deded. ? - ö. 1718-19MeslekGörüntüle
11SEHÂYÎ, Sehâyî Çelebid. ? - ö. 1512?-1516?MeslekGörüntüle
12Doğan Yarıcıd. 1 Haziran 1967 - ö. ?MeslekGörüntüle
13SÂHİB, Sâlih Deded. ? - ö. 1718-19Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14SEHÂYÎ, Sehâyî Çelebid. ? - ö. 1512?-1516?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Doğan Yarıcıd. 1 Haziran 1967 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16SÂHİB, Sâlih Deded. ? - ö. 1718-19Madde AdıGörüntüle
17SEHÂYÎ, Sehâyî Çelebid. ? - ö. 1512?-1516?Madde AdıGörüntüle
18Doğan Yarıcıd. 1 Haziran 1967 - ö. ?Madde AdıGörüntüle