Madde Detay

Asıl adı Mustafa Altınkaynak olan âşık, 1868 yılında Kayseri’nin Bünyan ilçesine bağlı Camiicedit (Yenicamii) mahallesinde doğmuştur (Akbaş 1994a: 34; Akbaş 1994b: 8; Kalkan 1988: 71; Deniz 1981: 7). Soyadı Kanunu ile birlikte “Altınkaynak” soyadını almıştır (Akbaş 1994a: 34). Yaşadığı ilçede “Aşig Dayı” namıyla tanınan âşık (Akbaş 1994a: 34), yoksul bir hayat sürmüştür (Kalkan 1988: 71).

Hamdi Üçok’a göre kulaktan dolma dinî bilgilere sahip olan âşığın tahsili sadece okuyup yazmaktan ibarettir (Üçok 1953: 125). Rasim Deniz ise âşığın iyi bir tahsil görmediğini, fakat yeterli ölçüde dinî bilgiye sahip olduğu için köylerde imamlık yaptığını ve “Hoca” olarak tanındığını ifade etmektedir (Deniz 1981: 7). Âşık üzerine müstakil bir eser hazırlayan S. Burhanettin Akbaş da onun hoca olduğunu, fakat geçimini bağ bahçe işlerinden temin ettiğini bildirmektedir (Akbaş 1994b: 8; Akbaş 1994a: 34). Âşığın kendisi ise bir şiirinde geçimini temin maksadıyla eşiyle birlikte Adana’ya gittiğini, fakat eşinin rahatsızlanması üzerine geri dönmek zorunda kaldıklarını ifade etmiştir (Akbaş 1994a: 35). Şiirlerinden anlaşıldığı kadarıyla 1. Dünya Savaşı’na da katılmış (Kalkan 1988: 71), 1941 yılında Bünyan’da vefat etmiştir (Üçok 1953: 125; Akbaş 1994a: 34; Akbaş 1994b: 8; Kalkan 1988: 71).

Adını mahlas olarak kullanmıştır. Kaynaklarda saz çalıp çalamadığı hususunda herhangi bir bilgi yoktur. Onun badeli âşık olması hususunda da iki rivayet aktarılmaktadır. Bunlardan ilkine göre Mustafa, bir gün rüya görür. Rüyasında erenler tarafından kendisine bade sunulmuş, âşık da bu badeden içmiştir. Ancak rüya sırasında birden uyandığı için, yani rüya tamamlanmadığı için âşıklığı yarım kalmış ve şiirlerinden pek çoğu unutulmuştur (Akbaş 1994a: 35). Diğer rivayete göre ise rüyasında hak badesinden içmiş ve rüya tamamlanmıştır. Bu olaydan sonra evinde duramaz olmuş, dağlara çıkıp günlerce evine dönmemiştir. Annesi de oğlunun aklını yitirmesinden korktuğu için ona murdar et yedirmiş ve böylece onun hak badesinin tesirinden kurtulmasını sağlamıştır (Akbaş 1994a: 35).

Mustafa, irticalen şiir söyleme yeteneğine sahiptir. Hatta Üçok’un aktardığı bilgilere göre güzellemeleriyle birlikte zaman zaman irticalen söylediği nükteli hicivleri sayesinde çevresinde âşık olarak tanınmaya başlamıştır (Üçok 1953: 125). Zeki ve yetenekli olmasına rağmen himaye görüp kendisini geliştirebileceği bir ortama bulamadığı için pek fazla varlık gösterememiş (Üçok 1953: 125), ünü çevresi dışına çıkamamış bir köy âşığı olarak kalmıştır (Kalkan 1988: 71).

Âşığa ait ilk şiirler Üçok’un eserinde yayımlanmıştır. Bu eserde ona ait üç şiir yer almaktadır (Üçok 1953: 125-127). Deniz ise Erciyes dergisinin bir sayısında ona ait sekiz şiir yayımlamıştır (Deniz 1986: 7-8). Bu şiirlerden üçü, daha önce Üçok’un derlediği şiirlerdir. İki şiir ise eksik olup sadece birer dörtlükten ibarettir. Akbaş, 1986 yılında Erciyes dergisinde çıkan üç yazısında ise âşığın 16 şiirine yer vermiştir (Akbaş 1986a: 9-12; Akbaş 1986b: 32-33; Akbaş 1987: 18-19). Bu şiirlerden üç tanesi oldukça eksiktir. Şiirlerden biri âşığın akrabalarından Nimet Altınkaynak’tan; diğerleri ise Bünyanlı emekli öğretmen Mustafa Abacıoğlu’nun yazma defterinden temin edilmiştir (Akbaş 1994a: 35). Akbaş daha sonra hazırlamış olduğu müstakil eserde ona ait bütün şiirleri bir araya getirmiştir (Akbaş 1994b).

Şiirlerinde 8’li ve 11’li hece vezni ile koşma, semai, güzelleme, taşlama gibi halk şiiri nazım şekli ve türlerine yer vermiştir. Eserlerinde yaşadığı Bünyan’ı, sevgilisini ve günlük hayatta dikkatini çeken bazı kişileri dile getirmiştir. Bazı şiirlerinde ise dinî duyarlılık ön plandadır. Bu şiirlerde daha ziyade hiciv söz konusudur. Şiirlerinde geçen bend, gerdan, şeyda, nisyan gibi kelimelere bakılırsa az da olsa klâsik kültüre aşina olduğu söylenebilir. Sevgiyi ve tabiatı işlediği şiirlerde ise yer yer yöre ağzı söyleyişleri de içeren yalın ve coşkun bir dile sahiptir. Şiirlerindeki gerek coşkunluğuna gerekse söylem tarzına bakıldığında Karacaoğlan mektebine bağlı bir âşık olduğu da ifade edilebilir.