Madde Detay

Nesimi Çimen, aslen Sivaslı olup 1931’de Adana’nın Saimbeyli ilçesinin Fatmakuyu köyünde doğmuştur. 1941-1942’lerde Kayseri Sarız’ın İncemal (Cemalan) köyüne göçer. Kendisini İç Anadolu insanı olarak niteler. Herhangi bir öğrenim görmemiştir. İlkokul diplomasını 45 yaşında alabilmiştir. On iki yaşında saz çalmaya başlar. 1949’da Sarız’da ilk evliliğini, 1953’te Bandırma’da askerliğini yapar. 1956’da Kadirli’ye göç eder. 1959’da ikinci evliliğini yapar. Birinci evliliğinden dört, ikinci evliliğinden ise bir çocuğu vardır. Nesimi, geçimini sağlamaya amcasından öğrendiği kalaycılıkla başlar ve 1961 yılına kadar bu meslekle uğraşır. Aynı yıllarda Yaşar Kemal ile tanışan Nesimi, İstanbul’a gider ve bir mozaik fabrikasında işçi olarak dokuz ay süreyle çalışır. 1962 yılından itibaren öncesinde sembolik olarak icra ettiği curayı kitleler önünde âşık sıfatıyla çalmaya başlar ve hem usta malı eserler hem de kendi eserlerini seslendirerek tamamen bu işe yönelir. Yaşamında müziğin dışında oyunculuğa da yer veren Nesimi, 1994’te Atıf Yılmaz’la birlikte bir film (Muradın Türküsü) çeker. Halk Oyuncuları Tiyatrosunda yer alarak Pir Sultan Abdal'ı oynar. Ayrıca İstanbul'da bulunduğu yıllarda 1964'ten itibaren Türkiye İşçi Partisinde (TİP) aktif olarak çalışır. 1962’de İstanbul’a göç eder ve ölümüne kadar da burada yaşar. Nesimi, 1970 yılından itibarenTürkiye’nin yanı sıra Almanya, İngiltere, Fransa, Yugoslavya, Hollanda, İsviçre ve İsveç’te konserler verir, uluslararası şenliklere, radyo ve televizyon programlarına katılır. O, ilk olarak Fransa'ya gider, orada 15 gün kaldıktan sonra Avrupa’nın çeşitli yerlerini de gezer. 1976 yılında Fransa'da bir plak çalışması da yapan Nesimi, ikitelli curayı yurt dışında tanıtır.

Nesimi Çimen, icracılığın yanı sıra bir de müzik yapım şirketi açmıştır. Pek çok plak ve kaset doldurmuş olup şiirleri henüz kitap hâline getirilememiştir. Kendisini “Derviş Cemalliyiz, Dersim Dedelerinden” şeklinde ifade eder. Cura çalmaya on bir yaşında başlayan âşık, saz çalmanın aile geleneği olduğunu “dedem, babam, amcam, dayım çalardı” şeklinde söyler. Oğlu Mazlum Çimen de kendisi gibi tanınmış bir ozandır. Çimen de cemlerde ibadet etmek, deyiş söylemek için saz çalmaya başlar fakat dedelik yapmaz. Bütün Alevi şairlerinden, özellikle de Pir Sultan Abdal, Virani, Kul Nesimi ve Kul Himmet’ten, günümüz şairlerinden ise en çok Edirne Uzunköprü’den Derviş Kemal’den etkilenir. SASEM’e kayıtlıdır. TRT’de program yapar. Âşıklığın ilk yıllarında usta malı şiirlerle (Kaygusuz Abdal, Pir Sultan Abdal, Hatayî) sonraki yıllarda ise kendi parçalarıyla okuyucusunun karşısına çıkar (Arısoy 1985: 309; Haşhaş 1993: 4; Sakaoğlu vd. 2008: 229; Gürgün, 2013: 75-77; Çimen 2015 akt. Oral 2018: 89). Âşık Nesimi Çimen, curanın son ustasıdır. Çimen, 2 Temmuz 1993 tarihinde, Sivas’ta Pir Sultan’ı Anma Şenlikleri sırasında Madımak Oteli'ne yönelik saldırıda vefat etmiştir. Cenazesi İstanbul Karaca Ahmet Mezarlığı’na defnedilmiştir (Osanmaz 2017: 134).

Âşık Nesimî Çimen, çağdaş halk ozanlarının içinde toplumsal sorunlara eğilmeyi, onları değerlendirmeyi, çok zaman taşlamayı yeğleyen bir halk ozanıdır (Arısoy 1985: 309). Arısoy, âşığın “Bana” adlı şiirine yer verir (Arısoy 1985: 309). Bu şiirinde Nesimî mahlasını kullanan âşığın söyleyişi coşkuludur. Şiirlerinde Alevi-Bektaşî kültürün yanı sıra toplumsal olayları, yurt ve millet sevgisini, kardeşliği, barışı işlemiştir (Sakaoğlu vd. 2008: 229).

Nesimi Çimen, kendi kendini yetiştirmiş bir halk ozanıdır. O, insanların zamana göre düşüncelerini savunan bir aydındır. Bağnazlığa, her türlü tutuculuğa, geri kafalılığa başkaldırmış, eleştirmiştir. Ona göre topluma en büyük zarar diplomalı cahillerden gelir. Nesimi, halk şiirindeki başkaldırısı, emperyalist düzene ve onun uşaklarına karşıdır. Nesimi hiçbir zaman Tanrı’ya başkaldırıda bulunmaz. O her zaman inançlı, sabırlı, kadere inanan ama kaderci de olmayan tasavvuf ehli bir ozandır. Nesimi ölçülü, uyaklı halk şiirinde, toplumcu bakış açısıyla başkaldırıyı dile getiren halk ozanıdır. Şiirlerinde mücadeleci bir yapı görülür. Şiirlerinde ezilen halka mesaj verir, düşünmesini ister. Dizelerinde zalimin zulmüne karşı çarpık düzene karşı başkaldırı vardır (Osanmaz 2017: 137-138).

Nesimi’ye göre halkın ozanı halkın derdi ile dertlenen, bütün insanlığı seven, aşkın ateşiyle yanan ve kötü huylarını arıtmış, her bakanın gözüne ışık tutmuş, güncel olaylarla, dertlerle dertlenen sevinciyle sevinen, sazı ve sözüyle halkın dili kulağı olan, hiçbir çıkarın karşısında boyun eğmeyendir. Haksıza haksız, haklıya haklı diyen, halkın anlayacağı bir dille çalan, yazan, söyleyen insandır (Haşhaş 1993: 4). Halkın ozanı halkın kendisidir (Haşhaş 1993: 5).

Nesimi, şiir yazarken nazım türüne, ölçüsüne ve uyaklarına dikkat edilmesini söyler. Ayrıca ozanın duygu ve düşünceleri açık seçik içten olmalıdır. Şiiri Arapça ve Farsçadan ziyade Türkçe söylemek gerektiğine inanır (Haşhaş 1993: 5).

Şiirleri Almanya ve Fransa’da, Türk işçi topluluklarının yaşadığı çevrelerde tanınan Âşık Nesimi, “Herkes Âşık olabilir fakat Pir Sultan Abdal olamaz” (Alptekin 2010: 24) der. Sennur Sezer (1993) Nesimi Çimen’i Tanımak adlı denemesinde ozana ve onun yetenekli bir cura ustası olmasına atıfla onun ölümünden duyduğu üzüntüyü anılar üzerinden anlatılır. Osanmaz ise edebiyatımızda üç önemli Nesimi olduğunu ifade eder ve çalışmasında Kul Nesimi, Seyyid Nesimi ve Nesimi Çimen (Osanmaz 2017: 133)’in hayatlarından bahseder.

Âşık hakkında 2018 yılında Haliç Üniversitesi, Türk Müziği Anasanat Dalı'nda Makbule Oral tarafından “Alevi-Bektaşi Âşık Nesimi Çimen ve İkitelli Cura İcrası” başlıklı bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır. Eserleri kaset ve CD olarak yayınlanmıştır. “Ayrılık Hasreti", "Barış Güvercini", "Merhaba” adlı kasetleri vardır. İnternet ortamında sesli ve görüntülü kayıtları da mevcuttur.