Şükran Oğuzkan

(d. 1931 / ö. -)
Yazar, öğretim görevlisi
(Çocuk Edebiyatı / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul’da doğdu. Kandilli Kız Lisesi'nden mezun oldu. Adana Öğretmen Okulu'nu bitirdikten sonra iki yıl Erzincan’ın Tercan ilçesi yatılı yetiştirme yurdunda, bir yıl da İzmit’e bağlı Eşme köyünde ilkokul öğretmeni olarak çalıştı. 1954 yılında devlet bursuyla Amerika’ya gitti. Bir yıl New York’ta İngilizce eğitimi aldı. Columbia Üniversitesi'nde okul öncesi eğitimi alanında lisans ve lisansüstü eğitimini tamamladıktan sonra yeniden New York’a giderek (1960-1961) anaokulu öğretmenliği yaptı. 1961 yılında Türkiye’ye döndü. Columbia’da tanıştığı akademisyen Ferhan Oğuzkan ile evlendi. Aynı yıl Amerika’dan gelen bir uzman ile okul öncesi eğitim programını hazırlayan ekip arasında yer aldı. Daha sonradan Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi bünyesine katılacak olan Ankara Kız Teknik Yüksek Öğretmen Okulu Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümü'nde çocuk gelişimi öğretmenliği yaptı. 1967- 1974 yılları arasında Hacettepe Üniversitesi Ev Ekonomisi Yüksekokulu Çocuk Gelişimi Bölümü'nde çalıştı. 1995 yılında Gazi Üniversitesi'nden emekliye ayrıldı. Emekliliğinden sonra yaşamını Ankara’da sürdürdü (Şükran Oğuzkan, kişisel görüşme, Haziran 2018).

Oğuzkan’ın Kız Teknik Yüksek Öğretmen Okulu'nda çocuk gelişimi öğretmeni olarak çalıştığı yıllarda kaleme aldığı Yaratıcı Çocuk Etkinlikleri ve Eğitici Oyuncaklar (1981) adlı kitabı Millî Eğitim Bakanlığı tarafından basılmıştır. Benzer şekilde Neriman Sapmaz ile yazdığı Yaratıcı Çocuk Faaliyetleri (1983) adlı çalışma Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Dairesi Başkanlığınca yardımcı ders kitabı olarak kabul edilmiştir. Eser oyun ve oyuncağın çocuğun doğasına uygunluğundan hareketle çeşitli materyallerle (kâğıt, tuz, tahta vb.) yapılabilecek çalışmaların yanı sıra müzik aletleri, dolgu oyuncak hazırlama ile ilgili bilgilendirici bölümler de içermektedir.

Yazarın edebî sahada yayımladığı ilk eserleri, Eğitsel Öyküler Serisi (1987) adı altında "Kimi" adlı kangurunun başından geçen olayları ele alır. Serinin beşinci kitabı olan Kahvaltı Etmeyen Kimi adlı eserde Kimi, okula gitmeden önce annesinin hazırladığı kahvaltıyı kuşlara fırlatarak onların koşuşturmalarını izler. Tabaktaki tüm yemekleri kuşlara attıktan sonra okula aç gitmek zorunda kalır. Bu durum ise eserde şu sözlerle anlatılır: “Sonra kahvaltısını tam yapamadan koşar adımlarla okulun yolunu tuttu. Bunun kendi kabahati olduğunu biliyordu.” Benzer şekilde serinin altıncı kitabı olan Kimi Okul Yolunda adlı eserde Kimi, okul yolunda gördüğü tüm hayvanlara onların hoşlanmayacağı şakalar yapar. Ödevlerini yapmadığını hatırladığından okula gitmemek için yavaşlar. Ancak aniden o gün öğretmenin tüm arkadaşlarını sirke götüreceğini hatırlayarak hızlandıysa da onlara yetişemez. Eserin sonunda Kimi’nin kendine şaka yaptığı hayvanlardan biri olan balık şu ifadeleri kullanır: “ Eğer beni yakalamak için uğraşmasaydı okula geç kalmayacaktı, böylece sirki de kaçırmamış olacaktı.” Serinin yedinci ve aynı istikametteki Cezasını Çeken Kimi adlı eserinde, kahvaltısını etmeden okula gitmeye kalkan, ödevlerini yapmadığı için derse girmek istemeyen ve böylece de sirke gitme hakkını kaybeden Kimi’nin pişmanlığı şu ifadelerle ele alınır: “Keşke okula geç kalmasaydım, keşke daha hızlı hoplayabilseydim.” Kimi’nin yaptığı hatalar zincirinden doğan cezasını çektiği serinin bir sonraki eseri olan Kahraman Kimi’de ise Kimi’nin sirkin önünde yaptıklarından dolayı pişmanlık duyduğu sırada bir aslanın sirkten kaçarak Kimi’yi ve bir tavşanı kovalaması anlatılır. Eserde aslanın tavşanı yemeye çalıştığını anlayan Kimi, tavşanı kurtarmak için yaptığı planda başarılı olur. Eserin sonunda ise ormandaki ağaçlar ve tavşan Kimi’nin cesaretini takdir eder. Eğitsel Öyküler Serisi (1987), geleneksel tarza uygun bir biçimde ele alınmıştır. Kitapların genel iletisi yapılan iyiliklerin ve kötülüklerin mutlaka karşılık göreceği biçimindedir.

Dans Etmesini Seven Hipopotam, Oğuzkan’ın bugün popüler medya metinlerinden olan animasyonlarda da “asla pes etme” iletisiyle (Zootopia-2016, Jungle Book-2016, Moana-2016, Ballerina-2016, Rock Dog-2016, Coco-2018, Ferdinand-2018 vb.) sıkça işlenen kararlılık konusunu 1998 yılında ele aldığı kitabıdır. Eser, dans etmeyi çok seven ama şişman ve kısa bacakları yüzünden dans edemediğini söyleyen herkesin alay konusu olan Küçük Hipo’yu anlatır. Tüm eleştirilere, annesinin karşı çıkmasına ve arkadaşlarının alay etmesine rağmen dans etmekten vazgeçmeyen Dans Etmesini Seven Hipopotam’ın resimlemesi Ülkü Ovat ve Ümit Öğmel’e aittir. Küçük Hipo, bir gün ormanda düzenlenen dans yarışmasında en iyi dansçı olarak seçildiğini gördüğü rüyasının bir gün mutlaka gerçekleşeceğine inanarak hayallerinden asla vazgeçmez.

Anne Ayı ile Sarı Yumak (1999) adlı seri, yavru ayı Sarı Yumak’ın başından geçen olayları ele alır. Tıpkı Eğitsel Öyküler Serisi’nde (1987) olduğu gibi geleneksel öğreti tarzında kaleme alınan bu seride kötülerin mutlaka cezasını çektiği, arkadaşların zor duruma düştüğünde birbirine yardım etmesi gerektiği ve çocukların tanımadığı kişilere yaklaşmaması gerektiği gibi iletilerin doğrudan yer aldığı görülür. Serinin sekizinci kitabı olan Boz Ayı’nın Düşmanlığı adlı eserde Sarı Yumak’ın arkadaşı Kara Yumak ile yakınlığını kıskanan Boz Ayı’nın iki arkadaşa tuzak kurması ele alınır. Boz Ayı, iki yakın arkadaşa tuzak kurayım derken bu kötü davranışının karşılığında ağaçtan düşer ve hatasını anlar. Yazarın çocuk bakışını yakaladığı eserlerinden Sarı Yumak Okula Başlıyor’da Sarı Yumak, okulda kendinden çok daha akıllı olduğunu düşündüğü, öğretmeninin takdirini daima kazanan Kara Yumak’ı kıskanarak okula gitmek istemez. Fakat bu kıskançlık daha sonra Sarı Yumak ile Kara Yumak Arkadaş Oluyor adlı eserde güzel bir arkadaşlığa dönüşür. Kara Yumak, Sarı Yumak’ın derslerinde ona yardımcı olur. Bu eserler, yazarın okul öncesi uzmanı olması sebebiyle dil alanı, sosyal bilişsel alan ve sosyal duygusal alan gibi beceri alanları temel alınarak oluşturulmuştur.

Kök Yayıncılık’tan çıkan ve resimlemesi Ülkü Ovat ile Ümit Öğmel’e ait olan Can ve Uzaylı Arkadaşları (2006) adlı hikâyesi Oğuzkan’ın torunu Can küçükken birlikte kaleme alarak karakterlerine isim verdikleri eseridir.

Yazarın edebî eserleri dışında kaleme aldığı pek çok ders kitabı vardır. Oğuzkan, edebî sahada eserler kaleme almış olsa da eğitimci yönü edebî yönünün önüne geçmiş bir okul öncesi eğitimcisi olarak ön plana çıkmaktadır. Kaleme aldığı eserler ders kitabı, yardımcı ders kitabı olarak okutulmuştur. Bir dönemin okul öncesi eğitim programının hazırlanmasına katkılar sağlayarak okul öncesi öğretmeni yetiştirme sahasının temelinde önemli sayılabilecek çalışmalara imza atmıştır.

Kaynakça

Yazarın kendisiyle Haziran 2018'de yapılan görüşme.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ N. HÜMEYRA ÖZDEMİR EREM
Yayın Tarihi: 10.09.2018
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Yaratıcı Çocuk Etkinlikleri ve Eğitici OyuncaklarMEB / İstanbul1981Diğer
Yaratıcı Çocuk FaaliyetleriRemzi Kitabevi / İstanbul1983İnceleme
Anaokullarında Yaratıcı Dramatizasyon UygulamalarıYA-PA / İstanbul1986İnceleme
Anaokullarında Yaratıcı Çocuk EtkinlikleriBilim Yayınları / Ankara1987Diğer
Uykucu KimiYA-PA / İstanbul1987Hikâye
Yıkanmayı Sevmeyen KimiYA-PA / İstanbul1987Hikâye
Meraklı KimiYA-PA / İstanbul1987Hikâye
Kimi ile MimiYA-PA / İstanbul1987Hikâye
Kahvaltı Etmeyen KimiYA-PA / İstanbul1987Hikâye
Kimi Okul YolundaYA-PA / İstanbul1987Hikâye
Cezasını Çeken KimiYA-PA / İstanbul1987Hikâye
Kahraman KimiYA-PA / İstanbul1987Hikâye
Kimi BüyüyorYA-PA / İstanbul1987Hikâye
Kimi’nin DoğumgünüYA-PA / İstanbul1987Hikâye
Hayvan HikâyekeriEsin Yayınevi / İstanbul1989Hikâye
Okula HazırlanıyorumYA-PA / İstanbul?Diğer
Anaokulu ve Anasınıfları için Ünite Alıştırma KitabıEsin Yayınevi / İstanbul1989Diğer
6 Yaş İlkokulda 1YA-PA / İstanbul1991Diğer
6 Yaş İlkokulda 2YA-PA / İstanbul1991Diğer
Kız Sanat Okulları için Okul Öncesi EğitimiMEB / İstanbul1992Diğer
Dans Etmesini Seven HipopotamKök Yayıncılık / Ankara1998Hikâye
Anne Ayı ile Sarı YumakYA-PA / İstanbul1999Hikâye
Meraklı Sarı YumakYA-PA / İstanbul1999Hikâye
Ormanda EğlenceYA-PA / İstanbul1999Hikâye
Sarı Yumak Okula BaşlıyorYA-PA / İstanbul1999Hikâye
Sarı Yumak ile Kara Yumak Arkadaş OluyorYA-PA / İstanbul1999Hikâye
Ormanda GeziYA-PA / İstanbul1999Hikâye
Sarı Yumak PiknikteYA-PA / İstanbul1999Hikâye
Boz Ayı’nın DüşmanlığıYA-PA / İstanbul1999Hikâye
Sarı Yumak Yüzme ÖğreniyorYA-PA / İstanbul1999Hikâye
Yüzme YarışıYA-PA / İstanbul1999Hikâye
Can ve Uzaylı ArkadaşlarıKök Yayıncılık / Ankara2006Hikâye
Okul Öncesi Eğitim SetiYA-PA / İstanbul2013Diğer

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ÂTIF, Mustafa Âtıf Efendid. ? - ö. 25 Temmuz 1742Doğum YeriGörüntüle
2Berna Morand. 23 Ocak 1921 - ö. 31 Ocak 1993Doğum YeriGörüntüle
3REŞKÎ, HALİL REŞKÎ EFENDİd. ? - ö. 1718-19Doğum YeriGörüntüle
4Leyla Erbild. 12 Ocak 1931 - ö. 19 Temmuz 2013Doğum YılıGörüntüle
5RUHANİ, Mustafa Temeld. 1931 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6EHMED SADAHLId. 1931 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Ahmet Akad. 20 Mayıs 1970 - ö. ?MeslekGörüntüle
8Şule Gürbüzd. 30 Aralık 1974 - ö. ?MeslekGörüntüle
9Memmedguluzade Celild. 22 Şubat 1869 - ö. 4 Ocak 1932MeslekGörüntüle
10Sebahattin Yaşard. 02 Ocak 1961 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11Ergun Savd. 01 Ocak 1933 - ö. 13 Şubat 2015Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12Hasan Yiğitd. 15 Ekim 1954 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13Şükran Kozalıd. 7 Ağustos 1948 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14OZAN İNCİ, Şükran Gürçayırd. 1973 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15Ferhan Oğuzkand. 1921 - ö. 1999Madde AdıGörüntüle