Madde Detay

Tokat'ın Erbaa ilçesinde doğdu. 1957’de Tokat Erkek Sanat Enstitüsü'nü bitirdikten sonra hayata atılan Ünver Oral, çeşitli işlerde çalıştı. 1957-1958’de İstanbul'da gemilerde iaşe memurluğu askerlikten sonra 1961-1963 yılları arasında Üsküdar'da bakkallık yaptı. 1964 yılında Sümerbank Beykoz Deri ve Kundura Sanayi Müessesesi’nde Eğitim Şefliği Monitörü olarak görev yaptı ve 1983 yılında emekli oldu.

Güzel sanatların bütün dallarına küçüklüğünden bu yana ilgi ve sevgi duyan Ünver Oral, 1961’de Türk Halk Tiyatrosu çalışmalarına başlar. 1961 yılında Karagöz ve Kuklacılar Derneği'nin Karagöz Kursu'na katıldı. Hayali İrfan Açıkgöz’den ders aldı. 1975’te UNIMA (Dünya Kukla ve Gölge Oyunu Birliği) Türkiye temsilcisi seçilerek alanındaki konferans ve sergi gibi çeşitli etkinliklere katıldı. UNIMA-Türkiye Millî Merkezi’nin kurucu üyesi oldu. 1961’de Karagöz ve kukla konularında atölye, konferans, araştırma, yazı, kurs, sergi, radyo-TV programı çalışmalarına devam eden Oral; Karagöz belgesel senaryosu, ortaoyunu, kukla, Karagöz ve canlı Karagöz metinleri ve hizmetleri için ödüller almıştır (Oral 2003: 4). Emekliliğinden sonra kendisini, Geleneksel Türk Tiyatrosu, Karagöz ve kukla sanatlarına verdi. Yurt içinde ve yurt dışında gölge oyunlarımızı tanıtmak için gösteriler yaptı. Halk Tiyatrosu dergisini yayınladı (12 sayı, 1995). TRT-1'e 13 bölümlük Karagöz dizisi hazırladı. Gölge oyunlarıyla ilgili çalışmalarından dolayı çok sayıda ödül aldı. 1986 yılında, Kültür ve Turizm Bakanlığı Belgesel Film Senaryosu Yarışması'nda Karagöz senaryosu ile üçüncülük ödülü, 1992 MEB Çocuk Kitapları Yarışması Tiyatro Dalında "Karagöz Park Bekçisi" ile üçüncülük, 1998 Tiyatro ve TV Yazarları Derneği Tiyatro Metni Yarışması'nda "Karagöz Belediye Başkanı" ile üçüncülük, 1992 Çankaya Belediyesi 3. Çocuk ve Gençlik Tiyatro Oyun Metni Yarışması'nda büyük ödül, 1994 Temaşa Sanatları Hizmet Ödülü, TRT 25. Yıl Yarışmaları Konulu Film Senaryosu dalında "Karanlığın Kolları" ile mansiyon, 1998 Çocuk Vakfı Karagöz’e Hizmet Ödülü aldı (Işık 2006: 2708, C. 7).

Mizah Ansiklopedisi’nin "kukla" ve Osmanlı Ansiklopedisi’nin “Osmanlı Tiyatrosu” bölümlerini yazan Oral, Karagöz Çocuk dergisinin yayım çabasını taşır. Sürekli yenilikler getirdiği Karagöz ve kukla gösterilerine yurt içinde ve dışında devam eder (Oral 2003: 4). Türkiye’de kuklacılık çalışması ve yayını olmadığını gören yazar, bu konudaki çalışmalarına özellikle ağırlık vermiştir. Ayrıca kuklacılık ile ilgili kişilerin bu kuruluşta toplanması ve Türkiye’nin ilk gerçek kukla tiyatrosunun kurulması amacındadır. Halen UNIMA’nın (Union Internationale la Marlonette-Dünya Kukla Birliği) Türkiye temsilcisi, ayrıca “The Puppeteers of America”, “Ontario Pupetry Asciation” ile “Deutsches Insitut Für Puppenspiel” kuruluşlarının da üyesidir (Oral 1977).

Ünver Oral, evli ve üç çocuk babasıdır.

Sanat ve edebiyatın her dalıyla ilgilenen Ünver Oral’ın ilk şiiri 1956 yılında Damla dergisinde yayımlanır. Şiir, deneme ve incelemeleri Varlık, Cemre, Halk Tiyatrosu, Türk Edebiyatı, Kültür Dünyamız, Millî Kültür, Hayat, Damla dergileri ve Hergün gazetesinde yayımlanır. Film senaryoları, tiyatro metinleri ve şiirleri ile ödüller kazanan Ünver Oral’ın bir şiiri bestelenmiş, bir eseri de TV filmi olmuştur.

Dört radyo oyunu TRT’de yayınlanmış (1972-1974) olup bunlardan birisi 1975’te TRT’yi temsilen Avrupa Yayın Birliğine gönderilmek üzere seçilmiş, bir diğeri de 1977’de Sarajevo (Yugoslavya) Radyosu’nda yayınlanmıştır.

Ünver Oral daha çok gölge ve kukla tiyatrosu çalışmalarıyla tanınır. 2011 yılında Serhat Menek tarafından Ünver Oral'ın Karagöz Metinlerindeki Kültürel ve Eğitsel Unsurlar , adı ile Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Anabilim Dalında, Yüksek Lisans Tezi yapılmıştır. Çalışmada, Ünver Oral'In eserlerinden örneklerle öz bakım becerileri, davranış eğitimi, diğer eğitsel unsurlar, görgü kuralları, gelenekler, görenekler, sanat ve din konularındaki eğitici mesajları üzerinde durulmuştur. (Menek 2011: 18-134)

Çocuk eğitiminde en iyi yol çocuklara masallar, hikâyeler anlatmak, kukla, gölge oyunu izletmek, sevdiği çizgi film kahramanlarıyla seslenmektir. Çocukların dünyasına Türk kültür dünyasının başta Karagöz, Hacivat, Nasreddin Hoca, Keloğlan olmak üzere bilge kahramanların söylemleriyle ulaşmak ve onlara doğruyu, iyiyi, yapılması gerekeni öğretmek sağlık iletişim açısından oldukça etkilidir. Geleceğin sağlam bir inşasını oluşturabilmek ancak sağlıklı bireyler yetiştirmekle mümkündür. Bunun bilincinde olan Ünver Oral, eserlerinde çocuk eğitimine çok büyük önem vermiştir. Geleneksel Karagöz metinlerini yeniden güncelleyerek günümüz çocuklarının ilgilerine hitap edecek iletilerle zenginleştiren Ünver Oral, her dönem ve yaşta kişilerin bireyleşim sürecine katkıda bulunmuştur. Okumanın önemi, cehaletin kötü olduğu, hayvan sevgisi, çevre bilinci, yardımlaşmanın güzelliği vb. gibi konular, Karagöz'ün girdiği çeşitli mesleklerde (park bekçisi, belediye memuru, trafik polisi vb. gibi) Hacivat ile olan diyaloglarla mizah-eğiticilik ilişkisi içerisinde dinleyiciye/okuyucuya ulaştırılmaya çalışılmıştır.

Ünver Oral'ın eserlerinde kullandığı dil oldukça sade, anlaşılır ve akıcı olup verilmek istenen mesajlar doğrudan dinleyicisine/okuyucusuna ulaşmaktadır. Yazarın eserlerinde sıkça yer verdiği atasözleri, deyimler, Türk halk edebiyatı türleri vb. gibi unsurlar, Türk kültürünün hafızalarda güncellenirken çocukların belleklerinde oluşturduğu öz değerler açısından kimlik bilincine de hizmet etmektedir.