OSMAN EFENDİOĞLU

(d. 1936 / ö. -)
atma türkücü, âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Osman Efendioğlu, 1936 yılında Rize'nin Taşköprü köyünde dünyaya gelmiştir. Babası Hasan Efendioğlu, annesi ise Sakine Hanım'dır. 1940 yılında ilkokula başlamış; o dönemde kendi köylerinde okul olmadığı için şu anda da ikamet ettiği köylerine yakın Yiğitler köyündeki ilkokula gitmek zorunda kalmıştır. Efendioğlu, 1951 yılında Nazmiye Hanımla evlenir. Bu evlilikten Havva, Hüseyin ve Hasan adında üç çocuğu olur.

İlkokulu bitirdikten sonra babasının yanında "kasarcılık"la çalışma hayatına girmiş, daha sonra şoför muavini olmuştur. 1954 yılında ağır vasıta ehliyeti alan Osman Efendioğlu, uzun yıllar şoförlük yapar (Çelik 1997: 161). Sonrasında Yiğitler köyünde "Efendioğlu Kırtasiye" adıyla bir kırtasiye dükkânı açar. Hâlen bu kırtasiyeyi işletmektedir.

Şiirlerinde Efendioğlu, Osman ve Osman Efendioğlu mahlaslarını kullanır. Şairliğe küçük yaşlarda atma türkülerle başlayan Efendioğlu'nun yeteneğini ilkokul yıllarında öğretmeni keşfeder ve ona müsamerelerde, dini bayramlarda atma türkü söyletir. 1985 yılında İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile Halk Eğitim Merkezi'nin düzenlediği atma türkü yarışmasına katılarak 39 şair arasından birinci seçilmiştir. Bunun yanı sıra yapılan yarışmalarda birinci ve ikincilikleri bulunmaktadır. Çeşitli yerel ve ulusal televizyon programlarına şair olarak çağırılmış, Rize'nin yerel televizyonlarından olan Kaçkar TV'de Osman Efendioğlu ile Atma Türkülerimiz programının sunuculuğunu yapıp aynı zamanda programda atma türkü icralarında bulunmuştur (Küçükyıldız 2016: 135, 136).

Efendioğlu, günümüzde özellikle çırağı olarak nitelendirdiği Ahmet Çakar'la birlikte düğün, şenlik, festival vb. etkinliklerin yanı sıra özel gün ve haftalarda atma türküler söylemekte, geleneği her fırsatta gelecek kuşaklara aktarmayı kendisine görev bilmektedir. Tanışmaları 1985 yıllarına dayanan Osman Efendioğlu ile Orhan Naci Ak, birçok ilçe ve kasabaya giderek geçmişte yaşamış veya halen yaşamakta olan yaşlı şairleri bularak unutulmakta olan türküleri derleme faaliyetlerine girmişlerdir. Bu faaliyetin sebebi; öncelikle yetenekli şairleri keşfedip kaybolmaya yüz tutmuş atma türküleri derlemek, sonrasında yayın hâline getirmektir.

Söylediği sayısız atma türkünün dışında yazdığı birçok şiiri ve ağıtları da bulunan şairin ayrıca atasözü mahiyetinde özlü sözleri vardır. Şairin irticalen türkü söyleme yeteneğinin yanında ezberi de güçlüdür. Hafızasındaki birçok türküyü her fırsatta dile getirmeyi kendisine düstur edinmiştir. 2008 yılında şiirlerinin bir kısmı Şiirlerle Rize Meltemleri adıyla yayımlanmıştır. Efendioğlu, atma türkü geleneğini en iyi yaşayan ve aktaran kişi sıfatıyla 2015 yılında, UNESCO kriterleri çerçevesinde Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından “Yaşayan İnsan Hazinesi” ilan edilmiştir.

Kaynakça

Çelik, Ali (1997). “Yaşayan Bir Atma Türkü Şairi Osman Efendioğlu ve Atma Türkü”, V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Halk Edebiyatı Seksiyon Bildirileri I. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 161-177.

Efendioğlu, Osman (2008). Şiirlerle Rize Meltemleri. Rize: Çınar Eğitim Kültür ve Yardımlaşma Derneği Yay.

Efendioğlu, Osman [12.07.2015 tarihli görüşme].

Küçükyıldız, Damlanur (2016). Rize’de Atma Türkü Geleneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. DAMLANUR KÜÇÜKYILDIZ
Yayın Tarihi: 24.05.2018
Güncelleme Tarihi: 09.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Şiirlerle Rize MeltemleriÇınar Eğitim Kültür ve Yardımlaşma Derneği Yayınları / Rize2008Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ÜNSÎ, Şeyh A‘rec Hasan Ünsî Efendid. 1645-1646 - ö. 09.11.1723Doğum YeriGörüntüle
2HOCA ADEM, Adem İmdat Kesicid. 14.06.1967 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3İbrahim Karacad. 28 Ekim 1960 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Hüseyin Çelikcand. 1936 - ö. 1999Doğum YılıGörüntüle
5Mehmet Okurd. 1 Ocak 1936 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6ELYAR ABDULLAYEV, Elyar Eli Oğlu Abdullayevd. 1936 - ö. 1990Doğum YılıGörüntüle
7MEYİTTÎ/SIRRİ, Süleyman Özdolapd. 1894 - ö. 1963MeslekGörüntüle
8SEYFETTİN ÇOBANd. 1940 - ö. ?MeslekGörüntüle
9BÜRYAN ANA, Ayşed. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
10DEMİRCİOĞLU, Osman Aydemird. 1948 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11HOŞNUT, Ahmet Hoşnutd. 1946 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12HALİL İBRAHİM, Halil İbrahim Yörükd. 1907 - ö. 1969Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13HAMİT HAKKI TANDOĞANd. 1894 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14MEHDİ SERDİd. 1972 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15SITKI, Hasand. 1858 - ö. 1936Madde AdıGörüntüle