Madde Detay

Ayşe Nezahat Hanım ile mühendis Hakkı Özdenören'in oğludur. 20 Mayıs 1940'ta Kahramanmaraş'ta doğdu. Öykücü Rasim Özdenören'in ikiz kardeşidir. Necip Fazıl Kısakürek anne tarafından akrabasıdır. Eyüplü bir aileye mensup olan babası Hakkı Bey, fen memuru olarak tayin edildiği Maraş'ta Kısakürek ailesinden Ayşe Nezahat Hanım'la evlenerek bu şehre yerleşmiştir.

Özdenören, Maraş'ta başladığı öğrenimini babasının tayiniyle Malatya ve Tunceli'de, emekliye ayrılmasıyla Maraş'ta sürdürdü. Ailesinin 1958'de İstanbul'a dönmesi üzerine orta öğrenimini 1962'de Eyüp Lisesinde tamamladı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nden "Bergson'da Özgürlük Problemi" adlı teziyle mezun oldu (1966). 1967'de Aysel Hanım'la evlendi, iki oğlu oldu. Maraş, Çorum, Mersin Atatürk Liselerinde, Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü (1975-1978), Halide Edip Adıvar Kız Lisesi, Başkent Lisesi ve Ankara Fen Lisesinde felsefe öğ­retmeni olarak çalıştı.

Sekiz yaşındaki oğlu Kerem'i bir trafik kazasında kaybetmesi şairin hayatını altüst etti. Oğlunun ölümüyle aile dağıldı, eşinden ayrıldı (Özdemir 2014: 55). 1985-1991 arasında Ankara Fen Lisesi’nde görev yaptı. Yakın arkadaşı Cahit Zarifoğlu'nun ölümü onu derinden etkiledi. 1989'da Pervin Hanım’la ikinci evliliğini yaptı, bir oğlu oldu. Alaeddin Özdenören, 1991'de atandığı Kültür Bakanlığı'ndaki müşavirlik görevinden 1997'de emekliye ayrıldı. Babasının Balıkesir'de görev yaptığını, dedelerinden birinin Balıkesir'de öldüğünü düşünerek Balıkesir'e yerleşti (Özdenören 2003b: 93). Orada Suçıktı Şiir Akşamları'na etkin olarak katıldı. Yakın arkadaşı Akif İnan'ın ölümüyle içine kapandı (Özdemir 2014: 54-57). Gırtlak kanserine yakalandı, 26 Haziran 2003'te Balıkesir'de vefat etti. Balıkesir Başçeşme Mezarlığı'na defnedildi.

Şiir ve edebiyat yazılarını Diriliş, Edebiyat ve kurucularından olduğu Mavera'nın yanında Kayıtlar, Hece, Edebiyat Ortamı, Yedi İklim, Ay Vakti, Simya gibi dergilerde yayımlayan Özdenören Yeni İstiklal, Yeni Devir, Millî Gazete, Zaman, Sağduyu, Tutanak gibi gazetelerde köşe yazarlığı yaptı. Yeni Devir gazetesi ve Edebiyat Dergisi'ndeki köşe yazılarında "Bilal Davut" imzasını kullandı (Özdemir 2014: 58).

Alaeddin Özdenöeren, Türkiye Yazarlar Birliği üyesiydi. Yalnızlık Gide Gide adlı şiir kitabıyla 1996 Türkiye Yazarlar Birliği Yılın Şairi Ödülü'nü kazandı.

Alaeddin Özdenören, bir söyleşide "şiir perim" diye andığı ninesinin ona çocukken anlattığı Maraş masallarını, okuduğu Karacaoğlan şiirlerini edebiyat zevkinin başlangıcı olduğunu belirtir. Ortaokuldan itibaren Faruk Nafiz, Necip Fazıl, Kemalettin Kamu, Ahmet Kutsi Tecer, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Cahit Sıtkı Tarancı, Mehmet Emin Yurdakul, Orhan Şaik Gökyay, Kağızmanlı Hıfzı, Erzurumlu Emrah, Âşık Veysel, Namık Kemal, Recaizade Ekrem, Cahit Külebi'nin şiirlerini ve Karacoğlan'ın Maraş'ta okunan bütün türkülerini ezberlediğini anlatır (Özdenören 1999: 174). Alaeddin Özdenören'in edebî kişiliğinin şekillenmesinde doğup büyüdüğü Maraş'ın kültürel renklerinin yanı sıra babasının hep muhafaza ettiği İstanbullu duruşu ve dil zevkinin önemli rolü olmuştur.

Maraş Lisesinde okuduğu yıllarda sonradan edebiyat dünyasında isim yapacak olan ikiz kardeşi Rasim Özdenören ile Cahit Zarifoğlu, Erdem Bayazıt, Mehmet Akif İnan, Şeref Turhan, Ali Kutlay, Ahmet Kutlay gibi arkadaşlarının oluşturduğu edebiyat grubunun içinde yer aldı. Maraş'ta daha önce çıkan Hamle dergisini yeniden yayımlayan ve mahalli gazetelere sanat ekleri hazırlayan bu grup Pazar Postası dergisi aracılı­ğıyla İkinci Yeni şiiriyle tanıştı. Özdenören bu şairlerden özellikle Cemal Süreya'nın etkisi altında kaldı (Kahraman 2007: 125). Rasim Özdenören, kardeşi ile ilgili hatıralarında Maraş'ta oluşan bu edebiyat ortamının edebiyatla ilk ciddi ilişkinin başlangıcı olduğuna, 1. Yeni'yi hazmetme, 2. Yeni'yle karşılaşma, bir yandan da klasik şiir ve edebiyatı tanıma yılları olduğuna değinir. Maraş'taki yerel dergilerde, İstanbul ve Ankara'daki dergilerde yazıları yayımlanırken Alaeddin Özdenören, Cahit Zarifoğlu, Erdem Bayazıt'la birlikte Gençlik, Engizek, Hizmet gibi dergilerin edebiyat sayfasını düzenledi (Özdenören 2003b: 87-88, Özdemir, 2014). Üniversite yıllarında Nuri Pakdil ve Necip Fazıl'ın etkisinde kaldı. Bir süre Büyük Doğu gazetesinde çalıştı. Arkadaşlarıyla Edebiyat ve Mavera dergilerini çıkardı.

Alaeddin Özdenören'in "Habersiz" adlı ilk şiiri, 1958'de Hamle dergisinde çıktı (Özdenören 2003: 89). Hamle ve Mavera dergisinin kurucuları arasında yer alan Özdenören'in şiir ve yazıları Diriliş, Edebiyat Dergisi, Mavera ve Kayıtlar dergileriyle Yeni İstiklal, Yeni Devir ve Zaman gazetelerinde yayımlandı.

II. Yeni şiirinin ve Cemal Süreya'nın şiirinin yoğun etkisi altında kalan Alaeddin Özdenören'in İstanbul'da Sezai Karakoç'la tanışması kendi şiirini bulması yolunda önemli bir dönemeç oldu. 1966'da yeniden çıkmaya başlayan Diriliş'te yer aldı. Klasik şiirin duyarlılıklarına açık olan Özdenören'in şiiri Fuzuli, Şeyh Galib, Ahmed Haşim ve Sezai Karakoç çizgisinin devamı gibidir. "Divan Şiiri Savunma istemez" başlıklı yazısında divan şiirindeki özü aynen aktarmanın değil çağdaş duyarlılık içinde katkılarda bulunarak geliştirmenin gereği üzerinde durmuştur. Ona göre her sanatçı bunu kendi kişiliğinin hamurunda yoğurarak yapmalıdır. Lirik ve narin duyarlılıklar, hüzün, estetikleşmiş yiğitlik şiirlerinin ana temalarını oluşturdu (Kahraman 2007:125-126).

Şair, ilk şiir kitabı Güneş Donanması'nda (1975) çoğunluğu Diriliş ve Edebiyat dergilerinde yayımladığı on üç şiirini bir araya getirdi. İkinci şiir kitabı Yalnızlık Gide Gide'yi ilk kitabından yirmi bir yıl sonra 1996'da çıkardı. Toplam yirmi bir şiirden oluşan kitapta, ilk kitabındaki lirik tutumu ve duyarlılığı sürdürdü. 1975-1999 arasında yazdığı tüm şiirlerine yeni şiirlerini de ekleyerek Şiirler (1999) adıyla yayımladı.

İkinci Yeni ve Sezai Karakoç'un etkisindeki şiirlerinde yabancılaşma sorununu işledi. Şiirinin en belirgin özelliklerinden biri kuşağının diğer şairleri olan M. Âkif İnan, Cahit Zarifoğlu gibi şairlere nispetle daha lirik olmasıdır. Aşk, ayrılık, ölüm, çocuk, zaman, üzüntü, acı, kader gibi kavramlar etrafında örülen bu şiirlerin ilk özelliği insanı kavrayan bir duygusallıkla inşa edilmeleridir.

Mustafa Aydoğan, Alaeddin Özdenören'in şiirlerini "insanın makus talihinin izini takip eden, insanın kendisi ile baş başa kalmasının şiiri" olarak nitelendirir ve şu tespitte bulunur: "Özdenören'in şiirlerindeki öznenin toplumsal olanla, tarihle, mekânla bağlantısını pek kestiremeyiz. Hatta zaman bile bir ucu açık durur. Zamanı genişlemesine kullanır Özdenören. (...) Hüznü herkese açık bir hüzündür. Ve her an mevcut olan bir hüzün... Hüznün beslendiği iklim ise yalnızlığın iklimidir" (Aydoğan, 2003: 103-105).

Özdenören, 1983'te Batılılaşma Üzerine adlı ilk deneme kitabında akıl, bilim, batılılaşma ve felsefe kavramları etrafındaki düşüncelerini ortaya koyar. İnsan ve İslam (1984) adlı kitabında akıl kavramı çerçevesinde ideal Müslüman ve İslam anlayışını sorgular. Devlet ve İnsan'da Batıdaki devlet anlayışından yola çıkarak insan ve devlet ilişkilerini ele alır. Yazarın dördüncü deneme kitabıYakınçağ Batı Dünyası ve Türkiye'deki Yansımalar (1986), Batılı düşüncenin ülkemizdeki gelişim seyrini ana hatlarıyla değerlendirir.

Şiirin Geçitleri (1997), Alaeddin Özdenören’in yakından tanıdığı Cahit Zarifoğlu ve Mehmet Âkif İnan’ın şiirlerini karşılaştırmalı olarak incelediği bir kitaptır. Açılı/yorum(2004)'da,edebî eserden hareketle zihnindeki serbest çağrışımları ortaya koymuştur. Geleceğin İnsanı (2006), yazarın Batılılaşma Üzerine ve Yakınçağ Batı Dünyası ve Türkiye’deki Yansımaları adlı kitapların birleştirilerek tekrar yayınlanması sonucu ortaya çıkmış bir eserdir.

Anılarını 1999'da yayımladığı Unutulmuşluklar adlı kitabında bir araya getirdi Sonuna eklenen yedi söyleşiyle birlikte otuz yedi yazıdan oluşan Unutulmuşluklar'da acılarını, yalnızlığını ve yaşadıklarını samimi bir dille anlattı. Alâeddin Özdenören ile şiir etrafında yapılan söyleşiler Mustafa Aydoğan tarafından 2017'de Şiir Beni Korkutmuştur adıyla yayımlanmıştır.