Madde Detay

Asıl adı Muhammed olup İstanbul’da doğdu. Sultân Ahmed Camii muvakkiti Çelebi Efendi’nin oğludur. Önce Nûrî mahlasını kullandı. 1175/1761-62 yılında Hoca Neş’et (ö.1807)’e intisap etti ve hocasının yazdığı mahlasname ile Pertev mahlasını aldı. Pertev, on beş yaşlarında iken Anadolu Muhasebe Kaleminde memuriyete başladı sonra Beyhân Sultân kethudası Kırımlı Ahmed Efendi’nin konağına geçti. Bir süre sonra Beylikçi İzzet Bey’in yardımıyla önce “Âmedî Odası”nda “hâcegânlık”, 1220/1805-6 Receb’inde de “vak’anüvîslik” görevine atandı. 1221/1806-7 yılında Osmanlı-Rus Harbi çıkınca “vak’anüvîs”lik ve dördüncü bölükte “kitâbet” göreviyle görevlendirildi. Ordunun Silistre’de dinlendiği günlerde Hoca Neş’et’in ölüm haberi kendisine ulaştığı ve ordunun 1222/1807-08 tarihinde Edirne kışlağına geri döndüğü yıl aynı yerde vefat etti. Pertev, Edirne’deki Hasan Sezâyî (ö. 1737) Hazretlerinin mezarı yanında defnedildi. Elli yaşın üzerinde evlenen şairin, Emetullâh (d. 1216/1801-2) ve Hasene (d.1220/1805-6) adlarında iki kız çocuğu dünyaya geldi. Eserleri şunlardır:

1. Dîvân: Pertev Dîvân'ı, 1219/1804-5 tarihinde arkadaşı Beylikçi İzzet Bey tarafından tertip edilmiş ve şairin biyografisi de eklenerek Hoca Neş’et’e sunulmuştur. Neş’et de, Hz. Muhammed’in sünnetine uyarak sırtındaki kürkü Pertev’e hediye etmiştir. Dîvân’ın toplam on dört yazma nüshası olup 5 Safer 1253/11 Mayıs 1837’de Bulak Matbaasında basılmıştır.

Pertev, Hoca Neş’et’in öğrencilerinin biyografilerini içeren bir tezkire yazmak üzere “Hoca Neş’et” ve “Şeyh Gâlib” biyografilerini kaleme almış fakat eseri tamamlayamamıştır. Pertev’in yazdığı Vakayi’-nâme de Tayyar Paşa aleyhine ibareler içerdiği için Beylikçi İzzet tarafından yeniden düzenlenmiştir. Şerh-i Yek-Beyt-i Hazret-i Neş’et adlı eserin de sadece mensur mukaddimesi Pertev tarafından yazılmıştır. Pertev, kasideye rağbet etmemiş, çoğu Nedimâne şiir tarzında olmak üzere 585 gazel söylemiş ve Hoca Neş’et mektebinin önemli şairlerinden biri olmuştur.

Ahmed Rıfat Efendi (1899). Lügat-ı Târîhiyye ve Coğrâfiyye. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası.

Ârif Hikmet. Tezkire. Millet Ktp. Ali Emîrî. No. 798. vr. 7a-7b.

Babinger, Franz (2000). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri. çev. Coşkun Öçok. Ankara: KB Yay.

Bağdatlı İsmail Paşa (1945). İzâhu’l-Meknûn fi’z-Zeyli ‘alâ Keşfü’z-zünûn ‘an Esâmil- Kütübi ve’l-Fünûn. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. 492.

Cemâleddin (1314). Osmanlı Tarih ve Müverrihleri (Âyîne-i Zürefâ). Dersaadet: İkdam Matbaası.

Bektaş, Ekrem (2006). “Pertev’in Kendi Şiiri ve Şiir Hakkındaki Görüşleri”. Ayla Demiroğlu Kitabı. İstanbul: Kutup Yıldızı Yayınları. 221-227.

Bektaş, Ekrem (hzl.)(2007). Muvakkit-zâde Muhammed Pertev Divânı. Malatya: Öz Serhat Yayıncılık.

Bektaş, Ekrem (2011). “Pertev’in Hoca Neş’et Biyografisi”. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi .9 (2): 181-205.

Bursalı Mehmed Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri. İstanbul. 3: 33

Fatîn (1271). Hatimetü’l-Eş’âr. İstanbul.

Gürer, Abdulkadir (2000). “Şeyh Gâlib Hakkında Yeni Bilgiler”. Türkoloji Dergisi .8 (1): 203-225.

Gibb, E. J. Wilkinson (2000). Osmanlı Şiir Tarihi. (çev. Ali Çavuşoğlu). Ankara: Akçağ Yay. 3-4: 415.

Hammer-Purgstall, Joseph (1838). Geschicte der Osmanischen Dichtkunst. Pesth: Conrad Adolph Hartleben’s Verlag. 4: 419.

Kocatürk, Vasfi Mahir (1964). Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Edebiyat Yayınevi.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.II. Ankara: Bizim Büro Yay. 117.

Mehmed Sirâceddin. Mecma’-i Şu’arâ ve Tezkire-i Üdebâ. Dersaadet.

Mehmed Süreyyâ (1311). Sicill-i Osmanî. C.2. İstanbul.  36.

Mehmed Tevfik (1290). Kâfile-i Şu’arâ. İstanbul.

Muallim Nâci (1308). Esâmî. İstanbul.

Muvakkit-zâde Pertev (1253). Dîvân-ı Pertev. Bulak.

Sahhaflar Şeyhi-zâde Vak’a-nüvis Es’ad Efendi. Bağçe-i Safâ-endûz. İstanbul Üniversitesi Ktp. Yazma Bağışlar. No. 185. 23-24.

Silâhdâr-zâde Mehmed Emin. Tezkire-i Şu’arâ. Millet Kütüphanesi. A. Emirî Efendi. No. 795. vr.12b.

Dîvân  

Gazel  

fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün

Matla'-ı dîvân-ı hüsnüñ ebruvândur ibtidâ

Ebruvân ser-levha-zîb-i hüsn ü ândur ibtidâ

Hatt-ı ruhsâruñ sevâd-ı âyet-i Kur'ân’dur

Ebruvân ser-sûre-i Seb'u’l-mesândur ibtidâ

Gerçi rû-mâl eyledük bizler de dâmânuñ gibi

Bûs idenler pâyuñ ammâ gîsuvândur ibtidâ

Olmadum nâlem kadar çâpük-rev-i semt-i visâl

Gûşuña vâsıl figân ü el-amândur ibtidâ

Sun dehân-ı Pertev’e la'l-i leb-i cân-perverüñ

Mürdeye lâzım begüm zîrâ ki cândur ibtidâ

(Bektaş, Ekrem (2007). Muvakkit-zâde Muhammed Pertev Divânı. Malatya: Öz Serhat Yayıncılık. 119).