RÛHÎ (Müftî-zâde)

(d. 911/1505/06 - ö. 928/1521/22)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Fâzıl Rûhî’dir. 911/1505/06’de İstanbul’da doğdu. Şeyhülislâm Zenbilli Ali Efendi’nin oğlu -Latîfî’ye göre torunu- olduğu için Müftî-zâde olarak anıldı. Sehî Bey, çok genç yaşta ölen şairin medreseyi tamamlayıp danişmend olduğunu bildirir. Sicill-i Osmanî’ye göre 927/1520/21, ölüm tarihini veren diğer kaynaklara göre 928/1521/22 senesinde- henüz 17 yaşında iken İstanbul’da öldü. “Vay Fâzıl” ibaresi ölümüne tarihtir. İstanbul’da babasının yaptırdığı mektep içinde babasının mezarının yanına gömülmüştür. Mükemmel bir insan oluşunun yanı sıra yüz güzelliği ve yeteneği tezkirelerde müştereken anlatılan özelliklerindendir. Çok genç yaşta öldüğünden kaynaklarda hayıfla bahsedilmektedir. Bursalı Mehmed Tahir’e göre Osmanlı Tarihi kaleme almıştır (1342: 54). Şair hakkında bilgi veren tezkirelerin hiçbirinde böyle bir eserden bahis yoktur. Babinger, Fâzıl Rûhî ile Müftî-zâde Rûhî’nin aynı kişiler olmadığı görüşündedir. Babinger’in belirttiğine göre yazdığı Osmanlı Tarihi (eserin muhtevası ve nüshaları için bkz. Babinger, s. 48), Lutfî Tarihi’ne de kaynaklık teşkil eden bir eserdir. Ancak 17 yaşında henüz yeni danişmend iken ölen Rûhî’nin Osmanlı tarihi müellifi Rûhî’den başka biri olması gerekir. Nitekim Babinger de “Tarih yazarı Rûhî’yi Zenbilli Ali Efendi’nin oğullarından biri ve şair olan Rûhî ile ilgilendirmek bir ihtimalden başka bir şey değildir.” demektedir (1992: 48). Sehî Bey, onun için “Allah tebârek ve teâlâ kendi fazl u kereminden hüsn iklîmine sultân ve kişver-i cemâle hakan yaratmış.” gibi her şair için söylemediği övgü ifadelerini cömertçe kullanır. Sanatının güzelliğini ise yazıp anlatmanın mümkün olmadığını belirtir. Latîfî, halk içinde parmakla gösterilen şairin eğer yaşasaydı şiirde çok önemli mesafeler alacağı hususundaki görüşünü bildirir. Müftî-zâde Rûhî’nin Edirneli Nazmî’nin Mecma’u’n-Nezâ’ir’inde 10, Pervâne Bey Mecmuası’nda 14 adet şiiri yer almaktadır.

Kaynakça

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Babinger, Franz (1992). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri. çev: Coşkun Üçok. Mersin: KB Yay. 48-49.

Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yay.

Köksal, M. Fatih (2007). “Rûhî”. Atatürk Kültür Merkezi Türk Dünyası Edebiyatçılar Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. C. 7. Ankara: AKM Yay. 363.

Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf.[erişim tarihi: 22.09.2013].

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.

Pervâne Bey. Mecmû’a-i Nezâ’ir. Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat Nu.406, vr.

“Rûhî” (1990). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 7. İstanbul: Dergâh Yay. 356.

Sehî (1325). Tezkire-i Sehî. İstanbul: Matbaa-i Âmidî.

Şemseddîn Sâmî (1314). Kâmûsu’l-A’lâm. İstanbul: Mihrân Matbaası.

Tatçı, Mustafa (hzl.) (2003). Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri I-II-III. Ankara: Bizim Büro Yay. 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET FATİH KÖKSAL
Yayın Tarihi: 22.10.2013
Güncelleme Tarihi: 29.10.2020

Eserlerinden Örnekler

 GAZEL 

 Göz gönül sîne tehî cân tolu tasvîrün senün

 Gün gibi dördinci kat gökdür meger yirün senün

 Düşde ay gördüm didüm ta’bîri vaslumdur didün

 Rûşen itdi gönlümi bu hüsn-i ta’bîrün senün

 Baş açuk abdâlunam kıblem kaşun mihrâbıdur

 Bana tesbîh oldı boynumdagı zencîrün senün

 Dûd-ı âhum göklere boyandugından anla kim

 Kara çulda kor beni zülf-i girih-gîrün senün

 Eglenürdüm hâneme tasvîrüni yazup velî

 Sen meleksin yazamaz bir kimse tasvîrün senün

 Bahr-i mihnet kuşlarına âşiyân olmag içün

 Cismümi âhir neyistân eyledi tîrün senün

 Âh u zârîdür işün gülmezsin oglandan berü

 Fenn-i gamda Rûhiyâ Mecnûn mıdur pîrün senün

Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli NazmîMecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 22.09.2013] 1421.


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ABDÎ, Ağraslı Mehmed Efendi-zâde Abdullah Abdî Efendid. ? - ö. 1667Doğum YeriGörüntüle
2AHMED ÇELEBİd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3İFFET, Hatice İffet Hanımd. 1854 - ö. 1912Doğum YeriGörüntüle
4ABDÎ, Ağraslı Mehmed Efendi-zâde Abdullah Abdî Efendid. ? - ö. 1667Doğum YılıGörüntüle
5AHMED ÇELEBİd. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6İFFET, Hatice İffet Hanımd. 1854 - ö. 1912Doğum YılıGörüntüle
7ABDÎ, Ağraslı Mehmed Efendi-zâde Abdullah Abdî Efendid. ? - ö. 1667Ölüm YılıGörüntüle
8AHMED ÇELEBİd. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9İFFET, Hatice İffet Hanımd. 1854 - ö. 1912Ölüm YılıGörüntüle
10ABDÎ, Ağraslı Mehmed Efendi-zâde Abdullah Abdî Efendid. ? - ö. 1667MeslekGörüntüle
11AHMED ÇELEBİd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
12İFFET, Hatice İffet Hanımd. 1854 - ö. 1912MeslekGörüntüle
13ABDÎ, Ağraslı Mehmed Efendi-zâde Abdullah Abdî Efendid. ? - ö. 1667Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14AHMED ÇELEBİd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15İFFET, Hatice İffet Hanımd. 1854 - ö. 1912Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ABDÎ, Ağraslı Mehmed Efendi-zâde Abdullah Abdî Efendid. ? - ö. 1667Madde AdıGörüntüle
17AHMED ÇELEBİd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18İFFET, Hatice İffet Hanımd. 1854 - ö. 1912Madde AdıGörüntüle