ŞAHBAZOĞLU, Veysel Deniz

(d. 1924 / ö. 07.12.1995)
âşık, çiftçi
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Veysel Deniz olan âşık, şiirlerinde Şahbazoğlu mahlasını kullanmıştır. Ali Paşa ve Narın Hanım çiftinin çocuğu olarak 1924 yılında Kars'ın Arpaçay ilçesi, Üçpınar (Möküz) köyünde dünyaya gelmiştir. Örgün bir dini eğitim almamıştır. Okur yazarlığı okuldan değil, sonradan öğrenmedir. Kaçırarak evlendiği eşi Seher Hanım ile olan evliliklerinden Sevim, Sevgi, Ensar ve Soysal isimlerinde dört çocuğu olur. Ensar ve Soysal da âşıklık geleneğini sürdürür. Ailesinde başka âşıklar da vardır. Toplumun âşıklara karşı ilgisi, Şahbazoğlu’nun bu alana yönelmesine sebep olur. İlk saz derslerini üvey dayısı Âşık İlyas’tan alır. İlk edebi bilgileri de Köylerindeki Bayram Hoca adlı bir kişiden alır. İlk şiirlerini 1947 yıllarında söylemeye başlar. Bölgesindeki büyük üstat sayılan âşıklardan da etkilenmiştir. Badeli âşıklardandır. Takipçileri arasında oğlu Ensar Şahbazoğlu da vardır. Bununla birlikte günümüz âşıklarından İlgar Çiftçioğlu, Arif Tellioğlu, Sabri Yokuş, Sefer Akyüzoğlu da kendisini üstat kabul etmiş çırakları arasındadır. Torunu Gökhan Deniz (Şahbazoğlu) de âşıklık alanında dedesinin izinden gitmektedir. Şahbazoğlu, yanına evlatlık aldığı kardeşinin oğlu Ferman'ın vurularak öldürülmesi üzerine kan davası güderek şüpheliyi öldürür. Bu nedenle uzun süre cezaevinde yatar. Rençperlik ve hayvancılıkla uğraşan Şahbazoğlu geleneği iyi bilen, irticali kuvvetli bir âşıktır. 7 Aralık 1995'te vefat etmiştir. Ölümü üzerine İlhami Demir, Şemsettin Adıgüzel, Kul Selimi, Murat Çobanoğlu, Arif Tellioğlu, Sabri Yokuş, Murat Yıldız gibi âşıklar ağıt şeklinde şiir yazmışlardır.

Ölçülü ve etkili söz söylemenin yetenek değil, gelenek – alışkanlık – aşinalık olduğu bir coğrafyada âşıklık yapan Şahbazoğlu’nu yine kendi çevresi, içinde yaşadığı coğrafya yetiştirmiştir denilebilir. Şiirlerinde geçen ayet ve sure adları, bunların indirilişi, onlarla ilgili verilen sayısal değerler, peygamber kıssaları, evliya menkabeleri, kerametler, mucizeler çevresinden almış olduğu sözlü kültür birikimidir. Uzun süre cezaevinde kalması onun hayata ve olaylara bakışını etkilemiştir. Eserlerinde hapishane hayatına ait unsurların bolca yer alması, onun yaptığı işten duyduğu pişmanlığın ifadesidir. Ancak bu pişmanlığını, gururu yüzünden hakim karşısında ifade edememiştir. Türk ve İslam tarihine ait kahramanlar, âşıkların hikâye ve serencamları, geçiş dönemleri, aşk ve tabiat konuları aşığın eserlerinde ele aldığı diğer konulardır. Katıldığı yarışmalardan çok sayıda ödül alan Şahbazoğlu, özellikle atışma dalında kendisini ispat etmiştir. Coğrafyasında yaşayan pek çok usta âşıkla atışmalar yapmıştır. Âşık edebiyatı tür ve şekillerinin hemen hepsinden örnekler vermiştir. "Terif" adı verilen methiye türünde çok sayıda şiiri vardır. Bunlar devlet yöneticileri, kendi âşık arkadaşları, devlet memurları, kendisini seven ve programlarına katılan hatırı sayılır kişilere yöneliktir. Eserlerinde Azerbaycan Türkçesi özellikleri görülür. Deyim, atasözü ve kalıp ifadelere çok sık başvurur. Bölgede bilinen âşık makamlarının/ havalarının tamamını başarılı bir şekilde icra eder. Kendi tasnifi bir hikâyesi yoktur, ancak Kuzey Doğu Anadolu, Gürcistan, Azerbaycan ve İran coğrafyalarında bilinen hikâyelerin bir kısmı repertuvarındadır. Bu hikâye ve serencamları saz ve söz meclislerinde etkileyici bir şekilde icra ettiği rivayet edilmektedir. Bölgesindeki üstat aşıkların şiirlerinden oluşan geniş bir repertuvarı da vardır.

Âşık Şahbazoğlu’nun katıldığı yarışmalardan bazıları şunlardır: 1. Konya Turizm Derneği Türkiye Âşıklar Bayramı (1968), 2. Sekizinci Konya Turizm Derneği Türkiye Âşıklar Bayramı (1973), 3. Dokuzuncu Konya Turizm Derneği Türkiye Âşıklar Bayramı (1974), 4. 13. Konya Turizm Derneği Türkiye Âşıklar Bayramı (1978), 5. İzmir Âşıklar Bayramı (1974) İnşaat Sürveyanlar ve Kalfaları Derneği İzmir Şubesi.

Kaynakça

Altınkaynak, Erdoğan (2015). Kars Halk Aşıkları I. Ankara: Ardahan Üniversitesi Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. ERDOĞAN ALTINKAYNAK
Yayın Tarihi: 26.04.2018
Güncelleme Tarihi: 11.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ALADAĞLI/OZANOĞLU/YÜCELİ, İsmail Kurtd. 1956 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Nihat Behramd. 18 Kasım 1946 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3KUL CEVRİ, Nejat Birdoğand. 1934 - ö. 2001Doğum YeriGörüntüle
4UMMAN/UMMANÎ, Ali Osman Bektaşd. 1924 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5SALAHLI PAŞA, Paşa Yunusoğlud. 1924 - ö. 2003Doğum YılıGörüntüle
6Muhterem Orhand. 1924 - ö. 1 Şubat 2019Doğum YılıGörüntüle
7UMMAN/UMMANÎ, Ali Osman Bektaşd. 1924 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8SALAHLI PAŞA, Paşa Yunusoğlud. 1924 - ö. 2003Ölüm YılıGörüntüle
9Muhterem Orhand. 1924 - ö. 1 Şubat 2019Ölüm YılıGörüntüle
10UMMAN/UMMANÎ, Ali Osman Bektaşd. 1924 - ö. ?MeslekGörüntüle
11SALAHLI PAŞA, Paşa Yunusoğlud. 1924 - ö. 2003MeslekGörüntüle
12Muhterem Orhand. 1924 - ö. 1 Şubat 2019MeslekGörüntüle
13UMMAN/UMMANÎ, Ali Osman Bektaşd. 1924 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14SALAHLI PAŞA, Paşa Yunusoğlud. 1924 - ö. 2003Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Muhterem Orhand. 1924 - ö. 1 Şubat 2019Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16UMMAN/UMMANÎ, Ali Osman Bektaşd. 1924 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17SALAHLI PAŞA, Paşa Yunusoğlud. 1924 - ö. 2003Madde AdıGörüntüle
18Muhterem Orhand. 1924 - ö. 1 Şubat 2019Madde AdıGörüntüle