SEFİLÎ, Ali Asgar Berktaş

(d. 1933 / ö. -)
âşık, işçi
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Ali Asgar Berktaş, 1933 yılında Malatya'nın Arguvan ilçesine bağlı Eymir köyünde dünyaya gelmiştir. Babasının adı Hüseyin, annesin adı Meryem’dir. Berktaş’ın iki kardeşi (İzzet, İhsan) vardır. Âşık, bu ailenin en küçük çocuğudur. Ali Berktaş, 1953 yılında evlenmiş, 1954 yılında ise askere gitmiştir. 1957’de askerden döndükten sonra dokuma fabrikasında işe başlamış, buradan 1982 yılında emekli olmuştur (Kavruk vd. 2006: 98). Ali Berktaş’ın bir erkek çocuğu vardır. 1934 yılında annesini , 1953’te ise babasını kaybetmiştir. Babası Hüseyin Bey ilk eşinin vefatından sonra iki evlilik daha yapmıştır. İkinci evlilikten Hüseyin Bey’in ikisi erkek, biri de kız olmak üzere üç çocuğu olmuştur. 1930 yılında Eymir’de ortaya çıkan salgın bir hastalık dolayısıyla âşığın üvey kardeşleri hayatını kaybetmiştir. Babası, çeşitli sebeplerle ikinci eşinden ayrılıp üçüncü evliliğini yapmıştır. Yeni evlendiği eşinin biri kız, diğeri erkek olmak üzere iki çocuğu olmuştur. Hüseyin Bey'in üvey oğlu, 1939 yılında Meryem Hanım’dan olan ilk çocuğu ve âşığın kardeşi İzzet’i av tüfeğiyle vurarak öldürmüştür (Aslan 2008: 20). Berktaş, Malatya Merkezde ikamet etmekte ve Eymirliler Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı için çalışmaktadır.

Ali Asgar Berktaş’ın halk şiirine yönelmesinde babasının etkisi vardır. Babası Çeçe Hüseyin, saz çalmayı bilen ve deyişleri olan bir ozandır. Çeçe Hüseyin, Cem ayinlerinde zakirlik yapmanın yanı sıra sazıyla deyişler de söylemiştir. Güçlü bir âşık olan Çeçe Hüseyin uzun kış gecelerinde evinde misafirler ağırlayarak hikâyeler anlatmış ve âşıklık sanatını icra etmiştir. Âşık, usta çırak ilişkisi içinde yetişerek saz çalmayı öğrenmiştir. Saz çalmaya babasına özenerek başlamıştır. İlk olarak köylerindeki Demirci Vahap’tan cura çalmayı öğrenen âşığa ilkokula başladığında babası bir cura almıştır. Bu dönemden sonra âşığı cem meclislerine götüren Hüseyin Bey, ona saz çalmayı öğretmekle beraber onun deyiş kültürünü yakından tanımasına da imkân vermiştir. Âşık, 1700’lü yıllarda yaşamış olan Sefil Ali’nin şiirlerinden etkilenerek Sefilî mahlasını kullanmıştır. Sefilî, badeli bir âşıktır. Nitekim 1978 yılında bir rahatsızlık sonucu baygınlık geçirmiş ve hastaneye kaldırılmıştır. Yaklaşık kırk beş dakikalık bu baygınlık süresinde Sefilî, rüyasında Kırklar Meclisi'ne girmiş ve bu mecliste Hz. Ali, Hz. Hüseyin ve Hacı Bektaş-ı Veli’yi görmüş ve mecliste semah dönmüştür. Bu semahtan sonra uyanmış ve olayın etkisinde kalarak şiir yazmaya başlamıştır (Aslan 2008: 24). Atışma yapmayan âşık, şiirlerini daha yazarak sazıyla icra etmiştir.

Şiirlerini hecenin 11’li ve 8’li ölçüsüyle kaleme alan Sefilî, genel anlamda sosyal olaylardan etkilenmiştir. Sefilî’nin bu şiirleri sınıfsal farklar, açlık, yoksulluk ve adaletsizliği yeren taşlama türündedir. Sefilî’nin 661 şiiri bulunmaktadır (Aslan 2008: 24).

Kaynakça

Aslan, T. Volkan (2008). Eymir’li Âşık Ali Asgar (Sefilî) Berktaş’ın Hayatı ve Eseleri. İstanbul: Kayhan Matbaası.

Kavruk, Hasan, Mehmet Yardımcı (2006). Geçmişten Günümüze Malatya Şairleri. Malatya: Malatya Belediyesi Kültür Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: FATİH SOLMAZ
Yayın Tarihi: 04.07.2019
Güncelleme Tarihi: 11.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ABBAS CEBRAYILOVd. 1902 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2SEVDA, Pakize Gulamî İbrahimîd. 1960 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Abdullah Tukayd. 26 Nisan 1886 - ö. 15 Nisan 1913Doğum YeriGörüntüle
4Muharrem Kubatd. 9 Ocak 1933 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5ŞAH MAKBULÎ, İbrahim Yüzübenlid. 1933 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6EKBER ZERBALIOĞLU CAFEROVd. 1933 - ö. 1990Doğum YılıGörüntüle
7LÜTFİ ALTINTAŞd. 1930 - ö. ?MeslekGörüntüle
8ZİYÂRETÎd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
9MUAMMER HUŞRîd. 1968 - ö. ?MeslekGörüntüle
10HÂDÎ, Hadi Sarpyalçınd. 1886 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11KURŞUNÎ/NOKSANÎ/TEVHİDÎ/AVCI HACI DELİ YÜCEL BEY, Yücel Uğur Kılıçyaldırd. 13.07.1946 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12SULTAN BEKCİd. 1969 - ö. -Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13EMMÎ, Hüseyind. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14YUNUS, Yunus Orald. 1910 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15MUSTAFA ÇAMd. 1959 - ö. ?Madde AdıGörüntüle