Madde Detay
ŞEVKİ ESEN
(d. 1914 / ö. 16.11.1982)
kantarcı, âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Şevki Esen, 1914 yılında Sivas'ın Şarkışla ilçesine bağlı Tuzla köyünde dünyaya gelmiştir. Babası Ali Bey, annesi Ümmühan Hanım'dır. Doğduğu yıllar 1. Dünya Savaşı'nın başlarıdır ve ülkenin içinde bulunduğu kaos dolayısıyla çocukluğu yokluk içerisinde ve sıkıntılarla geçmiştir. Okula gidemediği için herhangi bir resmî eğitim alamamış ancak kendi çabalarıyla okuma yazmayı öğrenmiştir. Kitapları çok sevdiği için çevresinde çok okuyan biri olarak bilinmektedir. Köyünde ailesinin tarım ve hayvancılık işlerine yardım eden Esen, askerlik vazifesini Amasya'nın Merzifon ilçesinde ve Diyarbakır'da yerine getirmiştir. Terhis olduktan sonra Tuzla'da ve çevre köylerde kantarcılık yaparak hayatını idame ettirmiştir. Evli ve altı çocuk babası olan Şevki Esen 16 Kasım 1982 tarihinde vefat etmiştir (Oyat 1948: 69; Kaya 2009: 250; Özdemir 1997: 145; Aslanoğlu 2006: 446; Aslanoğlu 1985: 173).
Şevki Esen'in halk şiirine ve âşıklığa yönelmesinde doğup büyüdüğü Şarkışla ve Tuzla'nın âşık yetiştirme bakımından velut bir bölge olmasının önemli bir payı vardır. Ancak Esen, şiir yazmaya on iki yaşında iken gördüğü bir rüya ile başlar. Rüyasında üç derviş gören âşık, dervişlerden birinin verdiği kadehi içerek pir elinden badeli âşık olur. Bu durumu "Abdest alaraktan namazım kıldım/ Allah birdir Peygamberi hak bildim/ Üç tane dervişi bir yerde gördüm/ Sundular badeyi içtim de geldim" (Kaya 2009: 255) dizeleriyle dile getirmiştir.
Klasik anlamda bir usta çırak ilişkisinden geçmeyen âşık, saz da çalamamaktadır. Şiirlerini yazarak üretmesine karşın irticali kuvvetlidir. Şevki ve Şevki Esen mahlaslarını kullanan âşığın söyleyişlerinde zorlama yoktur. Sevdiği kızla evlenemediği ve hatta onun düğün konvoyunu izlemek zorunda kaldığı için aşk acısı şiirlerinde önemli bir konu olarak ortaya çıkar. Bunun dışında dinî durum ve değerler ile insan sevgisi şiirlerinde işlediği diğer konulardandır.
Şevki Esen'in şiirlerine teknik açıdan bakıldığında kullandığı nazım biriminin dörtlük, nazım şekillerinin ise koşma, semai ve destan olduğu görülmektedir. Döner ayak kullanma konusunda başarılı olduğu söylenebilir. Tek ayağı pek tercih etmemiştir.
Şiirlerini daha çok Sivas Folkloru ve Türk Folkloru dergilerinde yayımlayan Şevki Esen ile ilgili müstakil bir çalışma yapılmamıştır. Şarkışla Belediyesi tarafından bir sokağa "Aşık Şevki Esen Sokağı" adı verilmiştir.
Kaynakça
Aslanoğlu, İbrahim (1985). Söz Mülkünün Sultanları. İstanbul: Erman Yayınevi.
Aslanoğlu, İbrahim (2006). Sivas Meşhurları II. Sivas: Sivas Valiliği Yay.
Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şâirleri V. Sivas: Önder Matbaacılık.
Oyat, Fazıl (1948). 20 Halk Şairi. İstanbul: Ülkü Basımevi.
Özdemir, Ahmet (1997). Şarkışlalı Âşık Serdarî ve Yöre Halk Şâirleri. İstanbul: Kuşak Ofset Matbaacılık.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ UĞUR BAŞARANYayın Tarihi: 26.09.2018Güncelleme Tarihi: 11.12.2020
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 26.09.2018Güncelleme Tarihi: 11.12.2020
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 11.12.2020
İlişkili Maddeler
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | TURAN/ÂMÂ TURAN, Turan Karakaş | d. 04.02.1940 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | HAZANÎ, Murat Kavas | d. 15.07.1972 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | RABİA, Rabia Zorlu | d. 1943 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Osman Turan | d. 2 Mayıs 1914 - ö. 17 Ocak 1978 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | BEYLER KADİROV (BEYLER KADİROV HACI REŞİDOĞLU) | d. 25.05.1914 - ö. 03.06.1991 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | ŞAMHAL BAYRAMOV | d. 1914 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Osman Turan | d. 2 Mayıs 1914 - ö. 17 Ocak 1978 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | BEYLER KADİROV (BEYLER KADİROV HACI REŞİDOĞLU) | d. 25.05.1914 - ö. 03.06.1991 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | ŞAMHAL BAYRAMOV | d. 1914 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Osman Turan | d. 2 Mayıs 1914 - ö. 17 Ocak 1978 | Meslek | Görüntüle |
11 | BEYLER KADİROV (BEYLER KADİROV HACI REŞİDOĞLU) | d. 25.05.1914 - ö. 03.06.1991 | Meslek | Görüntüle |
12 | ŞAMHAL BAYRAMOV | d. 1914 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Osman Turan | d. 2 Mayıs 1914 - ö. 17 Ocak 1978 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | BEYLER KADİROV (BEYLER KADİROV HACI REŞİDOĞLU) | d. 25.05.1914 - ö. 03.06.1991 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | ŞAMHAL BAYRAMOV | d. 1914 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Osman Turan | d. 2 Mayıs 1914 - ö. 17 Ocak 1978 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | BEYLER KADİROV (BEYLER KADİROV HACI REŞİDOĞLU) | d. 25.05.1914 - ö. 03.06.1991 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | ŞAMHAL BAYRAMOV | d. 1914 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |