ŞİFÂÎ, Niğdeli

(d. ?/? - ö. ?/?)
âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Şifaî, Niğde’nin Altunhisar ilçesinde doğmuştur (Oral 1939: 12; Özmen 2009: 250; Bakırcı 2010: 20). Doğum tarihi ile ilgili bir bilgi yoktur. Ancak Çolak, Şifaî adına tanzim edilmiş olan Şifaî ile Selvihan Hikâyesi’nin bir yazma nüshasının tarihinden (H. 1246/ 1831) yola çıkarak Şifaî’nin 1790 ile 1800’lü yıllar arsında doğduğu düşüncesini ortaya koyar (Çolak 2009: 32-33; Bakırcı 2010: 20). Şifaî’nin babasının adı Nidaî’dir. Nidaî’nin de Âşık Tahirî’nin ustası olduğu M. Zeki Oral tarafından ifade edilmiştir (Oral 1955: 15). Mesleği konusunda elde bilgi mevcut değildir. Ancak M. Zeki Oral, “Şifaî’nin şiirlerini cönklerde görmezden önce onun halk arasında türlü makamlarla içli içli söylenen koşmalarını eşitmiştim.” der (Oral 1939: 12). Halk arasında bu kadar şöhret bulmuş Şifaî'nin geçimini âşıklık mesleğini icra ederek sağladığı söylenebilir. Buna ilave olarak Şifaî’nin yaşadığı coğrafyada tarım önemli bir geçim kaynaklarından biri olması onun da çiftçilikle uğramış olabileceğini düşündürmektedir. Şifaî’nin doğum tarihi hakkındaki bilinmezlik ölüm tarihi için de geçerlidir.

Eğitimiyle ilgili bilgi yoktur. Ancak şiirlerinde kullandığı dil ve üsluba bakılırsa iyi bir eğitim aldığı düşünülebilir. Âşığın şiirlerine Niğde, Bor kaynaklı birçok cönkte rastlanmaktadır. Cönklerde Şifaî’nin şiirlerinin varlığından ilk defa bahseden M. Zeki Oral’dır (Oral 1939: 12). Konya Yazma Eserler Kütüphanesinde Niğde Bor merkezli 176-177 numaralı cönklerde yer alan Şifaî’nin ve diğer birçok âşığın şiirleri Zekeriye Bolat (Niğde 2006) tarafından yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır.

Şifaî şiirlerinde daha çok aşk, sevgi, dostluk, hayattan şikâyet, öğüt verme gibi konuların yanı sıra dinî ve sosyal konuları da işlemiştir.

Kaynakça

Bakırcı, Nedim (2010). Niğde Âşıklık Geleneği ve Niğdeli Halk Şairi İbrahim Dabak. Niğde: Niğde Belediyesi Yay.

Bolat, Zekeriya (2006). Niğde-Bor Kaynaklı Cönkler Üzerine Tetkik (176-177) Nolu Cönkler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Niğde Üniversitesi.

Çolak, Faruk (2009). Altunhisarlı Âşık Şifâî. Ankara: Maya Akademi Yay.

Oral, M. Zeki (1939). “Cönkler Arasında”, Akpınar Dergisi, 3(37), Temmuz.12-14.

Oral, M. Zeki (1955). Orta Köylü Âşık Tahirî / Hayatı, Edebî Şahsiyeti, Eserleri. Ankara: Yeni Matbaa.

Özmen, İsmail (2012). Niğdeli Şair ve Yazarlar. Niğde: Niğde Valiliği Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. NEDİM BAKIRCI
Yayın Tarihi: 01.09.2014
Güncelleme Tarihi: 11.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Turnalar

Gökyüzünde kanat salup uçmayın

Nişabur şehrine konun turnalar

Kerem edüp andan doğru geçmeyin

Dostun hanesine inin turnalar

 

Söylemeye ne hacet görün halimi

Remziyle bildirin hem Kemalimi

Mübarek destime arzuhalimi

Veçhi esrar ile sunun turnalar

 

Kul olayım gözlerinin mestine

Unutmasın daim olsun destine

Telinizden saye düşsün üstüne

Anda birer sema dönün turnalar

 

Dostun soldurmasın güzel yüzleri

Derunumda herkes durur sözleri

Benim için ağlar ela gözleri

Bildirmeden hoşça tanın turnalar

 

Der Şifaî ben uğradım zalime

Hasret koydu o lebleri balime

Vaki olursanız her bir halime

Siz de benim için yanın turnalar

Oral, M. Zeki (1939). “Cönkler Arasında”, Akpınar Dergisi, 3(37), Temmuz. 12-13.

 

 


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Mustafa Everdid. 15 Nisan 1957 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2ZİYA ÖZDAĞd. 06.01.1944 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3HÂMİD, Bedrî Hüseyin Hâmid Efendid. ? - ö. 1786-87Doğum YeriGörüntüle
4Mustafa Everdid. 15 Nisan 1957 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5ZİYA ÖZDAĞd. 06.01.1944 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6HÂMİD, Bedrî Hüseyin Hâmid Efendid. ? - ö. 1786-87Doğum YılıGörüntüle
7Mustafa Everdid. 15 Nisan 1957 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8ZİYA ÖZDAĞd. 06.01.1944 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9HÂMİD, Bedrî Hüseyin Hâmid Efendid. ? - ö. 1786-87Ölüm YılıGörüntüle
10Mustafa Everdid. 15 Nisan 1957 - ö. ?MeslekGörüntüle
11ZİYA ÖZDAĞd. 06.01.1944 - ö. ?MeslekGörüntüle
12HÂMİD, Bedrî Hüseyin Hâmid Efendid. ? - ö. 1786-87MeslekGörüntüle
13Mustafa Everdid. 15 Nisan 1957 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14ZİYA ÖZDAĞd. 06.01.1944 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15HÂMİD, Bedrî Hüseyin Hâmid Efendid. ? - ö. 1786-87Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Mustafa Everdid. 15 Nisan 1957 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17ZİYA ÖZDAĞd. 06.01.1944 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18HÂMİD, Bedrî Hüseyin Hâmid Efendid. ? - ö. 1786-87Madde AdıGörüntüle