Madde Detay

Mustafa Nejat Çeven, 5 Mart 1934'te, Kayseri’nin Erkilet ilçesine bağlı Molu'da doğmuştur. Âşık tarzı şiirlerinde “Siyasî Baba” mahlasını kullanır. Annesi Hikmet Hanım, babası Değirmenci Niyazi Ağa'dır. Raşit ve Kenan adlarında iki erkek kardeşi, Hikmet adlı bir kız kardeşi vardır. Kardeşleri Kenan ve Hikmet genç yaşta vefat eder. Genç yaşta annesi de vefat edince üvey annesi Esma Hanım tarafından büyütülür. İlkokulu köyünde okuyan Siyasî Baba, Pazarören Köy Enstitüsü'nün ikinci sınıfından ayrılır. Gazeteci–yazar ve politikacı olarak tanınır. 11 Ekim 1952’de yayımlanmaya başlayan ve 35 sayı çıkan haftalık siyasi mizah gazetesi Emmi’de yazar. “Sütannesi Turgut Göğer”, “Babası Mustafa Nejat Çeven” olarak yazılan haftalık mizah gazetesi “Bomba” ancak iki sayı çıkabilir. Ertuğrul Üner’in sahibi ve mesul müdürü olduğu haftalık siyasî, mizahî gazete olan “Bacanak”ın sekreterliğini Mustafa Nejat Çeven yürütür. Bu gazetede, adı ve soyadının baş harflerini kullanarak M.N.Ç. imzasıyla, Demokrat Parti, CHP ve Millet Partisi’ni eleştiren mizahî yazılar yazar. 7 Ağustos 1954’te ilk sayısı çıkan Bacanak, 29 Ocak 1955’te, “Pastırmacı” gazetesiyle birleşerek “Pastırmacı Bacanak” adı altında yayımlanmayı sürdürür (Davulcu 2015: 16-24). Reşat Pirli ile “Siyasi Baba”, Osman Molu ile “Işık”, Mehmet Özrendeci ile “Cop”, Mustafa Gümüşkaynak ile birlikte Devrim”i çıkarır. Haftalık siyasî gazete olan Işık, 22 Ocak 1955'ten itibaren 15 sayı yayımlanır. Haftalık mizah gazetesi olan Cop, 24 Şubat 1960'dan itibaren 27 sayı yayımlanarak kapanır. Günlük siyasî gazete olan Devrim ise, 27 Mayıs 1960 ihtilâlinin siyasi atmosferi içinde, 1 Aralık 1960'tan itibaren yayımlanmaya başlar. Bu gazetelerde yayın yönetmeni/ yöneticisi olarak görev yapar (Satoğlu 2002: 69). Yaklaşık beş yıl Ankara'da yaşar ve Ulus gazetesinde de yazılar yazar. Evlenmeyen âşık, Ankara'da geçirdiği trafik kazası sonucunda tedavi görmeye başlar. İyileşemeyen âşık, kalp tıkanıklığı sebebiyle 18 Aralık 1974 tarihinde vefat etmiştir.

Siyasi Baba'nın şiirlerinin nazım birimi genellikle dörtlüktür. Beş dizeli bentlerden oluşan şiirleri de bulunmaktadır. Hece ölçüsünün 7, 8, 11 ve 14’lü kalıplarını kullandığı şiirleri mevcuttur. Genellikle koşma, semai ve destan biçiminde şiirler yazdığı görülür. Tek dörtlükten oluşan mani biçiminde şiirleri de az değildir. Güzelleme, yiğitleme, öğütleme, ağıtlama, methiye, taşlama türlerinde şiirlerine rastlanır. Daha çok taşlamalarıyla tanınır. Mizahî bir üslubu vardır. Özellikle Demokrat Parti iktidarını ve politikalarını hicveden çok sayıda şiir yazar. CHP ve Millet Partisi de taşlamalarına konu olur. Taşlamacı özelliği o kadar öne çıkar ki, 1961’de yayımlanan kitabının adı bile Taşlama'dır. Onun asıl edebî kişiliğini Kıbrıs konulu şiirlerinde bulmak mümkündür. Millî konulardaki hassasiyetini yansıtabilme imkânı bulduğu şiirlerini, 1958'de, Selâm Sana Kıbrıs’ım adlı şiir kitabında toplar. “Türk Gençliğinin Kıbrıs Marşı” adını verdiği bir Kıbrıs Marşı yazar (Alptekin 2015: 13). 14 heceli dizelerden ve beşer dizeli bentlerden oluşan bu marşta yer verdiği “Bizler şehit evlâdı asil Türk gençleriyiz”, “Yürüyoruz izinde ulu önder Ata’nın” gibi dizelerde onun düşünce dünyasının köklerine rastlamak mümkündür. “Merhaba Ey Yeşil Kıbrıs”, “Kıbrıs’a Sesleniş”, “Kıbrıs’a Selâm”, “Hey Kıbrıs Kıbrıs”, “Hedefiniz Akdeniz’dir İleri!”, “Kıbrıs İlahisi”, “Bu Kıbrıs Bizimdir”, “Kıbrıs’ı Özleyiş”, “Sen Bir Garip Çingene’sin!”, “Taşlama” ve “Türk Gençliğinin Kıbrıs Marşı” başlıklı şiirleri Kayserili Halk Şairlerinin Şiirlerinde Kıbrıs adlı kitapta toplanarak değerlendirilir (Durbilmez 1999: 109- 122).

“Yine sığmaz oldu içim içime/ Merhaba ey yeşil Kıbrıs, merhaba!/ Benzetirim seni ben sevdiğime/ Merhaba ey yeşil Kıbrıs, merhaba!” dörtlüğüyle başlayan güzelleme türündeki şiirinde teşhis sanatı öne çıkar. “Ecdat yadigârı topraklarını/ Severim dalını, yapraklarını/ Dikeceğim Türklük bayraklarını/ Merhaba ey yeşil Kıbrıs, merhaba!” dörtlüğünde ve “Türk’sün, Türk kalırsın, emin ol emin!” gibi dizelerinde Kıbrıs’a sevdalı bir Türk milliyetçisi olarak karşımıza çıkar (Durbilmez 1999: 109). Atatürkçü ve Cumhuriyetçi bir kimliğe sahiptir. “Kıbrıs’a Sesleniş”te akıcı bir üslup hâkimdir. Ağıtlama türündeki bu şiirindeki şu dizeler, onun edebî kişiliğini yansıtması bakımından önemlidir: “Ahu gözlerine kurban olduğum/ Öyle mahzun mahzun bakıp ağlama!/ Ateş-i aşkından nalan olduğum/ Ağlayıp da yüreğimi dağlama! (…)// Siyasî Baba der yaralı Kıbrıs/ Anadan talihi karalı Kıbrıs/ Sus ey bozkurtların maralı Kıbrıs/ Güleceğin günler yakın ağlama!” (Durbilmez 1999: 110). “Kıbrıs’a Selâm” başlıklı şiiri, sekiz heceli on altı dörtlükten oluşan bir destandır (Durbilmez 1999: 111- 113). “Kıbrıs İlahisi” adlı şiirinde Kıbrıs Türklerinin ağzından bir yakarış söz konusudur. “Yalvarırız söndürme/ Çıramızı Allah’ım!/ Göklerinden indirme/ Turamızı Allah’ım” dörtlüğüyle başlayan “dualama/ yakarış” türündeki bu şiir yedi heceli altı dörtlükten oluşur (Durbilmez 1999: 117). Sürekli okuyan ve yazan bir gazeteci-yazar olmakla birlikte, âşık tarzı şiirlerinde bir gelenek temsilcisi olarak karşımıza çıkar. Gelenek içinde oluşan ortak edebiyat sanatlarından/ mazmunlardan, atasözlerinden/ deyimlerden, dualardan beddualardan, sayı ve renk simgeciliğinden yararlandığı, Atatürk’ün veciz sözlerine de zaman zaman yer verdiği görülür. Yunus Emre, Köroğlu, Erkiletli Âşık Hasan, Erzurumlu Emrah, Develili Seyranî gibi şairlerin/ âşıkların şiirlerinden etkilendiği şiirlerinden anlaşılır (Durbilmez 1999: 111- 113 ve 148).

Politik konularda yazdığı mizahî nesir yazıları, siyasî şiirleri ve taşlamalarıyla tanınır. Âşık tarzı şiirler yazmaya yönelmesinde doğup büyüdüğü çevrenin etkisi belirgindir. Erkiletli Âşık Hasan, Molulu Âşık Revaî, Develili Seyranî gibi âşıkların şiirlerinin söylendiği bir çevrede doğup büyür. Âşık Veysel'in şiirlerini dinler, Yunus Emre'nin şiirlerini okur. Daha çok politik konularda yazılar yazdığı için "Siyasî Baba" mahlasını kullanır. Politik şiirleri yanında, beşerî duygularla yazdığı insan ve tabiat sevgisi ile birlikte memleket ve millet sevgisini dile getirdiği şiirleriyle de dikkat çeker. Yine Ruhumla Başbaşa (1950), İnleyiş (1952), Selâm Sana Kıbrıs’ım (1958) ve Taşlama (1961) adlı şiir kitapçıkları yayımlanır.