Madde Detay

Arif Tellioğlu 1960'ta Kars'a bağlı Arpaçay ilçesinin Telek köyünde dünyaya gelmiştir. Asıl ismi Arif Çiftçi’dir. Alişan Bey ve Telli Hanım’ın evliliklerinden dünyaya gelen biri kız beşi erkek, altı kardeşin beşincisidir. Aile, Gürcistan tarafından göçle gelip Arpaçay’a yerleşmiştir. Âşığın babası Alişan Bey değirmenci, annesi Telli Hanım ise ev hanımıdır. Ancak Telli Hanım yörede tandır ustası olarak bilinir ve yaptığı tandırları satarak aile ekonomisine katkıda bulunur. Âşık Arif Tellioğlu, çocukluk yıllarını Telek köyünde geçirir. İlkokulu köyünde tamamlar ve öğrenimine devam etmez. Köyde tarım, hayvancılık ve değirmen işlerinde ailesine yardım eder. Bu arada kendi köylerinde ve civar köylerde yapılan âşık meclislerine katılıp âşıkları takip eder. Özellikle kendi köylerinde ünlü bir âşık olan İsmail Avcı’dan çok etkilenir ve âşıklığa ilgi duymaya başlar. Annesi Telli Hanım bu ilgisini görünce yaptığı tandırlardan birini satıp yine köylüsü meşhur âşık Bahattin Yıldızoğlu’ndan (Bahattin Yıldızoğlu amcasının oğludur, ailesinde başka da âşık yoktur (Altınkaynak 2015a: 1) bir saz satın alır. Ailesinde başka âşık yoktur. İlk kez 1977'de Arpaçay’ın Kümbet köyünde Halil Bey’in düğününde Kılıçcı Mustafa ile Âşık Şenlik’in karşılaşmalarını usta malı olarak çalıp söyler. Dinleyiciler tarafından ilgi görünce de artık düğünlere çağrılmaya başlar. Ama âşığı asıl tanıtan ustası olarak kabul ettiği Murat Çobanoğlu olur. 1978'de Çobanoğlu’nun kahvehanesine giderek ona çırak olmak ister. Çobanoğlu da kabul eder ve Arpaçay’ın Mecitli köyünde bir düğüne yanında götürüp program yaptırır. Bu programdan sonra tanınıp yörede hemen her düğüne çağrılmaya başlar. İlk şiirini 1977'de hapisteyken söyler. Yozgat Boğazlıyan da oturan halası Gülkız’ın kızı olan Leyla bir düğün için Arpaçay’a gelir. Arif Tellioğlu bu düğünden sonra halasının kızını kaçırır. Ancak kızın ailesi şikâyetçi olunca jandarma evlerine baskın yapar ve Leyla’yı Arif Tellioğlu’ndan alırlar. Kendisi ve kız on yedi yaşlarında oldukları için bir ay hapse mahkûm edilir ve hapisteyken “Leylam”ı başlıklı şiirini söyler. 1981'de askere gider. Acemi birliğini Malatya’da, usta birliğini Erzurum'un Hasankale ilçesinde tamamlar. Askerlik dönüşü Arpaçay’ın Kümbetli köyünden Nurettin Bey ile Maya Hanım’ın kızları Levin Hanımla evlenir. Bu evlilikten sırasıyla Dilek, Hatice ve Fatih adlarında üç çocukları dünyaya gelir.

Arif Tellioğlu’nun en çok etkilendiği âşıklar; Şenlik, Sümmanî, Reyhanî, Karahanlı Murat Yıldız, Bahattin Yıldızoğlu, Erzade Kapan, Coşkun Şamiloğlu, İlhami Demir, Veysel Şahbazoğlu, Ali Rıza Ezgi ve Murat Çobanoğlu’dur. Aşık, Murat Çobanoğlu’ndan kendisine bir mahlas vermesini ister. Çobanoğlu da âşığa ilk sazı alan annesi Telli Hanım’ı da sürekli yad etmesi için Tellioğlu mahlasını kullanmasını tavsiye eder. Ancak Tellioğlu kimi şiirlerinde "Arif" mahlasını da kullanır. Orhan Kurtoğlu, Arif Gülcani, Erdal Balık, Haydar Koçulu ve Gültekin Sarıoğlu yetiştirdiği çıraklarıdır. Hâlen Kars’ta ikamet eden Tellioğlu 2014 yılından beri Kars Belediyesi tarafından desteklenen Murat Çobanoğlu Âşıklar Derneğinde çalışmaktadır.

Arif Tellioğlu fiili olarak herhangi bir âşığa çıraklık etmemiştir, ancak Âşık Murat Çobanoğlu ve Âşık İsmail Avcı’yı ustası olarak kabul etmektedir. Geleneği küçük yaşlardan itibaren takip ettiği âşık kahvehanesi ve köy düğünlerinden öğrenir. Bütün şiirlerini hece ölçüsüyle söyler. Hecenin yedili, sekizli, on birli ve on beşli ölçülerini kullanan Tellioğlu hemen her âşık şiiri türünden örnekler söyler. Âşıklar kahvehanesinde her şiir türü ile ilgili atışmalarının çoğu kayıt altındadır (Altınkaynak 2015b: 53-64; 110-123). Şiirlerini açık, anlaşılır ve yalın bir dille icra eder. Şiirlerinde sıklıkla sosyal hayat, şehirleşme, tabiat, vatan sevgisi ve beşeri aşk gibi konuları işler. Özellikle köy hayatı, gurbet ve sıla hasreti işlediği diğer konular arasındadır. Usta malı birçok halk hikâyesi bilen âşık, kimi meclislerde kendisine ait küçük hikâyeler de anlatmaktadır. Âşık hakkında henüz müstakil bir çalışma yapılmamış ve şiirleri yayımlanmamıştır.

Arif Tellioğlu’nun herhangi bir yurt dışı seyahati yoktur, ancak yurt içinde Bursa, Sivas, Konya, Erzurum ve Kars’ta yapılan âşık bayramlarına katılır. 2007 yılında 3. Kars Murat Çobanoğlu Âşıklar Bayramı’nda Yunus Emre Şiir Dalı’nda birincilik ödülü kazanır. 1989 yılında Harika Plak’tan “Gurbet” adlı ilk kaseti çıkar. Bugüne kadar on dört adet kaseti yayınlanan Arif Tellioğlu’nun son kaseti 2008 yılında çıkan “Gurbet Elleri”dir. Arif Tellioğlu çırak yetiştirerek geleneğe hizmet eden âşıklardan biridir