Madde Detay

Asıl adı Muharrem Aktaş olan Âşık Ülfetî, köyünde, “Ağa Usta" olarak anılır. Oltu nüfus müdürlüğündeki nüfus kayıtlarına göre 1 Temmuz 1922 tarihinde Oltu’nun Tutmaç köyünde dünyaya gelmiş; ilk öğrenimini o dönemde Erzurum il merkezine nahiye olarak bağlı bulunan Ilıca'daki bir ilkokulda görmüş; çiftçilik, çilingirlik, demircilik ve marangozlukla meşgul olmuş; çevresinde şairliği kadar zanaatkâr kişiliğiyle de tanınmıştır. Zaman zaman bağlı olduğu tarikatın büyüğünü ziyaret maksadıyla köyünün yakın çevresindeki yerlere gidip gelmeleri dışında ömrünü köyünde geçirmiştir (Kardeş 2012; Vural 2012: 105-106). 25 Şubat 1969 tarihinde yine bu köyde vefat etmiştir. Baba adı Hasan, ana adı Meryem’dir. Üç kardeşi, iki oğlu, bir kızı vardır (Vural 2012: 105).

Yaşadığı yıllarda, özellikle dinî, ahlaki, tasavvufî şiirleri, saygın ve dindar kişiliğiyle tanınır. Ülfetî, zaman zaman Oltu, Tortum ve Narman’ın bazı köylerinde gezerek deyişlerini dinletmiştir. Âşık Reyhânî ile dilleşmeler yapar. Halk kültürü araştırmacısı merhum Mehmet Kardeş, edebiyat öğretmeni ve araştırmacı Temel Vural’a yazıp gönderdiği bilgi notlarında Ülfetî’nin sanatçı kişiliğinin anlaşılmasına ışık tutacak şu bilgileri aktarır: “Oltu kazasına bağlı Tutmaç köyünden Hasan Usta oğullarından Muharrem Aktaş 1935’te Artvin’in Hot köyüne (annesinin köyü) gider. Aynı köylü ve annesinin kardeşi Şeyh Şaban Baba namıyla tanınan tarikat büyüğünü ziyaret eder. O gece bir rüya görür. Rüyasında üç derviş kendisine: “On yıl sonra Sarıkamış’ta İlhami Baba’dan tarikata intisap edeceksin. Bu rüyayı kimseye söyleme.” derler. Bu konuşmadan sonra dervişler kaybolurlar” (Kardeş 2012; Vural 2012: 105-106). “Muharrem, on sene bu hikâyeyi gizli tutar. 1942’de askere çağrılır. İzmir Muhabere Taburunda vazifesini ifa ederek 1945’te terhis olup Oltu’ya döner. 1946'da yine bir rüya görür. İlk rüyada gördüğü piri ile karşılaşır. Daha sonraki yıllarda İlhami Efendi’nin vekili olan bir talebe Muharrem Aktaş’ın köyüne, Tutmaç’a gelir. Muharrem Aktaş’ın Rifaî tarikatına intisabına vesile olur. 1950’de ise İlhami Baba Tutmaç’a gelir. İlhami Baba ile gelişen münasebetleri sonucunda 1951'de gelindiğinde Ülfetî de artık dinî, tasavvufî bilgilerini ve hem de şiirini kuvvetlendirmiş olur. O senelerde İlhami Baba Muharrem’i Sarıkamış'a bağlı Başköy’e davet eder. Ancak, Kars’ın Berne köyünde buluşurlar. Muharrem’e Kars’ın Berne köyünde imtihanla icazet verir. Mahlasın da Ülfeti’dir, der, köyüne yolcu eder. Ülfetî, vefat edinceye kadar tarikatla olan ilişkisini devam ettirir ve şiirlerinin tamamına yakınını mensubu olduğu tarikatın anlayışı doğrultusunda dile getirir (Kardeş 2012; Vural 2012: 105-106).

Ülfetî’nin şiirlerini kendi el yazısıyla yazdığı 230 sayfalık bir defteri bulunmaktadır. Elde bulunan bu şiirlerinde işlediği konuların daha çok dinî, ahlaki, öğüt ve nasihat içerikli olduğu görülür. Yörenin ünlü halk âşığı Sümmânî’nin etkileri Ülfeti’de bariz bir şekilde görülmektedir. Şiirlerinin bir kısmı Sümmânî’nin şiirlerine naziredir. Arapça, Farsça kelimeler, dinî tasavvufî kavramlar şiirlerinde geniş yer tutar. Bu tür kelimelerin bazılarını yöresel telaffuzlarıyla yazar. Hakkında bu güne kadar kapsamlı bir araştırma yapılmadığı gibi “Sümmanî’den Günümüze Oltu Havzası Şairleri (Vural 2012: 105-106) adlı kitap dışında yazılı kaynaklarda hakkında bilgi bulunmamaktadır. Ülfetî’nin kendi el yazısıyla, basılmak üzere divan tarzında yazdığı ama o günün şartlarında basılması mümkün olmayan tamamı 230 sayfadan ibaret şiir defteri, Temel Vural tarafından yayına hazırlanmaktadır.