VASFİ, Hayati Vasfi Taşyürek

(d. 17.05.1931 / ö. 20.04.1990)
âşık, politikacı, gazeteci
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Hayati Vasfi Taşyürek 17 Mayıs 1931’de Kahramanmaraş’ın Afşin ilçesinin Tanır kasabasında dünyaya gelen sanatçının babası Yüzbaşı Hüseyin Dede Efendi, annesi Zöhre Hanım’dır. Babası Yüzbaşı Hüseyin Dede Efendi Hayati Vasfi'yi köyde tarım işlerinin yanında sanat öğrenmesi için Elbistan'da bir kunduracının yanına çırak olarak verir. Askerlik çağına gelinceye kadar bu kunduracının yanında çalışan Hayati, delikanlılık çağlarına gelen bu yıllarda ustasının kızına âşık olur. Durumu babasına bildirir; kızı istetir ancak ustası kızını bir memura vereceğini söyleyerek teklifi geri çevirir. Üstüne Hayati'yi de kovar. Bu şekilde ilk aşk acısını yaşayan şâir, şiire de daha çok yönelir.

Resmî bir eğitim görmeden kendisini yetiştiren şair, çevresindeki standart insan profilinden çok daha farklı bir profil sergiler. Cüsseli yapısının yanında Davudî sesiyle de hitabet noktasında son derece dikkat çekicidir. Kasabası Tanır’ın ilk belediye başkanı olmasının yanında bu görevi iki dönem yaparak beldenin tarihine damga vurmuştur. Tanır'da bugün hala ayakta duran pek çok yapı onun döneminde yapılmıştır. Uzun yıllar il genel meclis üyeliği de yapmıştır. 1964 yılında Afşin’de Efsus adlı bir gazete çıkardıysa da uzun ömürlü olmamıştır (Işık 2006: 3460). Afşin'de birçok halk şâirine kol kanat gererek destekleyen Hayati Vasfi Taşyürek, 1980 sonrası MİSK sendikasında da çeşitli görevlerde bulunmuş; 20 Nisan 1990 yılında Ankara’da kalp krizi sonucu vefat etmiştir. Hayatının son yıllarında maddi anlamda ciddi sıkıntılar yaşamış; vefat etmeden önce Ankara sokaklarında jeton satarak geçimini sağlamaya çalışmıştır. Mezarı bugün Afşin ilçesine bağlı Tanır mahallesindedir. 2004 yılında sanatçı Mustafa Yıldızdoğan tarafından büstü yaptırılarak Tanır'da sergilenmiştir (Taşyürek 2009: iii).

Annesi Zöhre ve dayısının da şiir ile haşır neşir olması, Vasfi’nin halk şiirine çocuk yaşta merak duymasını sağlamıştır. Şiire merakı dolayısıyla saz çalmayı da öğrenmiştir ancak eserlerini yazarak üretmeyi tercih etmiştir. Âşıklık geleneğinde yer alan “lebdeğmez” dışında geleneğin diğer gereklerini yerine getirmeyi başarmıştır. Döneminin usta sayılabilecek isimleri ile atışmalara katılan Vasfi, aşk, sevgi, hasret, memleket, kahramanlık ve erdem gibi konuları kimi zaman lirik kimi zaman ise epik bir üslupla yazıya dökmüştür. Hayati Vasfi Taşyürek, şiirlerinde ustası ve arkadaşı olan M. Ferahi Sağ’ın verdiği “Vasfi” mahlasını kullanmıştır.

Hemen her konuda şiir yazan Hayati Vasfi Taşyürek, özellikle millî ve ahlakî konulara daha çok yoğunlaşmıştır. Babasının asker olması, onda kuvvetle muhtemel milli bilincin gelişmesinde ve disiplinli bir hayat tarzı geliştirmesinde etkili olmuştur. Bunun yanında ustası M. Ferahi Sağ’ın da milli hassasiyetler noktasında etkili olduğu söylenebilir. Sağ dışında sanatçının etkilendiği isimler arasında Mehmet Akif Ersoy, Âşık Veysel, Abdurrahim Karakoç, Karacaoğlan ve Arif Nihat Asya sayılabilir. Hayatının son yıllarında Ankara'nın Demetevler semtinde ikamet ederken şâir dostları Cemal Safi, Muhammet Çıtak, Hilmi Şahballı, Ayhan İnal gibi isimlerle vakit geçirmiş; şiir sohbetlerinde bulunmuştur.

Bazı şiirlerinde Yunusça bir eda ile karşımıza çıkarken bazı şiirlerinde Mehmet Akif gibi açık sözlüdür ve dik durur. Siyasetle ilgilenmiş olması hasebiyle politik şiirleri de sayıca fazladır. Sosyal ve kültürel konuları felsefi bir üslupla işler. Türkiye'nin her bölgesini coğrafya ayrımı yapmaksızın seven şâir için Kahramanmaraş'ın ayrı bir yeri vardır. Bunda elbette Maraş'ın memleketi oluşunun da payı vardır. Şâir merakı hem de görevi gereği Türkiye'nin birçok yerinde, yurt dışında bulunmuş; özellikle yurt dışında bir zamanlar Türk yönetiminin hakim olduğu bölgelerde kaleme aldığı şiirlerinde hasret konulu şiirler yazmıştır. Gençliği çok önemser. Türk gençlerinin atalarına layık birer vatandaş olmalarını diler. Torunu Selçuk'a atfen yazdığı şiir torununun şahsında aslında bütün Türk gençleri için yazılmıştır.

Şiirlerinde büyük bir çoğunlukla hece ölçüsünü kullanan şâir, yer yer vezinsiz ve serbest şekilde şiirler yazmıştır. Tek bentten meydana gelen şiirleri de mevcuttur. Hayati Vasfi Taşyürek’i esasen başarılı kılan ve adını geniş kitlelere duyuran hiç şüphesiz hece ölçüsüyle ve halk şiiri formatında yazdığı şiirlerdir. Şiirlerini genellikle 11’li hece ölçüsüyle ve koşma nazım biçimiyle yazan Vasfi’nin dili oldukça sadedir. 8'li hece ölçüsüyle yazdığı semailer de oldukça başarılıdır. Kullandığı bir diğer nazım şekli de destandır. Yöresel kelime ve ağız özelliklerini de şiirlerine ustalıkla yerleştiren şâirin toplamda 9 dörtlükten oluşan “Lügatçemiz” başlıklı şiiri de ayrıca dikkat çekicidir: "Ebesinin Oğlu" ve "Afşar Kızı-Türkmen Beyi" isimli iki türkülü hikâyesi de bulunan Taşyürek'in şiirleri Avni Anıl, Taner Şener, Güzide Taranoğlu, Tekin Tokuç, Tufan Şentürk, Mustafa Yıldızdoğan ve daha birçok isim tarafından bestelenmiştir (Atmaca 2017: 259). Bunların içerisinde Yıldızdoğan tarafından bestelenenler medyada önemli ölçüde ses getirmiştir.

Kaynakça

Atmaca, Seher (2017). Binboğa'nın Söz Pınarı-Afşin'li Âşıklar Şâirler Yazarlar. Ankara: Berikan Yayınevi.

Avcı, Ramazan (2008). Kahramanmaraşlı Şâirler Antolojisi. Kahramanmaraş: Fersa Matbaacılık.

Başaran, Uğur (2008). "Hayati Vasfi Taşyürek'in Şiirlerinde Yurt Sevgisi ve Millî Birlik Duygusu", II. Türk Dili ve Edebiyatı Öğrenci Sempozyumu-Bildiriler. Hzl. Galip Güner vd. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları. 37-40.

http://www.enpolitik.com/kose-yazisi/770/hayati-vasfi-tasyurek.html [erişim tarihi: 14.02.2018].

Işık, İhsan (2006). Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi. Ankara: Elvan Yayınları.

Taşyürek, Hayati Vasfi (1974). Dile Gelen Anadolu. İstanbul: Yağmur Yayınevi.

Taşyürek, Hayati Vasfi (2009). Barışa Hizmet. Ankara: Lazer Ofset.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ UĞUR BAŞARAN
Yayın Tarihi: 23.03.2018
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Kalbimdeki ArzuMaraş İş Basımevi / Kahramanmaraş1951Şiir
Mağara Yârânı Yedi Uyurlar Eshabül-KehfGençlik Basımevi / Elbistan1963Şiir
Dile Gelen AnadoluYağmur Yayınevi / İstanbul1973Şiir
Ülkü TomurcuklarıÜ.İ.D. Genel Merkezi Yayınları / Ankara1976Şiir
Gelin Başlı Dağlar? / ?1976Şiir
Türkmen Türküleri? / ?1976Şiir
Ebesinin Oğlu? / ?1976Şiir
Nazar? / ?1992Şiir
Barışa HizmetLazer Ofset / Ankara2009Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1MELULİ/LATİFE, Karaca Erbild. 1892 - ö. 14.11.1989Doğum YeriGörüntüle
2Ertuğrul Karakoçd. 15 Mart 1936 - ö. 26 Temmuz 2015Doğum YeriGörüntüle
3KUL HALİLd. 1840-1850? - ö. 1905-1915?Doğum YeriGörüntüle
4MELULİ/LATİFE, Karaca Erbild. 1892 - ö. 14.11.1989Doğum YılıGörüntüle
5Ertuğrul Karakoçd. 15 Mart 1936 - ö. 26 Temmuz 2015Doğum YılıGörüntüle
6KUL HALİLd. 1840-1850? - ö. 1905-1915?Doğum YılıGörüntüle
7MELULİ/LATİFE, Karaca Erbild. 1892 - ö. 14.11.1989Ölüm YılıGörüntüle
8Ertuğrul Karakoçd. 15 Mart 1936 - ö. 26 Temmuz 2015Ölüm YılıGörüntüle
9KUL HALİLd. 1840-1850? - ö. 1905-1915?Ölüm YılıGörüntüle
10MELULİ/LATİFE, Karaca Erbild. 1892 - ö. 14.11.1989MeslekGörüntüle
11Ertuğrul Karakoçd. 15 Mart 1936 - ö. 26 Temmuz 2015MeslekGörüntüle
12KUL HALİLd. 1840-1850? - ö. 1905-1915?MeslekGörüntüle
13MELULİ/LATİFE, Karaca Erbild. 1892 - ö. 14.11.1989Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Ertuğrul Karakoçd. 15 Mart 1936 - ö. 26 Temmuz 2015Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15KUL HALİLd. 1840-1850? - ö. 1905-1915?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16MELULİ/LATİFE, Karaca Erbild. 1892 - ö. 14.11.1989Madde AdıGörüntüle
17Ertuğrul Karakoçd. 15 Mart 1936 - ö. 26 Temmuz 2015Madde AdıGörüntüle
18KUL HALİLd. 1840-1850? - ö. 1905-1915?Madde AdıGörüntüle