Madde Detay

İsmail İpek, 1942 yılında Kahramanmaraş'ın Afşin ilçesine bağlı Örenli köyünde dünyaya gelmiştir. Bağlı bulunduğu sülale aslen İran'ın Kaşan kentinden önce Diyarbakır'a; daha sonra Elbistan, Afşin ve Doğanşehir üçgenine yerleşen konar göçer bir aşiretten gelmektedir. Babası Kamil İpek Türkçe, Arapça, Farsça ve Kürtçeyi iyi derecede bilen, ilgili yıllarda entelektüel sayılabilecek bir ozandır. Kamil İpek'in İsmail hariç altı çocuğu daha vardır (www.marasmanset.com; Alparslan ve Yakar 2009: 109). İsmail'in doğduğu ve çocukluğunun geçtiği yıllar 2. Dünya Savaşı yıllarına denk gelir. Dolayısıyla savaşın getirdiği ekonomik sıkıntılar sebebiyle İsmail'in çocukluk yıllarının yokluk ile geçtiği söylenebilir. Kamil Bey, ailesinin geçimini tarım ve hayvancılıkla sağlamaya çalışır. İlkokulu köyünde tamamladıktan sonra öğrenimine devam edemez. Gençlik yıllarına kadar köyde babasının tarım ve hayvancılık işlerine yardım eder. Çobanlık yapar. Ona göre resmî eğitim öğretimin dışında bir de "halk ilmi" vardır. Âşık kendini halk üniversitesi mezunu olarak tanımlar (Çınar 2010: 198).

1965 yılında askerlik görevini tamamlar. Askerlik dönüşü İstanbul'a gider ve Nesimî Çimen, Muhlis Akarsu, Müslüm Sümbül, Muharrem Akkaya, Mustafa Sayılır ve Daimî gibi sanatçılarla tanışma imkanı bulur (Çınar 2010: 198; Atmaca 2017: 86; http://www.marasmanset.com). Bu sırada evlenir ve bu evliliğinden bir kızı (Hatice) ve üç oğlu (Mehmet, Kamil ve Mahir) dünyaya gelir. Büyük oğlu Mehmet İpek kendisi gibi ozanlık yapar. Kamil ve Mahir İpek ise tiyatro sanatçılarıdır. Kızı Hatice ise Âşık Mahzunî Şerif'in oğlu Emrah Mahzunî ile evlidir. Âşık tiyatro ile de ilgilenir ve Ankara'da Sanat Tiyatrosu oyuncularının yanı sıra Tuncer Necmioğlu, Savaş Yurttaş, Umur Burgay, Halil Ergün gibi oyuncularla "Pir Sultan Abdal" ve "Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz" adlı oyunlarda sahneye çıkar. Devlet tiyatrolarında yaklaşık bir buçuk yıl kadar çalıştıktan sonra Ankara'da Çankaya Belediyesi Kültür Hizmetleri Dairesinde işe girer ve buradan emekli olur. Hâlen Ankara'da ikamet etmektedir (www.marasmanset.com).

İsmail İpek, klasik anlamda bir usta çırak ilişkisinden geçmez ancak dedesinin ve bilhassa babası Kamil İpek'in bir ozan olması sebebiyle saza ve şiire ilgi duyarak büyür. Henüz ilkokul yıllarında saz çalmayı öğrenir ve yıllar içinde bu yeteneğini geliştirir. Âşığın kendi ifadelerine göre köyü Örenli'deki soğuk ve uzun kış gecelerinde en önemli zaman geçirme aracı sazıdır (Çınar 2010: 200). Bu da saza yaklaşmasındaki bir başka önemli etkendir.

Çalıp söylemeye usta malı şiirler ile başlayan âşık, ilk şiiri "Gel Gönül Cahilin Yanına Varma"yı 24 yaşında iken kaleme alır. İrticalen şiir söyleyebilme ve atışma gibi geleneğin bazı unsurlarını haiz olan İpek, badeli bir âşık değildir. Hatta bade konusuna inanmaz. Bade yerine emekçinin ve işçinin yani halkın terini içtiğini söyler (Çınar 2010: 200).

Şiirlerinde Dost İpek, İpek ve Memocan mahlaslarını kullanan sanatçının etkilendiği âşıklar başta hemşehrisi ve aynı zamanda dünürü olan Âşık Mahzunî Şerif, Tevfik Baba, Meçhulî, Davut Sularî, Vicdanî, Hasretî, Devrimî, Perişan Ali ve Emekçi gibi çağdaşı ozanların yanında Pir Sultan Abdal, Nesimî, Kaygusuz Abdal, Harabî, Genç Abdal, Viranî gibi isimler zikredilebilir (Çınar 2010: 199).

Yaşadığı toplumun sorunlarına karşı duyarlı olan İsmail İpek'e göre bir ozanın en çok karşı durması gereken konu adaletsizliktir. Gerçek bir ozanın ezilenin yanında durması gerektiğini savunur. Nitekim pek çok şiirinde de bu türden konuları ele alır (Çınar 2010: 201).

Şiirlerine teknik açıdan bakıldığında kullandığı nazım biriminin dörtlük olduğu görülür. Hecenin 11'li ölçüsü en çok başvurduğu hece ölçüsüdür. Bu bağlamda İpek'in en çok kullandığı nazım şeklinin de koşma olduğu söylenebilir. Koşmanın dışında semai ve destan nazım şekillerini de kullanır. Güzelleme ve taşlama ise en çok başvurduğu nazım türleridir. Şiirlerinde tek ayaktan ziyade döner ayağı tercih eder. Bu da onun, şiirlerinde kolaycılığa kaçmadığı şeklinde yorumlanabilir.

Bugüne kadar yaklaşık 60 adet 45'lik plak ve 15 adet kaset çıkaran İsmail İpek'in pek çok eseri çeşitli sosyal paylaşım sitelerinde dinleyicilerine sunulur. Bestesi ve güftesi kendine ait olan pek çok eseri çeşitli sanatçılar tarafından icra edilir. Bunların içinde Musa Eroğlu, Gülşen Altun, Gönül Erdoğan, Dilberay, Gülsen Bütün, Nilüfer Akbal ve Grup Telden Tele bilhassa dikkat çekicidir (www.marasmanset.com).

Âşıklık geleneğinin geleceği ile ilgili karamsar olan ve yeterince desteklenmediğini düşünen İsmail İpek, ANDER (Ankara Eğitim Gönüllüleri Derneği) üyesidir. Bugüne kadar pek çok etkinliğe katılarak çok sayıda belge, plaket ve ödüle layık görülen ozan ile ilgili müstakil bir çalışma yapılmamıştır.