Madde Detay
Mümtaz Zeki Taşkın
(d. 15 Temmuz 1915 / ö. 2001)
Şair, Çocuk Kitapları Yazarı, Polis
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Çanakkale Bayramiç'te doğdu. Ortaokul ve liseyi İstanbul Şehzadebaşı’nda özel bir lise olan İstiklal Lisesi'nde okudu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi ve Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde bir süre öğrenim gördü. Ancak yükseköğrenimini yarıda bırakarak Emniyet Genel Müdürlüğü’nde (1941-48) memurluk hayatına atıldı. Buradan askere alındı. Yedek subaylığını Ayvacık Ezine ve Gelibolu’da yaptı. İkinci kez Kartal’da silah altına alındı. Ankara’da Küçük Tiyatro Müdürlüğü'nde 20 yıl çalıştı. Emekli olunca (1965) İstanbul’a yerleşerek İstanbul Şehir Tiyatroları basın müşavirliğini ve Türk Tiyatrosu dergisinin yönetmenliğini yaptı. Milliyet ve Karacan Yayınları’nda düzeltmenlik görevini yürüttü.1990 sonrası uzun bir süre Avustralya’da oğlunun yanında yaşadı. Felç geçirdi ama iyileşemedi. Yurda dönüp Bursa’da kızlarının yanında yaşamını sürdürdü. 2001 yılında İstanbul’da vefat etti.
İlk şiir kitabıyla yeni Türk şiirinde önemli bir imza olarak ortaya çıktı. Eski şiirin günün gerçeklerine uymadığını savunarak, yeni şiirin öncüleri arasında yer aldı. 1930’lu yıllarda etkili bir şiir akımı olan Dadaizm'in ülkemizdeki ilk ve son temsilcisi oldu. "Mümtaz Zeki Taşkın, Dadaistler gibi yazarak, egzotik renkler içinde, kapalı şiirimizin kapılarını açmaya, genişletmeye çalıştığı yıllarda (1930-1934) Ercüment Behzat Lav gibi, aşırı yeniler arasında yer aldı. 1940’tan sonra ise Orhan Veli’nin şiirine katıldı." (Necatigil 2007: 411) Şair arkadaşı Mustafa Niyazi’yle birlikte Allo!! Allo!! (1934) adlı şiir kitabını çıkardı. Bu şiir kitabında yeni şiir anlayışını ortaya koydu. Bu kitabında Dadaizm'in şiirdeki dil ve estetik kuralları görüldü. "Konu ve anlamın ikinci plana itildiği bu tür şiirde, başıboş bir anlatım göze çarpar. Şiirin yapısı bilinçsiz bir düzenle kurulmak istenir. Taşkın’ın bu kitabı şiirimizin öncü girişimlerinden biri olarak kabul edildi." (Altınkaynak 2017: 767)
1937 yılından itibaren çocuk edebiyatına ilgi duydu. Çocuk oyunları ve çocuklar için şiirler yazdı. Oyunlarından dördü İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda oynandı. Oyuncakçı Dede (1957) adlı oyunu Ayten Gökçer’in de (1940) Devlet Tiyatrosu’nda sahneye çıktığı ilk oyun oldu. Çocuk edebiyatının çeşitli dallarında eserler veren Taşkın, radyofonik çocuk oyunları, çocuk şiir ve romanları yazarak çocuk edebiyatına katkıda bulundu.
Mümtaz Zeki Taşkın 1980 sonrası dönemde çocuklar için yazmayı uğraş edinen yazarlar arasında yer aldı. (Kıbrıs 2010: 22) Ülkü Öğretmen adlı çocuk romanında her şeyini öğretmenliğe adayan roman kahramanının kişiliğinde, özverili bir yaşamı, “ideal bir öğretmen olma” niteliklerini yansıttı. Son eseri Yoklar Dağında Nar'da üç kardeşin şanslarını denemek üzere gittikleri Hint, Çin ve Peri padişahlarının ülkelerinde başlarından geçen serüvenleri konu etti. Bu oyunu, Ankara Devlet Tiyatrosu’ndaki sahnelenişinden yirmi yıl sonra İstanbul Devlet Tiyatrosu Çocuk Bölümü’nde yeni bir yorumla oynandı. Mümtaz Zeki Taşkın, bu çalışmalarıyla ülkemizin önemli imzaları arasında yer aldı.
Kaynakça
Altınkaynak, Hikmet (2017). Türk Edebiyatında Yazarlar ve Şairler Sözlüğü. İstanbul: Can Yay.
Ciraoğlu, Öner (2000). Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Esin Yayınları.
Durbaş, Refik; Özkan, Abdullah (1999). Cumhuriyetten Günümüze Türk Şiiri Antolojisi-2. İstanbul: Boyut Yay.
Kıbrıs, İbrahim (2010). Çocuk Edebiyatı (4. Baskı). Ankara: Kök Yayıncılık.
Necatigil, Behçet (2007). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (24. Baskı). İstanbul: Varlık Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SELAMI ÇAKMAKCIYayın Tarihi: 10.04.2019Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Yayın Tarihi: 10.04.2019Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Allo!! Allo!! | Güneş Matbaası / İstanbul | 1938 | Şiir |
Efe Ali | Yuva Yayınları / İstanbul | 1939 | Diğer |
Denizler Kurdu Topuz Reis | Yeni Mecmua ve Şaka Yay. / İstanbul | 1947 | Diğer |
Varyete | Berkalp Kitabevi / Ankara | 1949 | Şiir |
Oyuncakçı Dede | Güzel Sanatlar Matbaası / Ankara | 1956 | Tiyatro |
Çocuklarımıza Resimli Şiirler | Doğuş Ltd. Şirketi Matbaası / Ankara | 1959 | Şiir |
Kahkaha Sultan | Dost Yayınları / Ankara | 1961 | Diğer |
Bunu Ancak Türk Yapar | Papatya Yayınları / Ankara | 1962 | Tiyatro |
Yoklar Dağındaki Nar | Doğuş Ltd. Şirketi Matbaası / Ankara | 1962 | Tiyatro |
Türk'ün Altın Masalı | Türkiye Öğretmenler Bankası / Ankara | 1963 | Diğer |
Balık Çocuk | Milliyet Yay. / İstanbul | 1973 | Diğer |
Çitlembik Kız | Milliyet Yay. / İstanbul | 1975 | Diğer |
Ördek Ömer | Yelken Yayınevi / İstanbul | 1976 | Diğer |
Beş Çocuk Kayıp | Milliyet Yay. / İstanbul | 1978 | Diğer |
Çocuklara Kahramanlık Hikayeleri | Milliyet Yay. / İstanbul | 1978 | Diğer |
Uykucu Mahmut | Milliyet Yay. / İstanbul | 1979 | Diğer |
Bülbül | Milliyet Yay. / İstanbul | 1980 | Diğer |
İstanbul Yemişi | Remzi Kitabevi / İstanbul | 1980 | Diğer |
Üç Ayaklı Sıpa | Milliyet Yay. / İstanbul | 1982 | Diğer |
Ülkü Öğretmen | Altın Kitaplar / İstanbul | 1983 | Diğer |
Uzaylı Çocuk | Bilge Yayınları / İstanbul | 1983 | Diğer |
Altın Destan | Kültür ve Turizm Bakanlığı / Ankara | 1984 | Diğer |
Şampiyon Topaç | İstanbul Nurdoğan Matbaası / İstanbul | 1988 | Diğer |
Sonsuzluğa Uçarken Potpuri | Anadolu Sanat Yayınları / İstanbul | 2000 | Şiir |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | RECÂÎ, Recâî Baba | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | SAFVET BEY, Çanakkaleli | d. 1869 - ö. 1914 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | YILDIZ ECEVİT | d. 28 Ocak 1946 - ö. 22 Haziran 2021 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | M. Türker Acaroğlu | d. 1915 - ö. 3 Ekim 2016 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | MEÇHULÎ/GIYABÎ, Hasan Aşık | d. 1915 - ö. 2000 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Melih Cevdet Anday | d. 5 Temmuz 1331/1915 - ö. 28 Kasım 2002 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Turhan Gürkan | d. 18 Mart 1926 - ö. 2001 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | NAZARALİ MAHCUBÎ | d. 1929 - ö. 2001 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Necati Cumalı | d. 13 Ocak 1921 - ö. 10 Ocak 2001 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Hasan Kaya Öztaş | d. 02 Ekim 1938 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | SAÎD/KÂMÎ, Mehmet Sait Efendi | d. 1860-1861 - ö. 30.12.1940 | Meslek | Görüntüle |
12 | Ayhan Hünalp | d. 1927 - ö. 21 Mart 2013 | Meslek | Görüntüle |
13 | Orhan Gökdemir | d. 1963 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Nilüfer Açıkalın | d. 29 Mart 1967 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Feride Çiçekoğlu | d. 27 Ocak 1951 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | ZEKİ, Sarkis Narlıyan | d. 1842 - ö. 1882 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | Zeki Mesut Alsan | d. 15 Mayıs 1889 - ö. 24 Eylül 1984 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Osman Zeki Yüksel Serdengeçti | d. 15 Mayıs 1917 - ö. 10 Kasım 1983 | Madde Adı | Görüntüle |