Mümtaz Zeki Taşkın

(d. 15 Temmuz 1915 / ö. 2001)
Şair, Çocuk Kitapları Yazarı, Polis
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Çanakkale Bayramiç'te doğdu. Ortaokul ve liseyi İstanbul Şehzadebaşı’nda özel bir lise olan İstiklal Lisesi'nde okudu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi ve Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde bir süre öğrenim gördü. Ancak yükseköğrenimini yarıda bırakarak Emniyet Genel Müdürlüğü’nde (1941-48) memurluk hayatına atıldı. Buradan askere alındı. Yedek subaylığını Ayvacık Ezine ve Gelibolu’da yaptı. İkinci kez Kartal’da silah altına alındı. Ankara’da Küçük Tiyatro Müdürlüğü'nde 20 yıl çalıştı. Emekli olunca (1965) İstanbul’a yerleşerek İstanbul Şehir Tiyatroları basın müşavirliğini ve Türk Tiyatrosu dergisinin yönetmenliğini yaptı. Milliyet ve Karacan Yayınları’nda düzeltmenlik görevini yürüttü.1990 sonrası uzun bir süre Avustralya’da oğlunun yanında yaşadı. Felç geçirdi ama iyileşemedi. Yurda dönüp Bursa’da kızlarının yanında yaşamını sürdürdü. 2001 yılında İstanbul’da vefat etti.

İlk şiir kitabıyla yeni Türk şiirinde önemli bir imza olarak ortaya çıktı. Eski şiirin günün gerçeklerine uymadığını savunarak, yeni şiirin öncüleri arasında yer aldı. 1930’lu yıllarda etkili bir şiir akımı olan Dadaizm'in ülkemizdeki ilk ve son temsilcisi oldu. "Mümtaz Zeki Taşkın, Dadaistler gibi yazarak, egzotik renkler içinde, kapalı şiirimizin kapılarını açmaya, genişletmeye çalıştığı yıllarda (1930-1934) Ercüment Behzat Lav gibi, aşırı yeniler arasında yer aldı. 1940’tan sonra ise Orhan Veli’nin şiirine katıldı." (Necatigil 2007: 411) Şair arkadaşı Mustafa Niyazi’yle birlikte Allo!! Allo!! (1934) adlı şiir kitabını çıkardı. Bu şiir kitabında yeni şiir anlayışını ortaya koydu. Bu kitabında Dadaizm'in şiirdeki dil ve estetik kuralları görüldü. "Konu ve anlamın ikinci plana itildiği bu tür şiirde, başıboş bir anlatım göze çarpar. Şiirin yapısı bilinçsiz bir düzenle kurulmak istenir. Taşkın’ın bu kitabı şiirimizin öncü girişimlerinden biri olarak kabul edildi." (Altınkaynak 2017: 767)

1937 yılından itibaren çocuk edebiyatına ilgi duydu. Çocuk oyunları ve çocuklar için şiirler yazdı. Oyunlarından dördü İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda oynandı. Oyuncakçı Dede (1957) adlı oyunu Ayten Gökçer’in de (1940) Devlet Tiyatrosu’nda sahneye çıktığı ilk oyun oldu. Çocuk edebiyatının çeşitli dallarında eserler veren Taşkın, radyofonik çocuk oyunları, çocuk şiir ve romanları yazarak çocuk edebiyatına katkıda bulundu.

Mümtaz Zeki Taşkın 1980 sonrası dönemde çocuklar için yazmayı uğraş edinen yazarlar arasında yer aldı. (Kıbrıs 2010: 22) Ülkü Öğretmen adlı çocuk romanında her şeyini öğretmenliğe adayan roman kahramanının kişiliğinde, özverili bir yaşamı, “ideal bir öğretmen olma” niteliklerini yansıttı. Son eseri Yoklar Dağında Nar'da üç kardeşin şanslarını denemek üzere gittikleri Hint, Çin ve Peri padişahlarının ülkelerinde başlarından geçen serüvenleri konu etti. Bu oyunu, Ankara Devlet Tiyatrosu’ndaki sahnelenişinden yirmi yıl sonra İstanbul Devlet Tiyatrosu Çocuk Bölümü’nde yeni bir yorumla oynandı. Mümtaz Zeki Taşkın, bu çalışmalarıyla ülkemizin önemli imzaları arasında yer aldı.

Kaynakça

Altınkaynak, Hikmet (2017). Türk Edebiyatında Yazarlar ve Şairler Sözlüğü. İstanbul: Can Yay.

Ciraoğlu, Öner (2000). Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Esin Yayınları.

Durbaş, Refik; Özkan, Abdullah (1999). Cumhuriyetten Günümüze Türk Şiiri Antolojisi-2. İstanbul: Boyut Yay.

Kıbrıs, İbrahim (2010). Çocuk Edebiyatı (4. Baskı). Ankara: Kök Yayıncılık.

Necatigil, Behçet (2007). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (24. Baskı). İstanbul: Varlık Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SELAMI ÇAKMAKCI
Yayın Tarihi: 10.04.2019
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Allo!! Allo!!Güneş Matbaası / İstanbul1938Şiir
Efe AliYuva Yayınları / İstanbul1939Diğer
Denizler Kurdu Topuz ReisYeni Mecmua ve Şaka Yay. / İstanbul1947Diğer
VaryeteBerkalp Kitabevi / Ankara1949Şiir
Oyuncakçı DedeGüzel Sanatlar Matbaası / Ankara1956Tiyatro
Çocuklarımıza Resimli ŞiirlerDoğuş Ltd. Şirketi Matbaası / Ankara1959Şiir
Kahkaha SultanDost Yayınları / Ankara1961Diğer
Bunu Ancak Türk YaparPapatya Yayınları / Ankara1962Tiyatro
Yoklar Dağındaki NarDoğuş Ltd. Şirketi Matbaası / Ankara1962Tiyatro
Türk'ün Altın MasalıTürkiye Öğretmenler Bankası / Ankara1963Diğer
Balık ÇocukMilliyet Yay. / İstanbul1973Diğer
Çitlembik KızMilliyet Yay. / İstanbul1975Diğer
Ördek ÖmerYelken Yayınevi / İstanbul1976Diğer
Beş Çocuk KayıpMilliyet Yay. / İstanbul1978Diğer
Çocuklara Kahramanlık HikayeleriMilliyet Yay. / İstanbul1978Diğer
Uykucu MahmutMilliyet Yay. / İstanbul1979Diğer
BülbülMilliyet Yay. / İstanbul1980Diğer
İstanbul YemişiRemzi Kitabevi / İstanbul1980Diğer
Üç Ayaklı SıpaMilliyet Yay. / İstanbul1982Diğer
Ülkü ÖğretmenAltın Kitaplar / İstanbul1983Diğer
Uzaylı ÇocukBilge Yayınları / İstanbul1983Diğer
Altın DestanKültür ve Turizm Bakanlığı / Ankara1984Diğer
Şampiyon Topaçİstanbul Nurdoğan Matbaası / İstanbul1988Diğer
Sonsuzluğa Uçarken PotpuriAnadolu Sanat Yayınları / İstanbul2000Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1RECÂÎ, Recâî Babad. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2SAFVET BEY, Çanakkalelid. 1869 - ö. 1914Doğum YeriGörüntüle
3YILDIZ ECEVİTd. 28 Ocak 1946 - ö. 22 Haziran 2021Doğum YeriGörüntüle
4M. Türker Acaroğlud. 1915 - ö. 3 Ekim 2016Doğum YılıGörüntüle
5MEÇHULÎ/GIYABÎ, Hasan Aşıkd. 1915 - ö. 2000Doğum YılıGörüntüle
6Melih Cevdet Andayd. 5 Temmuz 1331/1915 - ö. 28 Kasım 2002Doğum YılıGörüntüle
7Turhan Gürkand. 18 Mart 1926 - ö. 2001Ölüm YılıGörüntüle
8NAZARALİ MAHCUBÎd. 1929 - ö. 2001Ölüm YılıGörüntüle
9Necati Cumalıd. 13 Ocak 1921 - ö. 10 Ocak 2001Ölüm YılıGörüntüle
10Hasan Kaya Öztaşd. 02 Ekim 1938 - ö. ?MeslekGörüntüle
11SAÎD/KÂMÎ, Mehmet Sait Efendid. 1860-1861 - ö. 30.12.1940MeslekGörüntüle
12Ayhan Hünalpd. 1927 - ö. 21 Mart 2013MeslekGörüntüle
13Orhan Gökdemird. 1963 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Nilüfer Açıkalınd. 29 Mart 1967 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Feride Çiçekoğlud. 27 Ocak 1951 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ZEKİ, Sarkis Narlıyand. 1842 - ö. 1882Madde AdıGörüntüle
17Zeki Mesut Alsand. 15 Mayıs 1889 - ö. 24 Eylül 1984Madde AdıGörüntüle
18Osman Zeki Yüksel Serdengeçtid. 15 Mayıs 1917 - ö. 10 Kasım 1983Madde AdıGörüntüle