YÜMNÎ, Hasan Nizameddin

(d. 1306/1860 - ö. ?/?)
âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Hasan Nizameddin olan âşık, şiirlerinde Yümnî mahlasını kullanmıştır. Şaire bu mahlası Ahmet Talât Onay vermiştir. 19. yüzyıl Anadolu- Osmanlı sahası âşıklarından olan Hasan Nizameddin Yümni, 1306 yılında Çankırı’da doğmuştur. Babası Dömeke şehitlerinden Yüzbaşı Osman Efendi, annesi Tuhtlu Plevne Şühedasından Yüzbaşı Emrullah Ağa’nın kızı Necvet Hanım’dır. Yümnî, iptidâi tahsilini İskilip'te tamamladıktan sonra, 1319 yılında Kastamonu İdâdisi’nde öğrenim hayatına devam etmiştir. Buradaki eğitimini tamamladıktan sonra, 1323 yılında Darülfünûn’nun Edebiyat bölümünden mezun olmuştur. Çankırı’da bir süre tarih öğretmenliği yaptıktan sonra Sinop’a tayini çıkmıştır. Sinop’ta beş yıl öğretmenlik, üç yıl nahiye müdürlüğü yaptıktan sonra avukat olmuştur. Annesi tarafından Yapraklılı olan Yümnî’nin ölüm tarihi kesin olarak bilinmemektedir.

Yümnî'nin, şiire ve edebiyata ilgisi Ahmet Talât Onay'ın teşviki ile başlamıştır (Özbey 2008: 44). Şiire olan merakı sayesinde kuvvetli bir kaleme sahip olmuştur. Çankırı'da Türk Sözü adında bir gazete çıkarmış ve askere alınınca gazete işi yarım kalmıştır (Onay 1930: 362). Nesirde oldukça başarılı olan şairin, hicivleri takdire değerdir. Şiirlerinde eski, yeni her tarzı deneyen Yümnî'nin lisanı nesirde oldukça düzgün olup, şiirlerinde ufak pürüzlere rastlanır (Onay 1930: 364-365). Kendisi şiirlerini bastırmak için toplamış, ancak 1334 yılında Eflani (Karabük) nahiyesinde müdür iken, evi yanmış ve eserleri bu yangınla birlikte kül olmuştur. Yümnî, bu yangında yanan eserlerinin hatırında kalanlarının bir kısmını yazmıştır, ancak kendi ifadesi ile hatırında, “kalanlar bütün eserlerinin onda ikisini teşkil” etmiştir.

 

Kaynakça

Onay, A. Talat (1930). Çankırı Şairleri. C. I. Çankırı: Çankırı Matbaası.

Özbey, Ömer (2008). Âşık Aşur'un Hayatı, Sanatı ve Eserleri. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

www.cansaati.org, Çankırı Araştırmaları Sitesi. 2002-2005 dönemi arşiv kayıtları, [erişim tarihi 10.05.2014].

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. SÜHEYLA SARITAŞ
Yayın Tarihi: 14.06.2014
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Divan
Düşse dil şüphesiz ol dilberi ra 'naya düşer 
Kaysi sevdazadenin meyli, ki leylaya düşer

Zührei hüsnünü gördükçe gönül vecde gelir 
Rahı pür ta'bını kim görse o sevdaya düşer

Hattu balü rühi zibanı melekler görse 
Arzı reşk eylemeye arza temaşaya düşer

Dediler va 'dei vusleylemiş ağyare o şûh 
Sa 'di ikbal biliriz echelü ednaya düşer

Ben nasıl eylemeyim naleler ey goncai naz
Şebi hicrinde fiğan bülbülü şeydaya düşer

Kalmadı kalbi hazininde tahammül …insaf
Vustliçin beyhude dil zarü temennaya düşer

Ko, bu hicranlar içimde bizi nalan olalım 
(Yümnî) âlamu-mihan ârifi dânâya düşer

Onay, A. Talât (1930). Çankırı Şairleri. C. I, Çankırı Matbaası, 367.


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Tahsin Nahit Uygurd. 1899 - ö. 21 Temmuz 1992Doğum YeriGörüntüle
2GÂZÎ/ GAZÂYÎ, Şehsüvar Beyzâde Mehmed Paşad. ? - ö. 1660-61Doğum YeriGörüntüle
3VEHHAÇ, Alpsarılı-zâde, Hocazâde Osmand. 1855-1856? - ö. 1911Doğum YeriGörüntüle
4SELÂMÎ, İbrahimd. 1859-1860 - ö. 1946Doğum YılıGörüntüle
5HÜDAÎ, Hüseyind. 1855-1860? - ö. 1914-1917?Doğum YılıGörüntüle
6SÜLEYMAN DEDEd. 1860\\\'lar - ö. 1932-1933Doğum YılıGörüntüle
7SELÂMÎ, İbrahimd. 1859-1860 - ö. 1946Ölüm YılıGörüntüle
8HÜDAÎ, Hüseyind. 1855-1860? - ö. 1914-1917?Ölüm YılıGörüntüle
9SÜLEYMAN DEDEd. 1860\\\'lar - ö. 1932-1933Ölüm YılıGörüntüle
10SELÂMÎ, İbrahimd. 1859-1860 - ö. 1946MeslekGörüntüle
11HÜDAÎ, Hüseyind. 1855-1860? - ö. 1914-1917?MeslekGörüntüle
12SÜLEYMAN DEDEd. 1860\\\'lar - ö. 1932-1933MeslekGörüntüle
13SELÂMÎ, İbrahimd. 1859-1860 - ö. 1946Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14HÜDAÎ, Hüseyind. 1855-1860? - ö. 1914-1917?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15SÜLEYMAN DEDEd. 1860\\\'lar - ö. 1932-1933Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16SELÂMÎ, İbrahimd. 1859-1860 - ö. 1946Madde AdıGörüntüle
17HÜDAÎ, Hüseyind. 1855-1860? - ö. 1914-1917?Madde AdıGörüntüle
18SÜLEYMAN DEDEd. 1860\\\'lar - ö. 1932-1933Madde AdıGörüntüle