Madde Detay
ZÂRÎ, Mustafâ Efendi
(d. ?/? - ö. 1098/1686/1687)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Zârî’nin hayatı hakkında eldeki bilgiler son derece sınırlıdır. Hakkında bilgi veren tezkirelere göre şair, 17. yüzyıl şairlerinden Vuslatî ve Sâbit'in de memleketi olan Sırbistan'a bağlı Uzije (Öziçe) kasabasında doğmuştur. Doğum tarihi bilinmemektedir. Asıl adı Mustafa’dır. Öğrenim görmek için İstanbul’a gelerek mülazım olmuş; daha sonra bazı Rumeli şehirlerinde kadılık yapmıştır.
Şeyhî Mehmed Efendi, Safâyî ve İsmail Belîğ, Zârî’nin H. 1098 / M. 1686 yılında öldüğünde birleşirler. Üç tezkireci de şairin ölüm tarihi için, Zârî’yle aynı yüzyılda yaşayan devrin önde gelen şairlerinden olan ve Vuslatî gibi (İsen-Aksoyak 2003: 3) hemşehrisi olan Sâbit’in düşürdüğü tarih beytini örnek olarak verir:
Sâbit du’â idüp didi târîh-i rıhletin
Zârî Efendi merkadi nûr-ı cemîl ola (1098)
(Özcan 1989: 669), (Abdulkadiroğlu 1999: 138-139), (Çapan 2005: 265)
Kaynaklar Zârî’nin nazım ve nesir sahasında eserler yazdığını, mürettep Dîvân’ının ve Gazâ-nâme adlı bir eserinin olduğunu belirtmektedir. Şairin şimdilik bilinen tek eseri, Dîvân’ıdır. (Çapan 2005: 265) (Özcan 1989: 669). Tek nüshası Milli Kütüphane’de 06 Mil Yz FB 302/2 numaradaki Dîvânlar Mecmûası’nın 101b-129a sayfaları arasında yer alan bu Dîvân’ın eksiktir. Bu nüshada 109’u gazel, 20’si kıt’a, biri Farsça 2 rubai nazım şekliyle yazılmış 131adet şiir bulunmaktadır.
Tezkireciler, Zârî’nin şiir ve nesirdeki başarısından övgüyle bahseder. Bunların dışında şairin edebî kişiliğini, yine bazı şiirlerinin mahlas beyitlerindeki görüşlerinden hareketle çıkarmak mümkündür. O da diğer divan şairleri gibi yazdığı şiirlerle övünmüş, şiir sahasındaki şöhretinin herkesçe kabul edildiğini iddia etmiştir.
Kaynakça
Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü’l-Âsâr Li-Zeyli Zübdeti’l-Eş’âr. Ankara: AKM Yay.
Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî: Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ’idi’l-Eş’âr İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay.
İsen, Mustafa-Aksoyak, İsmail (hzl.) (2003). Vuslatî Ali Bey Gazâ-nâme-i Çehrin. Ankara: AKM Yay.
Kaplan, Yunus (2010). “17. Yüzyıl Divan Şairi Zârî, Hayatı, Edebî Kişiliği ve Şiirleri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. The Journal of International Social Research. C. 3 (12): 276-290.
Karacan, Turgut (1998). (Bosnalı Alaeddin) Sâbit Divan. Samsun: Karacan Yay.
Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakâ’ik-i Nu’mâniye ve Zeyilleri “Vakâyiü’l-Fudalâ.” C. 3. İstanbul: Çağrı Yay.
Zârî. Dîvân. Milli Ktp. Yazmalar Koleksiyonu. 06 Mil Yz FB 302/2. vr. 101b-129a.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. DR. YUNUS KAPLANYayın Tarihi: 16.04.2013Güncelleme Tarihi: 21.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Sermâye-i şâ’irân dükenmez
Dünyâ dükenir yalan dükenmez
Ser-çeşmesi tâ bün-i cigerdür
Dü-dîde-i hûn-feşân dükenmez
Ruhsârı ki ravza-i cinândur
Nev-bâdesi bir zamân dükenmez
Kûyı ki metâf-ı ‘âşıkândur
Âmed-şüd-i zâyirân dükenmez
Vasf-ı gam-ı ışka yok nihâyet
El-kıssa o dâstân dükenmez
Pervânesi şem’üñ añan olmaz
Tâ haşr o dûdmân dükenmez
Zârî gibi tûşe-dâr-ı ‘irfân
Enbân-ı sühanverân dükenmez
(Zârî. Dîvân. Milli Ktp. Yazmalar Koleksiyonu. 06 Mil Yz FB 302/2. vr. 101b-129a.vr. 110b-111a)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 16.04.2013Güncelleme Tarihi: 21.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Sermâye-i şâ’irân dükenmez
Dünyâ dükenir yalan dükenmez
Ser-çeşmesi tâ bün-i cigerdür
Dü-dîde-i hûn-feşân dükenmez
Ruhsârı ki ravza-i cinândur
Nev-bâdesi bir zamân dükenmez
Kûyı ki metâf-ı ‘âşıkândur
Âmed-şüd-i zâyirân dükenmez
Vasf-ı gam-ı ışka yok nihâyet
El-kıssa o dâstân dükenmez
Pervânesi şem’üñ añan olmaz
Tâ haşr o dûdmân dükenmez
Zârî gibi tûşe-dâr-ı ‘irfân
Enbân-ı sühanverân dükenmez
(Zârî. Dîvân. Milli Ktp. Yazmalar Koleksiyonu. 06 Mil Yz FB 302/2. vr. 101b-129a.vr. 110b-111a)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 21.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Sermâye-i şâ’irân dükenmez
Dünyâ dükenir yalan dükenmez
Ser-çeşmesi tâ bün-i cigerdür
Dü-dîde-i hûn-feşân dükenmez
Ruhsârı ki ravza-i cinândur
Nev-bâdesi bir zamân dükenmez
Kûyı ki metâf-ı ‘âşıkândur
Âmed-şüd-i zâyirân dükenmez
Vasf-ı gam-ı ışka yok nihâyet
El-kıssa o dâstân dükenmez
Pervânesi şem’üñ añan olmaz
Tâ haşr o dûdmân dükenmez
Zârî gibi tûşe-dâr-ı ‘irfân
Enbân-ı sühanverân dükenmez
(Zârî. Dîvân. Milli Ktp. Yazmalar Koleksiyonu. 06 Mil Yz FB 302/2. vr. 101b-129a.vr. 110b-111a)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Gazel
Sermâye-i şâ’irân dükenmez
Dünyâ dükenir yalan dükenmez
Ser-çeşmesi tâ bün-i cigerdür
Dü-dîde-i hûn-feşân dükenmez
Ruhsârı ki ravza-i cinândur
Nev-bâdesi bir zamân dükenmez
Kûyı ki metâf-ı ‘âşıkândur
Âmed-şüd-i zâyirân dükenmez
Vasf-ı gam-ı ışka yok nihâyet
El-kıssa o dâstân dükenmez
Pervânesi şem’üñ añan olmaz
Tâ haşr o dûdmân dükenmez
Zârî gibi tûşe-dâr-ı ‘irfân
Enbân-ı sühanverân dükenmez
(Zârî. Dîvân. Milli Ktp. Yazmalar Koleksiyonu. 06 Mil Yz FB 302/2. vr. 101b-129a.vr. 110b-111a)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | ZİKRÎ, Zikrî İbrahim, Küçük Ağa | d. 1795 - ö. 1854 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | VUSLATÎ, Ali Bey | d. ? - ö. 1688 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | ZİKRÎ, Zikrî Ebû Bekir Ağa | d. ? - ö. 1688-89 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | ZİKRÎ, Zikrî İbrahim, Küçük Ağa | d. 1795 - ö. 1854 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | VUSLATÎ, Ali Bey | d. ? - ö. 1688 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | ZİKRÎ, Zikrî Ebû Bekir Ağa | d. ? - ö. 1688-89 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | ZİKRÎ, Zikrî İbrahim, Küçük Ağa | d. 1795 - ö. 1854 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | VUSLATÎ, Ali Bey | d. ? - ö. 1688 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | ZİKRÎ, Zikrî Ebû Bekir Ağa | d. ? - ö. 1688-89 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | ZİKRÎ, Zikrî İbrahim, Küçük Ağa | d. 1795 - ö. 1854 | Meslek | Görüntüle |
11 | VUSLATÎ, Ali Bey | d. ? - ö. 1688 | Meslek | Görüntüle |
12 | ZİKRÎ, Zikrî Ebû Bekir Ağa | d. ? - ö. 1688-89 | Meslek | Görüntüle |
13 | ZİKRÎ, Zikrî İbrahim, Küçük Ağa | d. 1795 - ö. 1854 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | VUSLATÎ, Ali Bey | d. ? - ö. 1688 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | ZİKRÎ, Zikrî Ebû Bekir Ağa | d. ? - ö. 1688-89 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | ZİKRÎ, Zikrî İbrahim, Küçük Ağa | d. 1795 - ö. 1854 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | VUSLATÎ, Ali Bey | d. ? - ö. 1688 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | ZİKRÎ, Zikrî Ebû Bekir Ağa | d. ? - ö. 1688-89 | Madde Adı | Görüntüle |