İsmail Hakkı (Alişanzade)

(d. 1871 / ö. 13 Mart 1944)
Şair, yazar, araştırmacı, çevirmen, diplomat
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul'da doğdu. İyi bir eğitimin ardından devletin çeşitli kademelerinde görev aldı. Fevziye Rüştiyesi ve Mülkiye Mektebi'nden mezun oldu (1889). Hariciye Nezareti Şehbenderlik Kalemi'nde 1891'de kâtip olarak başladığı görevinde yükselerek 1908'de müdür oldu. Yurt dışında da görevlendirildi; 1909'da Marsilya, 1918'de Münih başkonsolosu olarak çalıştı. 1925'te emekli oldu. Soyadı Kanunundan sonra Eldem soyadını aldı.

13 Mart 1944'te İstanbul'da vefat etti (Okay 1995: 21-22).

İsmail Hakkı Eldem Türk edebiyatı tarihine, Ahmet Midhat Efendi, Ekrem Bey, Cevdet Paşa, Şemsettin Sami ve Muallim Naci gibi yenileşme devri Türk edebiyatından önemli isimler üzerine hazırladığı biyografilerle büyük bir katkı sağlamıştır. Edebiyat tarihine katkısı Muasır Şairlerimiz ismini taşıyan eserinde devam eder. Bu kitapta, Nabizade Nazım Bey, Ali Ruhi Bey, Emin Hümayî Bey ve Muallim Cûdî Efendi gibi şairlerin fotoğraflarının altında şairler hakkında kısa bilgi ve şiirlerinden örnekler bulunmaktadır.

Edebi faaliyetlerini süreli yayınlarda da sürdürmüştür. Mekteb dergisinde 1891-1894 yılları arasında baş yazar olarak çalışmıştır. Şiirlerini, tercümelerini ve yazılarını yayımlamıştır (Okay 1995:21). İbrahim Fehim ile birlikte hazırladığı 1890'da yayımlanan Müntehabat-ı Teracim-i Meşahir, Şinasi'nin Batı edebiyatından şiir çevirilerinin yer aldığı Tercüme-i Manzume isimli eserinin bir benzeri olarak yayımlanan ikinci eser olma özelliğini taşır (Demircioğlu 2012: 15). Tahassür isimli şiir kitabında da kendi yazdığı şiirlerin yanında çeviri şiirler yer almaktadır. Charles Baudelaire'in Les Fleurs du Mal (1857) isimli şiir kitabını Elem Çiçekleri ismiyle Türkçeye çeviren ilk isimdir. Çeviri faaliyetini Cumhuriyet döneminde de sürdürmüş, fakat bu dönemde şiirden ziyade roman çevirilerine ağırlık vermiştir.

Kaynakça

Demircioğlu, Cemal. (2012). Müntehabat-ı Teracim-i Meşahir: An Exploration Of Its Paratext From The Perspective Of Cultural Memory. İÜ Çeviribilim Dergisi. 6: 15-43.

Esen, Cennet (2017). Alişanzade İsmail Hakkı'nın Sanat ve Edebiyat Yazıları. Yüksek Lisans Tezi. Aksaray: Aksaray Üniversitesi.

Okay, Orhan (1995). ELDEM, İsmail Hakkı. TDV İSlam Ansiklopedisi. 11: 21-22.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. NURTAÇ ERGÜN ATBAŞI
Yayın Tarihi: 07.01.2019
Güncelleme Tarihi: 24.08.2021

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Müntahabat-ı Teracim-i MeşahirArtin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1307/1890Biyografi
Sevda-yı Hazan yahud TahassürArtin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1308/1891Şiir
14. Asrın Türk Muharrirleri: Birinci Defter Ahmed Midhat EfendiArtin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1308/1891Biyografi
14. Asrın Türk Muharrirleri: İkinci Defter Ekrem BeyMahmud Bey Matbaası / İstanbul1308/1891Biyografi
14. Asrın Türk Muharrirleri: Üçüncü Defter Cevdet PaşaÂlem Matbaası / İstanbul1308/1891Biyografi
14. Asrın Türk Muharrirleri: Dördüncü Defter Şemseddin Sami BeyKasbar Matbaası / İstanbul1311/1894Biyografi
Muasır ŞairlerimizÂlem Matbaası / İstanbul1311/1894Biyografi
Osmanlı Meşahir-i Üdebası: Birinci Defter Muallim NaciNişan Berberyan Matbaası / İstanbul1311/1894Biyografi
İki HakikatNişan Berberyan Matbaası / İstanbul1311/1894Hikâye
TalihsizMatbaa-i Ebuzziya / İstanbul1312/1895Çeviri
Elem ÇiçekleriOrhaniye Matbaası / İstanbul1927Çeviri
Samimi SaadetVakit: Dün ve Yarın Tercüme Külliyatı / İstanbul1934Çeviri
Aile ÇemberiVakit: Dün ve Yarın Tercüme Külliyatı / İstanbul1934Çeviri
Isfahana Doğru: Seyahat Hatıraları- / İstanbul1934Çeviri
Disrali'nin HayatıVakit: Dün ve Yarın Tercüme Külliyatı / İstanbul1935Çeviri
SalamboVakit: Dün ve Yarın Tercüme Külliyatı / İstanbul1935Çeviri
Kara MeleklerRemzi Kitabevi / İstanbul1942Çeviri

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1NÂZIM/HÜSNÎ, Hüseyin Nâzım Efendi, İstanbullud. 1828 - ö. 1881?Doğum YeriGörüntüle
2NASFET, Ahmed Rızâ Nasfet Efendid. 1792 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Mina Urgand. 01 Mayıs 1915 - ö. 15 Haziran 2000Doğum YeriGörüntüle
4İbnülemin Mahmut Kemal İnald. 17 Kasım 1871 - ö. 14 Mayıs 1957Doğum YılıGörüntüle
5MUSTAFA FEVZİ BİN NUMANd. 1871 - ö. 02.08.1924Doğum YılıGörüntüle
6Cenap Şahabettind. 2 Nisan 1871 - ö. 13 Şubat 1934Doğum YılıGörüntüle
7Hüseyin Rahmi Gürpınard. 17 Ağustos 1864 - ö. 8 Mart 1944Ölüm YılıGörüntüle
8MEHEMMED HÜSEYNOVd. 1887 - ö. 1944Ölüm YılıGörüntüle
9İSYANÎ, İsmail Elçioğlud. 1848 - ö. 1944Ölüm YılıGörüntüle
10MEHMET ARTIRANd. 1927 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Osman Balcıgild. 10 Temmuz 1955 - ö. ?MeslekGörüntüle
12SELİM SAMİ, Selim Sami Efendid. ? - ö. 1951MeslekGörüntüle
13Haşim (Yenişehirli)d. 1860 - ö. 25 Kasım 1920Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Cevat Neciboğlud. 1893 - ö. 1958Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Ahmet İhsan Tokgözd. 1868 - ö. 27 Aralık 1942Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16İSMAİL EFENDİd. 1926 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17İSMAİL HAKKI ŞAHİNd. 1935 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18İsmail Gençtürkd. 1944 - ö. ?Madde AdıGörüntüle