Madde Detay
NESİP
(d. 1874 / ö. 1944)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Nesip, Kars'ın eski adıyla Kızılçakçak, günümüzdeki adıyla Akyaka ilçesinin yakınlarında bulunan ve bugün Ermenistan sınırlarında kalan Güllübulağ köyünde 1874'te doğmuştur. Küçük yaşta geçirdiği çiçek hastalığı nedeniyle gözleri kör olur. Kendi ifadesiyle badeli âşık olan şair, komşusunun kızı Bahar'a gönülden bağlanır, ancak kızı ailesi, Çıldır'dan varlıklı birine verir. Nesip, başka bir hanımla evlenir ve o hanımdan çocukları olur fakat kaç çocuğuna dair bir bilgi mevcut değildir. Mesleği gereği gezginlik yaparken Mehemmed, Oruç, Mehbalı, Ali gibi kişilerin kendisine yardımcı olduğu rivayet edilir. 1944'te vefat eder (İsmailov ve Gurbanov 2004).
Âşık Nesip denilince Türkiye sahasında iki büyük üstat ile aynı kaderi paylaştığı akla getirilmelidir. Bunlardan ilki Aşık Veysel Şatıroğlu ki her ikisi de çocukluklarında geçirdikleri çiçek hastalığı nedeniyle ama olurlar, ikincisi ise ustası Çıldırlı Âşık Şenlik'tir. Yazılı kaynaklarda Âşık Şenlik'in çırağı olduğu iddia edilse de Âşık Şenlik'in olan ve kendisi de bir âşık olan torunlarından Yılmaz Şenlikoğlu, bunun bir iddia olduğunu ve dedesinin böyle bir çırağı olmadığını söyler. Eserlerinde sevdiği kızı alamayışı; Sevip de alamadığı kızı ömrü boyunca unutamayışı; hastalıktan dolayı gözlerini kaybetmesi; eziyet ve baskı gördüğü Ermeni yöneticilere karşı direnişi; memleket sevgisi, Çıldır'a ve orada üstat saydığı kişi Âşık Şenlik'e karşı özel ilgi ve saygı; zamanın geçiciliği ve zamandan şikayet, dinî ve hikemi konuları işler. Âşık Nesip'in hicivleri de kendisinin sanat dünyasını süsler; doğup büyüdüğü yerlerin Rus işgaline uğramasından sonra özgür Türkiye topraklarına gitme düşüncesi; işgalden sonra kurulan Şura Hükümeti'ni eleştirisi; memleket sevgisiyle bütünleşen tabiat olayları ve coğrafya Âşık Nesip'in şiir dünyasını oluşturur. Çıldır'a karşı duyduğu ilginin Âşık Şenlik'ten mi, sevip de alamadığı komşusunun kızı Bahar Hanım'dan mı kaynaklandığı kesinleşememiştir. Ustası olduğu iddia edilen Âşık Şenlik ile bir benzer ortaklığı da biniti olan Alaşa adlı atıdır: Her iki âşık da bakımsız, zayıf, cılız olan atları hakkında şiirleri vardır. Pek çok âşık ile atışma yapar. Bu atışmalardan en çok bilineni ise Ermeni Âşık Usta Tatos'un Nesip'i aşağılaması üzerine söylediğidir: Sovyetler döneminde yaşadığı coğrafyada Âşık Nesip'den Lenin ve Stalin'i teriflemesini (övmesini), bunun karşılığında kendisine her türlü yardımın yapılacağını, yiyecek verileceğini söylerler. Bir defasında "Yalan söylemektense aç kalmak daha yahşıdır", diğer kere "Meni özürlü sayın, anadan olandan koram, görmediğim şeyi nece tarifleye bilerem" diye cevap verir (İsmailov ve Gurbanov 2004).
Coğrafyasında bilinen ve kullanılan âşık havalarını ve âşık edebiyatı tür ve şekillerini başarıyla kullanmış ve eserler vermiştir. Repertuvarında çok sayıda hikâye olduğu söylenir. Âşık Şenlik, Göğceli Elesker, Bala Memmed gibi zamanının ünlü âşıklarıya atışma ve söyleşilerde bulunmuştur (İsmailov ve Gurbanov 2004).
Kaynakça
İsmailov, Hüseyin, T. Gurbanov (2004). Aşıg Nesib. Bakü: Seda Neşriyyatı.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. ERDOĞAN ALTINKAYNAKYayın Tarihi: 03.09.2019Güncelleme Tarihi: 09.12.2020
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 03.09.2019Güncelleme Tarihi: 09.12.2020
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 09.12.2020
İlişkili Maddeler
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | ŞEMSİ/ALTINOĞLU, Şemsettin Ataman | d. 1911 - ö. 22.05.1997 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Ali Nar | d. 15 Mayıs 1941 - ö. 16 Temmuz 2015 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Sıddık Ertaş | d. 1970 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Ahmed Esad Sezai Sünbüllük | d. 1874 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Gülistan İsmet Hanım | d. 21 Mart 1874 - ö. 1948 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | HAKKI, Niğdeli | d. 1874 - ö. 1953 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | GÜMÜŞ, Elif Yıldırım | d. ? - ö. 1944 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | KAHRAMAN | d. 1863 - ö. 1944 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | ŞENKAYALI MAHİRÎ, Mahiri Özyün | d. 01.07.1869 - ö. 10.04.1944 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | ŞEKİBÎ, Yedullah Şekibî | d. 1955 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | KUL DURAK, Şahin Durak | d. 1955 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | TURAN GÜL | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | KAPLANÎ, Abuzer Kaplan | d. 1955 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | CELAL HOCA, Celal Bulut | d. 1949 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | HASAN ERDOĞAN | d. 1951 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | HACI, Hacı Bektaş Yıldırım | d. 1953 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | FİZAHÎ, Turan Erçakmak | d. 1937 - ö. 13.01.1990 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | BEYZÂDE | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |