Madde Detay

Kahramanmaraş'ın ilçesi Elbistan’ın Maraba (Çatova) köyünde doğdu. Annesi Emiş Hanım babası çiftçi Hamza Akbaş'tır. İlk ve ortaokulu memleketinde yaptı. Maraş Lisesini bitirdi. Yükseköğrenimini İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde yaptı. Çeşitli liselerde ve Gazi Eğitim Enstitüsünde öğretmen olarak çalıştı. Bir müddet Film Radyo ve Televizyon Eğitim Dairesi (FRTEM)’de program yazarlığı yaptıktan sonra Hacettepe Üniversitesine geçerek "Yapalak ve Ekinözü Ağızları" adlı teziyle yüksek lisansını tamamladı (1985). Bu üniversitede Türk Dili okutmanı olarak görev yaptığı sırada 1996 yılında emekliye ayrıldı. Bir müddet Ahmet Yesevi Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak çalıştı.

Ali Akbaş'ın "Koşma" adlı ilk şiiri Engizek gazetesinde çıktı (1960). Günümüze kadar Divan, Doğuş Edebiyat ve Kanat dergilerinin yayımlanmasında öncülük etti. Hâlen AVRASYA Yazarlar Birliğinin yayın organı olan Kardeş Kalemler Dergisi’nin yazı işleri müdürlüğünü yürütmektedir. Ali Akbaş; Kuş Sofrası adlı masal kitabıyla 1991 yılında "Yazarlar Birliği"nin şiir ödülünü aldı. Kazakistan’ın başkenti Almatı’da gerçekleştirilen II. Türk Dünyası Şiir Şöleni’nde Mağcan Cumabayulı Ödülü'ne lâyık görüldü (1993) ve Kosova’da yayımlanan "Türkçem" Çocuk dergisinin yılın şiir ödülünü aldı (2004). İtalya’nın Venedik şehrinde düzenlenen 57. Şiir Bianeli’nde (2005) ve 20. Moskova Kitap Fuarında Türkiye’yi temsil etti (2007). 2011 yılında III. Türk Dünyası Edebiyat Dergileri Kongresi tarafından "Türk Dünyasında Yılın Edebiyat Adamı" ilan edildi. Şiirleri ağırlıklı olarak; Türk Edebiyatı, Öncüler, Kardaş Edebiyatlar, Töre, Erguvan, Dolunay ve Türk Yurdu olmak üzere değişik dergilerde yayımlandı. Türkiye Yazarlar Birliği ve İLESAM üyesidir. Evli ve beş çocuk babası olan Ali Akbaş, hâlen Ankara'da yaşamaktadır.

Edebiyat hayatına erken yaşlarda başlayan Akbaş’ın henüz lise öğrencisiyken yazdığı bir şiir, Kahramanmaraş Lisesi marşı olarak kabul edilmiştir. Sadık Tural, onun Divan dergisinde yayımladığı şiirlerini şu cümlelerle değerlendirmiştir: "Ali Akbaş'ın Divan dergisinde yayımlanan şiirleri ele alındığında, bazı kavram ve motifleri tekrarladığı görülür. Dağ, köy, harman ve çocuk kavramlarından hareket ederek ondaki köy özleminin (daüssılanın) çocuk sevgisinin, tarihleşen mekânlara bağlılığın hastalık derecesinde olduğunu söyleyebiliriz. Mahalli olana mahkûm olmak değil, hâkim olmak... Biz şairden bunu bekleriz. Ali Akbaş marş olarak bestelenmiş bir şiiri ile öğrencilein hamasî şiirlerin sahibi olarak da tanınması yanında bazı genç şairlerin örnek aldığı, tesirinde kaldığı usta bir şairdir." (Tural 2006: 152). Şiiri hayatının başköşesine oturtan Ali Akbaş, onu “ciddî bir meşgale” kabul eder. Ona göre iyi şiir yazabilmek için insanın kendisini doğru kaynaklardan beslemesi gerekir. Şiirin malzemesi dildir ve dil, çalışa çalışa plastik ve estetik bir malzemeye dönüşür. Şiir önem verilmesi gereken ciddî bir iş olduğu içindir ki, Akbaş zor yazan, şiirin teknik ve estetik yönüne önem veren bir şair olarak karşımıza çıkar. Onun şiirinin tekniğini, yazdığı şiire kaynaklık eden duygu ve ilhâm belirler. Mutlaka hece veya serbest olacak diye kendini zorlamaz. Duygu onu nereye sürüklerse şiir öyle çıkar ortaya. O, şiirin bir inşâ ve ayıklama olduğunu düşünür. Akbaş; halk şairlerinden divan şairlerine, modern şairlerden dünya şairlerine kadar hepsini okur. Yahya Kemal'in anlayışına yakın bir şekilde “klasiklerle beslenmeyen yeninin kalıcı olamayacağı ve ancak geçmişten, yâni mâzîden güç alarak yeniyi kurabileceğimiz” görüşündedir.

Şairin Masal Çağı adlı ilk şiir kitabı 1983'te yayımlanmıştır. Bu kitapta; göç, tarih, özlem, kahramanlık ve Anadolu gibi millî temalaradan hareket etmiştir. Kitaptaki ikinci şiir olan “Göç”, 1960-70’lerde Avrupa’ya işçi olarak giden Türklerin trenle yaptıkları “göç”leri işler. Sözü edilen göç, şiirde, Tuna üzerinden tarihte atla yapılan seferlerle çarpıcı bir mukayeseye tabi tutulur (Kaplan 2018: 125). Bu kitap 2000'de Mariya Leontiç tarafından Makedoncaya çevrilmiştir. Ertürk'e göre Ali Akbaş, okurunu, memleketinin serin sularından bir göz açıp kapamadan sonra Buhara’ya Semerkand’a götürür. Ali Akbaş şiiri coğrafyaları aşar aşar da kuzeyde Sibirya’ya, doğuda ise Çin sınırlarına kadar dayanır (Ertürk 2016). Şairin ikinci şiir kitabı Kuş Sofrası (1996), okuru; masalın, düşün yasaklandığı bir çağda tadı unutulan bir gönül sofrasına davet eder. Ali Akbaş, Kuş Sofrası isimli şiir kitabında, romantik bir duyarlıkla şehir kültüründen uzak kalmak isteyen bireyin, köye dönüşünü anlatırken aslında burada verilmek istenen, insanın özüne dönüşü olmalıdır düşüncesinin okuruna aktarımıdır. İnsanın özü, doğal olanda saklıdır. Gündüzün yakan güneşinden, akşamın lacivert rengine ya da gecenin loşluğuna kaçan şair, başını kaldırıp etrafına her baktığında güzel bir doğa parçasını görür. Bakış açısı iyimser ve güzellikten yanadır. Ama bu doğa asla yalnız bırakılmamıştır (Yalçın Çelik 2018). Tematik düzlemde geniş bir okur kitlesine seslenen Kuş Sofrası, sedece çocuk edebiyatı bağlamında değerlendirilmemelidir.

Akbaş, lirik şiirlerini Turna Göçü (2011) adlı kitabında toplamıştır. Erenler Divanında (2011) ve Eylüle Beste (2011) ise epik-destansı şiirlerinden oluşmaktadır. 2015'e kadar yayımlanan tüm şiirleri Bütün Şiirleri (2015) adıyla kitaplaştırılmıştır. Herhangi bir akıma bağlı olmayan Ali Akbaş'ın şiirleri genel olarak değerlendirildiğine millî Anadolu romantizmi havası sezilmektedir. Aşk, ölüm, yalnızlık, din, ve Türklük işlediği temaların başında gelmektedir. Şair, çocuklara karşı son derece duyarlı olmuş, şiirleriyle millî ve manevi değerlerden evrensel değerlere uzanmıştır. Ali Akbaş, sadece çocuk edebiyatının bir temsilcisi olarak görülmemelidir: "Şiir evreninde, insanın özü ve öze dönme isteği, evrensel değerler, modernleşen dünya karşısında kişinin yalnızlığı, doğaya kaçış ve doğanın mükemmelliği, köy hayatının güzelliği, köye duyulan özlem, Anadolu topraklarının güzelliği, Türk birliği, tarih ve gelenek içerisinde Türkler, dünyadaki Türklük ve Türk kültürü, milli ve manevi değerler… tema olarak işlenmiştir. Şairin sanatçı kimliğinde, çocuk şiirlerinden ve çocuk duyarlığından Türklük bilgisi ve kültürüne uzanan bir süreç ve gelişim çizgisi bulunmaktadır. Millî değerler, zevk ve duyarlıklar şiirin dokusunda yer almaktadır." (Yalçın Çelik 2018). Şair, şiirlerinde Anadolu köy hayatından modern kente kadar mekânı da geniş tutmuştur. Yakup Çelik, Ali Akbaş’ın şiirde ve yaşantıda samimi bir kişiliğe sahip olduğunu, onun şiirinin bu toprakların şiiri olduğunu belirtmiştir.